بیماری های ستون فقرات: درمان بیماری مرتبط به مهره کمر با فیزیوتراپی

تاریخ: ۳۰ آبان ۱۴۰۲

هر بخشی از ستون فقرات برای سلامتی و عملکرد بهینه‌ی کل ستون مهره‌ها و نخاع حیاتی است، چرا که قدرت هر مهره به دیسک‌ها و مهره‌های دیگر وابسته است. فشار مداوم، آسیب‌های حاد یا مکرر یا عارضه‌های مختلفی مانند بیماری‌های التهابی مفصل و آرتروز، درد را به دنبال دارد.

تعیین منشأ درد ستون فقرات و تشخیص دادن مشکل دو نکته کلیدی برای تسکین درد و بازیابی عملکرد به شمار می‌آید. عارضه‌های ستون فقرات از فتق و برجستگی دیسک تا بیماری‌های دژنراتیو یا فرسایشی دیسک، بدشکلی، تنگی کانال نخاع، اسپوندیلوز، اسکولیوز، اسپوندیلولیستزی، شکستگی مهره، عفونت، تومور ستون فقرات و پوکی استخوان و بسیاری بیماری‌های دیگر ستون فقرات در کلینیک طب فیزیکی و تخصصی امید با بهره‌گیری از تکنولوژی پیشرفته و جدیدترین دستگاه‌ها و با اتکاء به دانش و تجربه متخصصین درد و بیماری‌های ستون فقرات به درستی تشخیص داده و با موفقیت درمان می‌شود.

پزشکان و متخصصین با تجربه ما در کلینیک طب فیزیکی وتوانبخشی امید برای درمان و تسکین کمردرد و انواع بیماری های ستون فقرات ، با استفاده از معاینات دقیق بر حسب نیاز بیمار ابتدا از روش‌های ساده و کم تهاجمی‌تر برای درمان دردهای اسکلتی عضلانی از جمله درد کمر و مهره استفاده می کنند. رویکرد این کلینیک در مواجه با درمان بیماری‌ها استفاده از درمان‌های پلکانی است و استفاده از درمان‌های ساده‌تر در اولویت قرار می‌گیرد. اگر شرایط بیمار به نحوی است که به درمان‌های ساده پاسخ نمی‌دهد، متخصصین طب فیزیکی این مرکز درمان های پیچیده تر مانند تزریق بلوک عصبی، پی ار پی و اوزون تراپی(تحت هدایت دستگاه آلتراسوند) را به بیماران پیشنهاد می‌دهند و تا حد ممکن از انجام درمان‌های مداخلی‌تر و انجام جراحی جلوگیری می‌کنند.

بیماری‌های مختلف ستون فقرات

در این بخش با شایع‌ترین عارضه‌های ستون فقرات آشنا می‌شوید.

درد پایین کمر

درد پایین کمر شایع‌ترین ناراحتی ستون فقرات در میان بزرگسالان است. این درد ممکن است در هر نقطه‌ای از پشت بدن از زیر دنده‌ها تا بالای پاها حس شود. از علل درد پایین کمر و انتهای ستون فقرات می‌توان به استفاده بیش از حد، تحمیل فشار شدید، کشیدگی، آسیب دیدگی، شکستگی فشاری (کمپرشن)، بالا رفتن سن و بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان و بیماری‌های التهابی مفصل اشاره کرد.

سیاتیک

سیاتیک درد، بی‌حسی یا گزگزی است که در اثر تحریک عصب سیایتک در پایین کمر حس می‌شود. از علل درد سیاتیک می‌توان به تنگی کانال نخاع، بیماری‌های التهابی مفصل، تحت فشار قرار گرفتن عصب به دلیل آسیب‌دیدگی یا فتق دیسکی اشاره کرد که به ریشه‌های عصب فشار می‌آورد.

رادیکولوپاتی

رادیکولوپاتی به بیماری عصب‌های نخاعی و ریشه‌های آنها اطلاق می‌شود. رادیکولوپاتی گردنی بر ریشه‌های عصبی نزدیک منطقه گردن تأثیر می‌گذارد و درد آن در بازوها و دست‌ها منتشر می‌شود. رادیکولوپاتی کمری باعث تحریک ریشه‌های عصبی در قسمت پایین کمر می‌شود و درد آن در پاها و قسمت پایین پاها منتشر می‌شود. ساییدگی، فرسایش، تخریب، فتق دیسک و آسیب دیدگی از علل اصلی رادیکولوپاتی به شمار می‌آیند.

بیماری دیسک کمر

مهره‌های کمری از پنج مهره تشکیل شده‌اند که با دیسک‌های غضروفی جدا از یکدیگر قرار می‌گیرند. علائم فرسایشی-تخریبی یا حوادث مختلف می‌تواند باعث آسیب به دیسک شود و در نتیجه، ماده داخلی دیسک از آن خارج شده و وارد کانال نخاعی می‌شود.

تنگی کانال نخاع

تنگی کانال نخاع تحت فشار قرار گرفتن بافت عصبی را به دنبال دارد. تنگی کانال نخاع با درد و کاهش عملکرد پایین‌تنه همراه است. چنانچه تنگی کانال نخاع در قسمت مهره‌های گردنی باشد، طناب نخاعی تحت فشار قرار می‌گیرد و عارضه‌ای به نام میلوپاتی بروز می‌یابد. میلوپاتی باعث نقص در عملکرد دستها و پاها می‌شود.

آرتریت ستون فقرات

بیماری‌های التهابی مفصلی یا آرتریت ناحیه لگن و پایین کمر درد و کاهش حرکت را به دنبال دارد.

اسپوندیلولیستزی

اسپوندیلولیستزی یا سرخوردگی مهره به لغزش رو به جلوی یک مهره در ستون فقرات گفته می‌شود که معمولاً در ناحیه کمر رخ می‌دهد. برخی افراد با نقص مهره متولد می‌شوند، حال آن که سرخوردگی مهره بقیه بیماران پی‌آمد آسیب‌دیدگی، شکستگی استرسی، عفونت یا بیماری‌های عامل این اختلال است. این عارضه در میان کودکان و نوجوانان ورزشکار درصد شیوع بالایی دارد.

میلوپاتی

میلوپاتی به کاهش تدریجی عملکرد عصبی در اثر اختلال‌های ستون فقرات گفته می‌شود. این عارضه معمولاً پی‌آمد تنگی کانال نخاع (تنگ شدن پیشرونده کانال نخاع) یا آسیب دیدگی ستون فقرات است.

اسکولیوز

اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات باعث می‌شود که ستون فقرات انحنائی غیرعادی به یک طرف پیدا کند. انحراف ستون فقرات معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی بروز می‌یابد و شدت آن از خفیف تا شدید متغیر است.

قوز

قوز یا کیفوز نوعی اختلال پیشرونده است که باعث خمیدگی مهره‌های صدری در کودکان و بزرگسالان می‌شود. قوز عموماً نتیجه‌ی مشکلات رشدی، آسیب‌دیدگی، بیماری‌های دژنراتیوی مانند آرتریت و آرتروز یا پوکی استخوان همراه با شکستگی‌های فشاری است.

لوردوز یا گودی کمر

قوس رو به داخل شدید ستون فقرات نشانه‌ی لوردوز یا گودی کمر است. گودی کمر برخی بیماران به اندازه‌ای منعطف است که خود به خود در زمان حرکت رو به جلو اصلاح می‌شود؛ لوردوز با این حد از انعطاف غالباً نیازی به مداخله‌ی درمانی ندارد.

علائم شایع بیماری‌های ستون فقرات

هرچند بیماری‌ها و عارضه‌های متعددی وجود دارد که ستون فقرات را درگیر می‌کند، اما بسیاری از این ناراحتی‌ها علائم یکسانی دارند که به شرح زیر است:

• گردن درد: درد یا خشکی مداوم، درد موضعی تیز و تیرکشنده، دردی که در بازو یا دست منتشر می‌شود، درد حاد بازو، ضعف یا بی‌حسی بازو.
• کمردرد: خشکی یا درد مداوم، درد موضعی تیز و تیرکشنده، دردی که در پایین پا منتشر می‌شود، پا درد حاد، ضعف، گزگز یا بی‌حسی پا.
• درد دست: گزگز، بی‌حسی یا ضعف
• عدم تعادل: گام برداشتن نامنظم و متزلزل
• نقص عملکرد مثانه و بی‌اختیاری

بعضی از عوارض مانند سندرم تونل کارپال، نوروپاتی و آتاکسی می‌توانند علائم مشابهی را در ستون فقرات ایجاد کنند. پزشک بر اساس علائم بیمار و نتایج معاینات و آزمایش‌ها، تشخیص دقیقی را قرار می‌دهد و طرح درمان مناسب را توصیه می‌کند.

تشخیص بیماری های ستون فقرات

متخصصین این کلینیک از طیف وسیعی از روش‌ها و آزمایش‌های تصویربرداری تشخیصی پیشرفته برای تعیین مشکل ستون فقرات و ارزیابی نوع و شدت آن استفاده می‌کنند.

ام آر آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی)

MRI با استفاده از یک آهنربای بزرگ، امواج رادیویی و فن‌آوری رایانه‌ای تصاویر بی‌نظیری را از داخل بدن انسان به دست می‌دهد.

تصویربرداری ام آر آی ایمن و بدون درد است و برای تشخیص بسیاری از عارضه‌های درگیرکننده‌ی مغز، نخاع، مفاصل، عضلات، شکم، سینه، قلب، پروستات و رگ‌ها به کار برده می‌شود.

CT یا CAT اسکن (توموگرافی رایانه‌ای)

سی تی اسکن روشی غیرتهاجمی است که از ترکیبی از رادیوگرافی و فن‌آوری رایانه‌ای برای نشان دادن تصاویری با جزئیات دقیق از بخش‌های مختلف بدن مانند استخوان، عضله، چرربی و اندام‌های مختلف استفاده می‌کند. تصاویر سی تی اسکن جزئیات بیشتری را نسبت به رادیوگرافی معمولی نشان می‌دهد.

رادیوگرافی دیجیتال

رادیوگرافی قدیمی‌ترین و هنوز هم پرکاربردترین روش تصویربرداری است که برای معاینه کردن بخش‌های مختلف بدن و کمک به تشخیص صحیح عارضه‌ها انجام می‌شود.

سونوگرافی

سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تهیه‌ی تصاویری از داخل بدن استفاده می‌کند. انعکاس امواج صوتی ثبت و در لحظه بر روی نمایشگر نشان داده می‌شود. سونوگرافی پارگی رباط، عضله، تاندون و دیگر توده‌های بافتی نرم ستون فقرات را نشان می‌دهد.

روش های درمانی بیماری های ستون فقرات

انواع روش های درمانی پلکانی و موثر برای بیماری های ستون فقرات بر اساس تجربیات پزشکان و متخصصین ستون فقرات شامل موارد زیر می باشد:

برنامه توانبخشی مدیریت درد ستون فقرات متناسب با نیازهای خاص هر بیمار تهیه می‌شود. این برنامه به نوع خاص درد، بیماری یا عارضه بستگی دارد. مشارکت فعال بیمار و خانواده وی برای موفقیت درمان حیاتی است.

هدف از برنامه‌های مدیریت درد این است که بیمار به بالاترین سطح عملکرد برگردد، استقلال خود را حتی‌الامکان بازیابد و کیفیت کلی زندگی‌اش از نظر جسمی، عاطفی و اجتماعی بهبود یابد. تکنیک‌های مدیریت درد راحتی و تسکین درد را برای بیماران به ارمغان می‌آورد.

مقایسه اثر کیسه یخ و کمپرس گرم برای تسکین درد

انتخاب از میان کمپرس گرم و سرد برای تسکین دردهای عضلانی و درمان آسیب‌دیدگی‌ها گاهی گیج کننده می‌شود. درهر حال توصیه‌های زیر را همواره به خاطر داشته باشید.

کمپرس گرم یا سرد را مستقیماً روی پوست نگذارید. در صورت استفاده از این کمپرس‌ها احتیاط کنید تا دچار سوختگی نشوید، به ویژه اگر به دلیل ابتلا به دیابت یا عارضه‌های دیگر دچار آسیب عصبی شده‌اید.

درمان دارویی

درمان دارویی یکی از روش‌های مدیریت درد مزمن است. داروهای زیر معمولاً برای تسکین درد ستون فقرات مصرف می‌شود:

• داروهای بدون نسخه (OTC): مانند داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs)، آسپرین یا استامینوفن
• مسکن‌های تجویزی: پزشکان مسکن‌هایی مانند داروهای مخدر مشتق از تریاک را برای تسکین دردهای شدیدتر تجویز می‌کنند. این داروها از آسپرین قوی‌تر هستند، اما چون احتمال سوءمصرف آنها وجود دارد و مصرف آنها گاهی عوارض جانبی ناخوشایند و خطرناکی را ایجاد می‌کند، صرفاً در صورت شدید بودن درد تجویز می‌شوند.
• ضدافسردگی‌ها: این داروها برای برخی بیماران مفید است. داروهای ضدافسردگی میزان انتقال دهنده‌های عصبی سروتونین و نوراپی نفرین را که به طور طبیعی در بدن وجود دارد، افزایش می‌دهد. سروتونین بخش مهمی از گذرگاه کنترل درد در مغز است.

 فیزیوتراپی درمانی موثر برای بیماری های ستون فقرات

فیزیوتراپی با هدف تسکین درد برای مدتی طولانی‌تر در طرح درمانی گنجانده می‌شود. فیزیوتراپی درمان مهم و اثربخشی است، چون هم درد را آرام می‌کند و هم با بهبود عملکرد و افزایش قدرت و انعطاف‌پذیری و در نتیجه کاهش فشار روی ستون فقرات از عود کردن درد در آینده جلوگیری می‌کند.

هدف طب فیزیکی این است که فرایند التیام با تحریک کردن سلول‌ها، بهبود انتقال متابولیت‌ها و پیشگیری از چسبندگی و آسیب‌دیدگی مجدد تسهیل شود. چنین رویکردی حتی اگر نتواند تغییرات فرسایشی ـ تخریبی مربوط به سن را در هسته دیسک معکوس کند، از قابلیت تسریع تسکین درد در اطراف دیسک برخوردار است. متخصصین فیزیوتراپی در جلسات فیزیوتراپی یک یا چند مورد از روش‌های زیر را برای درمان بیماری‌های ستون مهره‌ها توصیه می‌کنند:

• بریس یا کمربند طبی: درمان با بریس به این معنا است که با بستن بریس، کمربند طبی، گردنبند طبی یا تراکشن حمایت بیشتری از ستون مهره‌ها به عمل می‌آید. بریس گاهی راهکاری دائمی است و گاهی به طور موقتی تا فرارسیدن زمان مناسب جراحی بسته می‌شود.
• طب سوزنی: طب سوزنی تکنیکی در طب سنتی چین است که بیش از دو هزار سال قدمت دارد. متخصص سوزن‌های ظریفی را زیر پوست در نقاط معینی از بدن فرو می‌کند. سودمندی طب سوزنی در درمان دردهای مزمن به اثبات رسیده است. متخصص سوزن‌ها را دستکاری می‌کند تا درد آرام شود.
• ورزش اسپاستیسیتی یا گرفتگی و انقباض عضلات و مفصل‌ها و التهاب مفصلی را کاهش می‌دهد، به رفع مشکلات مربوط به عدم هم‌ترازی مهره‌ها کمک می‌کند و ضعف و تحلیل عضلات را کمتر می‌کند تا از بروز مشکلات متعدد در آینده جلوگیری شود.
• تحریک الکتریکی موضعی: در این روش پالس‌های کوتاهی از برق به پایانه‌های عصبی زیر پوست اعمال می‌شود تا درد تسکین یابد.
• بیوفیدبک: این درمان آگاهی از آن دسته از فرایندهای داخلی بدن، مانند فشار خون، دمای بدن و ضربان قلب، را به بیماران آموزش می‌دهد که به طور عادی غیرارادی تصور می‌شوند؛ به این ترتیب بیماران می‌توانند این فرایندها را تاحدی تحت کنترل خود دربیاورند. بیوفیدبک درد را کاهش می‌دهد و به تن‌ آرامی بیمار کمک می‌کند.
• ماساژ درمانی: ماساژ دادن ملایم و موضعی ناحیه‌های حساس و دردناک به رفع انقباض و گرفتگی عضلات کمک می‌کند و ناراحتی مربوط به این عارضه‌ها را کاهش می‌دهد. ماساژ برای تن‌آرامی، کاهش تنش و استرس نیز مفید است.
• درمان‌های دستی: درمان دستی به ویژه در ترکیب با مدالیته‌های دیگر روشی موثر برای تسکین درد ستون فقرات محسوب می‌شود. هدف درمان دستی این است که انتقال عصبی اصلاح شود. درمان دستی اگر توسط متخصصین مجرب طب فیزیکی انجام شود، راهکاری اثربخش برای آرام کردن درد است.

انواع تزریقات و جراحی بسته برای درمان بیماری های ستون فقرات

تزریق استروئید در فضای اپیدورال (ESIs)

تزریق اپیدورال درمان متداولی است که برای تسکین درد بیماری دیسک دژنراتیو و دیگر سندرم‌های درد انجام می‌شود. پزشک استروئید را داخل فضای اپیدورال نخاع در محل قرارگیری ریشه‌ها عصبی تحریک شده تزریق می‌کند. این دارو در بخش‌ها و سطوح دیگر ستون فقرات پخش می‌شود و التهاب و تحریک را کاهش می‌دهد.

تزریق در مفصل فاست

تزریق در مفصل فاست درمانی کم‌تهاجمی است که تحریک و التهاب دردناک مفاصل فاست ستون فقرات را کاهش می‌دهد. دارویی که تزریق می‌شود ترکیبی از داروی بی‌حسی موضعی و استروئید طولانی اثر است. این تزریق انتقال پیام‌های درد به مغز را موقتاً با بی‌حس کردن عصب‌ها متوقف می‌کند و استروئید آهسته رهش نیز با التهاب مقابله می‌کند. در پژوهش جدیدی که بر روی بیماران دارای فتق دیسک کمری بزرگ انجام شد، کارایی و اثربخشی تزریق در مفصل فاست تایید شد.

بخش تزریق در نقاط ماشه‌ای

تزریق در نقاط ماشه‌ای روشی موثر و کارآمد برای تسکین درد اسکلتی ـ عضلانی است. مخلوطی از داروی بی‌حسی موضعی و استروئید در نقاط ماشه‌ای تزریق می‌شود تا درد بیمار آرام شود.

تزریق پی آر پی

تزریق پی آر پی (پلاسمای غنی از پلاکت) درمانی است که در آن از خون خود بیمار برای تسریع و تسهیل روند التیام آسیب‌ها استفاده می‌شود. چون این روش اتولوگ است، یعنی این که محلول PRP از خون خود بیمار به دست می‎آید، خطر بروز حساسیت یا انتقال عفونت در درمان پی آر پی بسیار پایین است. به علاوه پژوهش‌های اولیه نشان داده است که پی آر پی روش موثری برای اجتناب از جراحی ستون فقرات و دوران نقاهت طولانی پس از آن محسوب می‌شود.

• پی آر پی درمان بسیار ساده‌ای است. مقداری خون از بیمار گرفته می‌شود و در دستگاه سانتریفیوژ چرخانده می‌شود تا پلاکت‌های آن از گلبول‌های قرمز جدا شود.
• غلظت پلاکت در محلول جداسازی شده ده برابر حالت عادی است، به همین دلیل این پلاسمای سرشار از پلاکت از خاصیت التیام‌بخشی بالایی برخوردار است.
• سپس پلاکت تغلیظ شده در ناحیه آسیب دیده تزریق می‌شود تا فرایند التیام و ترمیم بافت آسیب دیده تسریع شود.

بسیاری از پزشکان معتقد هستند که انجام اوزون تراپی در کنار تزریق پی آر پی اثربخشی درمان را افزایش می‌دهد. پزشکان ما در کلینیک طب فیزیکی و تخصصی امید پس از تشخیص اختلال ستون فقرات برای درمان از اوزون تراپی با پیشرفته‌ترین دستگاه‌ها استفاده می‌کنند.

و اما جراحی برای بیماری های ستون فقرات

چنانچه هیچ کدام از روش‌های غیرجراحی نتیجه مناسبی به دست ندهد و درد بیمار آن‌قدر شدید باشد که او را از یک زندگی عادی و مفید محروم ساخته باشد، جراحی توصیه می‌شود. عمل‌های جراحی مختلفی با توجه به وضعیت بیماران انجام می‌شود. جراحی فشار روی نخاع یا ریشه‌ی اعصاب را برطرف می‌کند، مهره‌ی دردناک را پایدار می‌کند، به پیشگیری یا کاهش آسیب عصبی کمک می‌کند و بدشکلی یا انحناء غیرعادی ستون فقرات را کاهش می‌دهد.

کپی فقط با ذکر لینک و منبع بلامانع است.