تومور ستون فقرات: توده ای از سلول های رشد یافته در اطراف طناب نخاعی

تاریخ: 30 آبان 1402

اصطلاحاً تومور به رشد غیرطبیعی بافت در بدن اشاره دارد. تعدادی نوع تومور وجود دارند که قابلیت رشد در داخل یا نزدیکی ستون مهره را دارند. انواع مختلفی از تومورهای ستون مهره وجود دارند و می‌توانند برخی از مناطق بدن مانند طناب نخاعی، ریشه‌های عصبی، مهره‌های کمر و لگن خاصره را درگیر کنند. تومورهای ستون مهره را به دو گروه تقسیم می‌کنند. تومورهای اولیه ستون مهره به معنای آن است که رشد آنها از سلول‌های داخلی یا نزدیک ستون فقرات آغاز می‌شود. این نوع تومورها به صورت نادر رخ می‌دهند. تومورهای ثانویه ستون مهره، شایع‌ترین نوع تومورهای ستون فقرات را تشکیل می‌دهند و به این معناست که رشد و پیشرفت آنها از نقاط دیگری در بدن آغاز می‌شود.

چگونه بدانم علت درد کمرم چیست؟

رشد تومورهای ستون فقراتی غیر طبیعی است و پیشرفت آنها داخل ستون مهره کمر صورت می‌گیرد و معمولا با درد و سایر علائم همراه هستند.پزشکان و متخصصین با تجربه ما در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی امید برای درمان و تسکین کمردرد ناشی از تومورهای ستون فقرات، با استفاده از معاینات دقیق و انجام تصویر برداری های لازم در صورت نیاز بر حسب نیاز بیمار ابتدا از روش‌های ساده و کم تهاجمی‌تر استفاده می کنند. رویکرد این کلینیک در مواجه با درمان بیماری‌ها استفاده از درمان‌های پلکانی است و استفاده از درمان‌های ساده‌تر در اولویت قرار می‌گیرد.

اگر شرایط بیمار به نحوی است که به درمان‌های ساده پاسخ نمی‌دهد، متخصصین طب فیزیکی این مرکز درمان های پیچیده تر مانند تزریق بلوک عصبی، پی ار پی و اوزون تراپی(تحت هداست دستگاه آلتراسوند) را به بیماران پیشنهاد می‌دهند و تا حد ممکن از انجام درمان‌های مداخلی‌تر و انجام جراحی جلوگیری می‌کنند. در صورت نیاز به جراحی، پزشکان این مرکز، بیمار را به یک متخصص متبحر معرفی می کنند.

علل و انواع تومورهای ستون فقراتی

با چند شیوه متفاوت می‌توان تومورهای ستون فقراتی را توصیف و شناسایی کرد. یک روش توصیف تومور ستون فقراتی برحسب اولیه یا متاستاتیک بودن تومور صورت می‌گیرد:

• تومور اولیه به توموری گفته می‌شود که منشاء بروز آن از جای دیگر بدن نیست.
• تومورمتاستاتیک به توموری گفته می‌شود که در اثر بروز سرطانی دیگر (مانند سرطان ریه، سینه، کولون یا کلیه) پیشرفت می‌کند. بیش از 40 درصد از تمامی بیمارانی که به سرطان پیشرفت یافته از قسمت‌های دیگر بدن مبتلا می‌شوند از جمله سرطان سینه، ریه، پروستات، سرطان غده تیروئید، کلیه و کولون، در طول عمر خود با گسترش این نوع سرطان‌ها به ستون فقرات‌شان هم دچار خواهند شد.روش دیگر طبقه بندی تومورها بر حسب خوش ‌خیم و بدخیم بودن سرطان هاست.

تومور خوش خیم ستون فقرات

بطور عمومی، تومورهای خوش‌خیم ستون فقرات مرز و محدوده‌ای مشخص دارند و بافت‌های سالم بدن را تهدید نمی‌کنند. این نوع تومورها به صورت خود تنبیهی نیستند، اما در صورت بروز علائم یا فشار بر ستون مهره، ممکن است نیاز به برداشتن آنها باشد. برخی از تومورهای خوش‌خیم ستون فقرات شامل مننژیوم، شوانوما، اوستئوئید اوستئوما و اوستئوبلاستوما هستند.

تومور بدخیم

تومور بدخیم جزء تومورهای سرطانی به حساب می‌آید و ویژگی آن این است که به داخل سایر بافت‌های بدن نفوذ کرده و آنها را نیز مبتلا می‌سازد. کندروسارکوم، سارکوم یوئینگ، اوستئوسارکوما جزء تومورهای بدخیم ستون فقرات طبقه بندی می‌شوند.

تومور داخل مغز استخوانی

این نوع تومورها به طور معمول در داخل طناب نخاعی یا در عصب‌هایی که از طناب نخاعی امتداد می‌یابند (معمولاً در بخش فوقانی ستون فقرات یا گردن، که به عنوان ستون مهره گردنی شناخته می‌شود) رشد می‌کنند. اغلب این تومورها شامل غده آستروسیتی، اپاندیموما و همانژیوبلاستوما هستند و در طبقه‌بندی تومورهای استخوانی داخل مغز قرار می‌گیرند. این نوع تومورها معمولاً خوش‌خیم هستند، اما به دلیل موقعیتشان، خارج کردن آنها از بدن ممکن است دشواری‌هایی را به همراه داشته باشد.

تومورهای سخت شامه‌ای-خارج مغز استخوان

این نوع تومورها خارج از طناب نخاعی اما درون پوشش محافظ بروز می‌کنند. مننژیوما، شومانوما یا نوروفیبروما اغلب اوقات جزء تومورهای سخت شامه‌ای-خارج مغز استخوانی طبقه بندی می‌شوند. غالبا این نوع تومورها همانند تومورهای درون مغز استخوانی، خوش خیم حساب می‌شوند اما خارج کردن آنها از طریق عمل جراحی دشوار است و احتمال عود کردن سرطان بعد از جراحی وجود دارد.

تومور سخت شامه‌ای

این نوع تومورها به طور عمومی جزء شایع‌ترین انواع تومورها محسوب می‌شوند و معمولاً خارج از طناب نخاعی و سخت شامه و درون استخوان‌ها و غضروف ستون مهره شکل می‌گیرند. مراحل پیشرفت برخی از تومورهای سخت شامه مانند اوستئوسارکوما، اوستئوبلاستوما و اوستئوئید اوستئوما در ستون مهره رخ می‌دهد (تومورهای اولیه)، با این حال در برخی موارد، این تومورها متاستاتیک هستند، به این معنی که در نتیجه پیشرفت سرطان در ریه، سینه، پروستات و کلیه، شیوع می‌یابند.

تومور ستون فقراتی چه علائمی دارد؟

بعضی مواقع این نوع تومورها بدون بروز علائم قبلی تشخیص داده می‌شوند. علائم تومور بسته به محل تومور و اینکه چه بافتی را درگیر ساخته است، فرق می‌کند.گاهی اوقات این نوع تومورها با علائمی همچون کمردرد، مشکلات روده و مثانه، اختلال نعوظ، تغییر در احساسات، یا ضعف عضلانی دست و پاها همراه هستند. بروز این علائم حکایت از آن دارد که تومور طناب نخاعی یا ریشه عصبی را تحت فشار قرار داده است. تومورهایی که فقط در طناب نخاعی باقی می‌مانند و به جاهای دیگر بدن سرایت نمی‌کنند، ممکن است بدون علائم درد باشند. دردی که موجب احساس ضعف حین خوابیدن می‌شود یا پیشرفت اسکولیوز (منحنی غیر طبیعی ستون فقرات) می‌تواند نشانه‌ی بروز مشکلات استخوان ستون مهره‌ای در اثر تومور ستون فقراتی باشد.علائم تومور ممکن است به تدریج یا به تندی بروز کند. معمولا علائم تومور در اثر بی توجهی و عدم درمان وخیم‌تر خواهند شد.

پزشک بیماری را چگونه تشخیص می‌دهد؟

تشخیص تومور با بررسی سوابق پزشکی و معاینه بدنی بیمار آغاز می‌گردد. احتمالا پزشک سوالاتی را درباره علائم بیماری و نحوه تاثیر بیماری بر فعالیت‌های روزمره بیمار جویا خواهد شد. این مرحله شامل سوالاتی در خصوص احساس درد، حس کرختی یا ضعف، تغییر در عملکرد روده و مثانه، و ایجاد تغییر در نحوه راه رفتن بیمار می‌شود. پزشک باید مطمئن شود که آیا بیمار قبلا سابقه ابتلا به هر نوع سرطانی داشته است یا خیر.در خلال معاینه بدنی پزشک به بررسی حس لامسه، توان عضلانی و عملکرد رفلکس بیمار می‌پردازد. ممکن است پزشک برای تشخیص هر گونه تغییر در الگوی راه رفتن از بیمار درخواست کند مقابل او قدم بزند.علاوه بر انجام این نوع آزمایشات، چندین نوع درمان جهت کمک به تشخیص تومور ستون فقراتی از سوی پزشک قابل دسترس هستند.

• عکسبرداری ام آر آی به پزشک اجازه بررسی دقیق تر بخش‌هایی از بافت مورد نظر را می‌دهد. تجهیزات ام آر آی به منظور به تصویر کشیدن بافت‌های نرم بدن به جای اشعه ایکس از امواج مغناطیسی بهره می‌برد.در صورت فراهم نبودن شرایط برای انجام عکسبرداری ام آر آی ممکن است پزشک سی تی اسکن را برای بیمار درخواست کند. به منظور نمایش تصاویر بهتر از طناب نخاعی و آناتومی ریشه عصب مقداری رنگ به داخل مایع کانال نخاع تزریق می‌گردد. مادامی که رنگ با این هدف استفاده می‌شود، تکنیک را پرتونگاری از نخاع می‌خوانند.
• عکسبرداری اشعه ایکس از ستون فقرات در مواقعی که احتمال بروز تومور متاستاتیک ناشی از سرطان در بافت‌های دیگر بدن وجود داشته باشد، درخواست می‌گردد. عکسبرداری اشعه ایکس تنها می‌تواند تغییرات در استخوان‌ها را نشان دهد. بسیاری از تومورهای اولیه ستون فقراتی تا وقتی در مراحل اولیه پیشرفت هستند تاثیری بر استخوان نمی‌گذارند.
• اسکن از استخوان در زمینه تشخیص شکستگی استخوان، عفونت استخوانی، یا سرطان کاربرد دارد. ابزار اندازه گیر رادیواکتیویته به نام تکنتیوم به ورید بیمار تزریق می‌گردد. هر جا که احتمال افزایش فعالیت متابولیسمی وجود داشته باشد، مثل مورد سرطان، تکنتیوم متمرکز تر خواهد بود.
• بیوپسی در تشخیص نوع تومور کمک کننده است. احتمال دارد اجرای بیوپسی به جراحی احتیاج داشته باشد. بعضی مواقع فرآیند بیوپسی را می‌توان با استفاده از یک سوزن و تزریق همزمان تکنتیوم جهت هدایت سوزن انجام داد.

چه گزینه‌های درمانی قابل دسترس هستند؟

نوع درمان به علائم بیماری، سلامت کلی بیمار، نتایج عکسبرداری و اجرای بیوپسی بستگی خواهد داشت. بسیاری مواقع به ترکیبی از هر دو روش درمانی جراحی و غیر جراحی احتیاج است. اگر درمان به انجام رادیوتراپی یا شیمی درمانی نیازمند باشد، معمولا بیمار به یک متخصص تومور شناسی و سرطان ارجاع داده می‌شود.تشخیص زودهنگام و درمان تومور ستون فقراتی حائز اهمیت است. در صورتی که تشخیص تومور به موقع صورت نگیرد، آسیب ناشی از تومور فراگیرتر خواهد شد.

درمان غیر جراحی

بعضی مواقع و در صورت بروز نکردن علائم، بررسی دقیق میزان رشد تومور کفایت می‌کند. از طریق عکسبرداری مکرر مانند ام آر آی تومور مورد بررسی و کنترل قرار خواهد گرفت. تمامی تومورهای ستون فقراتی را بدلیل موقعیت‌شان نمی توان از طریق عمل جراحی از بدن بیمار خارج ساخت.

• کمربند طبی یا شکم بند می‌تواند به ثابت نگه داشتن ستون فقرات کمک کند. این وسیله همچنین قابلیت تسکین دهنده درد را نیز دارد. شاید لازم باشد کمربندی متناسب با سایز بدن بیمار و سفارشی طراحی شود.
• احتمالا مصرف برخی داروها مانند کورتیکواستروئید برای بیمار تجویز خواهد شد.این نوع داروها در زمینه کاهش ورم طناب نخاعی که مسبب فشار است، کاربرد دارند. ممکن است کورتیکواستورئیدها به منظور تسکین علائم به صورت موقتی یا دراز مدت برای بیمار تجویز شوند.
• برخی داروهای دردکش مانند داروهای مخدر تجویز می‌شوند. این داروها در کاهش جریان خون به تومور عملکرد موفقیت آمیزی دارند.
• داروهای گروه بیفسفونات از جمله داروهای پر مصرف جهت درمان پوکسی استخوان شناخته می‌شوند. این داروها در راستای درمان تومورهایی که عامل تخریب استخوان ستون فقرات هستند، کاربرد دارند.
• آمبولیزاسیون اصطلاحی است که در مواقع مختل شدن جریان خون به تومور کاربرد دارد. این فرآیند باعث سوزاندن عروق خونی می‌گردد. چندین نوع تومور ستون فقراتی را می‌توان با استفاده از این روش درمان کرد.
• در صورتی که تومور اولیه بدخیم یا سرطانی باشد، از شیمی درمانی استفاده می‌شود. همچنین در مواقعی که تومور از نوع ثانویه باشد و از قسمتی دیگری از بدن شیوع پیدا کرده باشد و بافت ستون فقرات را مورد حمله قرار داده باشد، از شیمی درمانی استفاده می‌شود.
• از رادیوتراپی نیز در درمان تومورهایی که امکان خارج کردن آنها از طریق عمل جراحی فراهم نباشد، استفاده می‌شود.
• پیوند مغز استخوان جهت درمان سرطان‌های تهاجمی نظیر سارکوما اوینگ کاربرد دارد.

جراحی

شاید جراحی تنها گزینه درمان تومور اولیه و غیر سرطانی ستون فقرات قلمداد گردد. تا آنجا که امکان داشته باشد و از طریق جراحی حجمی از تومور بدون ایجاد مشکلات عصب شناختی برداشته می‌شود. جراحی فشار زدائی به برداشتن استخوان اطراف طناب نخاعی یا عصب‌های نخاع جهت خارج کردن بافت مورد نظر از زیر فشار اطلاق می‌گردد. با استفاده از تکنیک‌های مدرن‌تر امکان درمان آسیب عصبی حین عمل جراحی میسر شده است. این تکنیک‌ها شامل استفاده از دستگاه آسپیراتور اولتراسونیک، و میکرو جراحی می‌شوند. دستگاه‌های آسپیراتور اولتراسونیک از امواج صوتی جهت از بین بردن تومور بهره می‌برند. این دستگاه از قابلیت مکش قسمت‌هایی از تومور برخوردار است. در میکروجراحی نیز از یک میکروسکوپ جهت مشاهده هر چه بهتر محل جراحی استفاده می‌شود. این تکنیک در کاهش آسیب به بافت سالم و مجاور موثر است.در صورتی که بعد از برداشتن تومور داخل استخوان، به ثابت نگه داشتن یا جوش دادن ستون فقرات احتیاج باشد، معمولا از یک سخت افزار فلزی کمک گرفته می‌شود. صفحات فلزی، میله، یا پیچ‌های پزشکی در این راستا کاربرد دارند. علاوه براین ممکن است از عمل پیوند استخوان یا سیمان استخوانی به عنوان تکیه گاه استفاده گردد.

پیش بینی‌های بعد از درمان

فیزیوتراپی در حفظ تعادل، توانبخشی، راه رفتن و هماهنگی اندام کمک کننده است. از کار درمانی نیز می‌توان در زمینه فعالیت‌های زندگی روزمره همچون لباس پوشیدن، حمام کردن و تحرک بیمار کمک گرفت. شاید نیاز باشد نحوه استفاده از کمربندهای طبی به بیمار آموزش داده شود. لازم است بیمار دستورالعمل‌های شیوه صحیح بلند شدن و حرکت کردن را بیاموزد.

• بعد از جراحی بیمار اجازه دارد فعالیت‌هایی مانند نشستن و راه رفتن را انجام دهد و از اجرای کارهایی که مستلزم کش آمدن ستون فقرات است، پرهیز نماید. لازم است بلند کردن اجسام سنگین در دوران اولیه نقاحت به کمترین میزان برسد. شاید لازم باشد به منظور کمک به حفظ تعادل بیمار از کمربند طبی یا شکم بند استفاده شود.
• پیش بینی می‌کنیم بیمار بتواند بین 2 هفته تا چند ماه بعد از جراحی از دست علائم مرض خلاص گردد. شاید در دوران نقاحت یا در یک برهه طولانی مدت مصرف برخی داروهای مسکن احتیاج شود.
  
• جراح تعدادی جلسات تکمیلی را برای بیمار تنظیم خواهد کرد. احتمالا لازم است بیمار برخی آزمایشات مدرن آزمایشگاهی و عکسبرداری را انجام دهد. در بعضی مواقع تومور عود می‌کند و نیاز به جراحی مجدد است.

“کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است.