درمان ضربه، آسیب و شکستگی کمر

تاریخ: ۳۰ دی ۱۴۰۲

متأسفانه ضربه خوردن به کمر (مهره‌های کمری) بسیار متداول است. ما به هزار و یک روش، از قبیل سوانح رانندگی، آسیب‌های ورزشی، بی‌احتیاطی در محل کار، سقوط، زمین خوردن و … به کمر خود آسیب می‌زنیم. پزشکان صدمه‌های کمر را به دو گروه اصلی با انرژی بالا (شدید) و پایین تقسیم‌بندی می‌کنند. سپر به سپر شدن دو ماشینی که یکی ایستاده است و دیگری با سرعت 5 مایل در ساعت به آن برخورد می‌کند یا زمین خوردن در حمام منجر به کمر دردی می‌شود که آسیب‌های حاصل از آن بسیار متفاوت از برخوردهای با انرژی بالا هستند که در آن مسافر از ماشین به بیرون پرت می‌شود. پزشک در صورت آگاهی کامل از سانحه پیش آمده بهتر می‌تواند نوع آسیب کمر را در اثر ضربه به کمر تشخیص دهد. دیگر مؤلفه حائز اهمیت به عامل‌های خطر آسیب کمر مربوط می‌شود. برای مثال استخوان‌های ستون فقرات بیماران مبتلا به پوکی استخوان (دارای استخوان نرم)، در مقایسه با استخوان‌های سالم و قوی با وارد شدن فشار کمتری می‌شکند.

انواع آسیب کمر

صدمه‌ و آسیب  کمری نیز با توجه به بخش آسیب دیده‌ی کمر و پشت بدن تقسیم‌بندی می‌شوند. صدمه‌ها و ضربه به مهره های کمر می‌توانند بر استخوان (شکستگی)، دیسک (پارگی و بیرون زدگی) یا عضله (رگ به رگ شدن) تأثیر بگذارند. هر یک از این بافت‌ها در زمان التیام یافتن ضرورت‌های خاص خود را ایجاب می‌کند و ممکن است بهبود یکی بیش از دیگری به طول بیانجامد. پزشکان سطح یا سطوح آسیب و شکستگی مهره کمر را شماره گذاری می‌کنند. L1 (مهره کمری شماره 1) در بالای کمر و L5 در پایین کمر قرار دارد و استخوان خاجی یا ساکروم در زیر مهره‌های کمری واقع است. کمر به روش‌های گوناگون صدمه و آسیب می‌بیند، از رگ به رگ شدن کمر که به سرعت بهبود می‌یابد تا آسیب‌هایی دائمی که بیمار را دچار درد مزمن و شدید می‌سازند.

علت

نخاع عصب‌هایی را دربر می‌گیرد که واسطه انتقال پیام‌ بین مغز و بدن هستند. نخاع از گردن و پشت بدن عبور می‌کند. آسیب نخاعی در اثر بروز حوادثی مانند حوادث زیر بوجود می آید:

• ضرب و جرح
• سقوط و ضربه خوردن به کمر
• تیر خوردن و زخم ناشی از گلوله
• سانحه‌های صنعتی
• تصادف وسایل نقلیه موتوری
• آسیب‌ کمر در ورزشی

ضعف استخوان‌ها و دیسک‌ها، بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان و آرتریت روماتوئید که باعث آسیب و شکستگی کمری می‌شوند. همچنین، تنگ شدن مجرای حفاظتی نخاع به دلیل پیری نیز در بروز آسیب کمری تأثیر دارد.

صدمه مستقیم و مستقیم، مانند ضربه یا ضربه، در صورت ضعف استخوان‌ها یا دیسک‌ها در مهره‌های کمری رخ می‌دهد. برخی از قطعه‌های استخوان (مانند تکه‌های شکستگی کمری) یا تکه‌های فلزی (به عنوان نتیجه تصادف یا شلیک) به نخاع آسیب می‌زنند. آسیب کمری مستقیم همچنین به دلیل کشیده شدن، فشرده شدن یا فشار جانبی، مانند چرخش ناهنجار سر، گردن یا کمر در هنگام تصادف یا تلاش شدید در درمان دستی رخ می‌دهد. همچنین، درون یا خارج از مهره‌های کمری (به جز داخل کانال نخاع) با خونریزی، تجمع مایعات و تورم روبرو هستیم. تجمع خون یا مایع در مهره‌های کمری فشار ایجاد می‌کند و منجر به آسیب کمری می‌شود. بیشتر ضربه‌ها (صدمات) به مهره‌های کمری برای افراد سالم و جوان رخ می‌دهد و عمدتاً مردان 15 تا 35 سال را درگیر می‌کند. میزان مرگ و میر ناشی از آسیب ستون فقرات معمولاً در گروه سنی بزرگسالان بیشتر از گروه سنی کودکان است. عوامل خطر آسیب دیدن مهره‌های کمر عبارتند از:

• شرکت در فعالیت‌های فیزیکی پرخطر احتمال ضربه به کمر را افزایش می دهد
• راندن وسایل غیرموتوری، مانند دوچرخه، با سرعت بالا
• شیرجه زدن در آب کم عمق

سالمندان دارای استخوان ضعیف به دلیل ابتلا به پوکی استخوان یا مبتلایان به عارضه‌های دیگری چون سکته مغزی که احتمال زمین خوردنشان بالا است نیز دچار آسیب دیدگی کمر می‌شوند.

علائم و نشانه ها

علائم آسیب کمر به وسیله موقعیت و محل آسیب دیده متغیر است. آسیب به مهره‌های کمری ممکن است باعث ضعف و احساس کم‌حسی در ناحیه آسیب دیده و پایین آن شود. شدت علائم به این بستگی دارد که آیا صدمه به نخاع به صورت کامل (آسیب کامل) یا فقط یک بخش از آن (آسیب جزئی) رخ داده است. صدمه به مهره کمری اولین مهره و ناحیه پایین آن به آسیب مهره‌های کمری منجر نمی‌شود، اما احتمالاً منجر به سندرم کودا اکوینا (سندرم دم اسب) می‌شود که در این حالت، ریشه‌های عصبی در این ناحیه آسیب می‌بینند. در صورت بروز چنین آسیبی، باید بلافاصله با مرکز اورژانس تماس بگیرید تا بیمار به بیمارستان منتقل شود و به سرعت تحت عمل جراحی قرار گیرد. آسیب به مهره کمری در هر سطحی با عوارض زیر همراه است:

• افزایش کشش عضلانی (اسپاسم یا گرفتگی)
• از دست دادن کنترل طبیعی مثانه و روده که یبوست، بی‌اختیاری ادراری و اسپاسم مثانه را دربرمی‌گیرد.
• کرختی
• تغییر حواس
• درد شدید
• ضعف، بی حرکتی و فلج

علائم هنگام صدمه دیدن مهره‌های کمر بر یک یا هر دو پا تأثیر می‌گذارند و همچنین احتمال دارد عضله‌های کنترل کننده مثانه و روده نیز آسیب ببینند.

تشخیص

پزشک پس از انجام معاینه فیزیکی کامل، پرسش‌هایی را در زمینه محل بروز درد، درد ناگهانی کمر یا شدید، بی‌حسی یا تغییر حواس و نحوه راه رفتن و گام برداشتن مطرح می‌کند. در تصویرهای پرتونگاری (اشعه ایکس) اکثر موارد شکستن مهره ها مشخص می‌شود. با این حال، ممکن است از دیگر روش‌های تصویربرداری نیز برای آشکارسازی شکستگی‌های نامشخص و مشکوک استفاده شود؛ به این منظور پزشک دستور انجام ام آر آی و سی تی اسکن یا پرتونگاری دیگری را می‌دهد که در آن از بیمار خواسته می‌شود تا گردن را به جلو و عقب (تصویرهای دینامیک یا خمش ـ کشش) خم کند. در حدود 5% از آسیب‌ دیدن های کمر ، شکستگی ثانویه‌ای در نزدیکی شکستگی اصلی یا جای دیگری در ستون فقرات وجود دارد. پزشک معمولاً از بیمار می‌خواهد تا فعالیت خود را محدود کند و تا زمان تعیین نتایج و بررسی‌های بیشتر از بریس و کمر بند طبی استفاده کند.

درمان آسیب مهره های کمر

درمان آسیب‌های عضلانی

درمان دستی

آسیب‌های عضلانی به راحتی با درمان‌های دستی قابل درمان هستند. مانیپولاسیون ستون فقرات درمانی است که توسط متخصصین طب فیزیکی و برخی پزشکان انجام می‌شود. متخصص درمان را با دست یا با استفاده از دستگاهی انجام می‌دهد که نیرویی کنترل شده را به مفصل ستون فقرات وارد می‌کند. شدت نیرو به نوع مانیپولاسیون بستگی دارد. هدف از این درمان تسکین درد و بهبود عملکرد جسمی بیمار است.

کمربند

در حال حاضر ارتوز صدری کمری خاجی (TLSO) بهترین بریس برای این نوع آسیب دیدگی‌ها است، بیمار می‌تواند بریس را پس از کاهش درد و پیشرفت فرایند التیام باز کند تا بهتر بتواند حرکت کند. در این مرحله تمرین‌های تحمل وزن و پس از آن تمرین‌های کششی به بیمار آموزش داده می‌شود تا از پوکی استخوان جلوگیری شود. بستن ارتوز و کمربند طبی به دلایل زیر توصیه می‌شود:

•  حفظ نظم و هم‌محوری ستون فقرات
• ثابت نگه داشتن ستون فقرات در دوران بهبود
• کنترل کردن درد از طریق محدود کردن حرکت

برای درمان شکستگی‌های ثابت کافی است که شکستگی با بریس‌هایی مانند گردن‌بند طبی سفت (Miami J) برای شکستگی‌های مهره‌های گردن، بریس گردنی صدری (Minerva) برای شکستگی بخش فوقانی ستون فقرات یا ارتوز صدری خاجی (TLSO) برای شکستگی بخش تحتانی ستون فقرات ثابت نگه داشته شود. بریس معمولاً پس از 12 ـ 8 هفته باز می‌شود. در موارد دررفتگی یا شکستگی ناپایدار گردن باید از تراکشن (کشش) برای قرارگیری مجدد مهره‌ها در موقعیت مناسب استفاده کرد. در صورت لازم بریس جلیقه و حلقه هالو به کار برده می‌شود. توجه داشته باشید که در کلینیک امید با مجهز بودن به امکانات پیشرفته و کارشناسان با تجربه قادر به ساخت کمربند طبی در خود کلینیک براساس نیاز بیمار می‌باشند.

فیزیوتراپی

کاهش درد، افزایش توانایی حرکتی و پیشگیری از عود عارضه اهداف سه‌گانه‌ی فیزیوتراپی بیماران دچار شکستگی مهره‌های کمری محسوب می‌شود. افزایش قدرت علاوه بر تسکین درد و علائم شکستگی، از شکستگی‌های آتی پیشگیری می‌کند. سودمندی برنامه‌های طب فیزیکی، که در آنها از ورزش درمانی برای تقویت درونی ستون فقرات استفاده می‌شود، در بهبود عملکرد و کیفیت زندگی بیماران دچار شکستگی مهره‌ ناشی از پوکی استخوان به اثبات رسیده است.

شاک ویو

اگر آسیب به کمر باعث آسیب عضلانی شده باشد برای کاهش درد آن معمولا شاک ویو توصیه می‌شود. شاک ویوتراپی دستگاهی بین‌رشته‌ای است که در ارتوپدی، فیزیوتراپی، طب ورزشی، اورولوژی و دامپزشکی کاربرد دارد. مزیت اصلی شاک ویوتراپی تسکین سریع درد و بازیابی توانایی حرکتی بیمار است. شاک ویو درمانی غیرجراحی است که نیازی به مسکن ندارد و به همین دلیل درمانی ایده‌آل برای تسریع روند بهبود و درمان عارضه‌های مختلف مولد درد حاد یا مزمن به شمار می‌رود. در شاک ویو از امواج آکوستیک (صوتی) با پیک انرژی بالا استفاده می‌شود، این امواج و بافت بر هم اثر می‌گذارند و در نتیجه، فرایند ترمیم بافت و رشد سلولی شتاب می‌گیرد، درد بیمار تسکین می‌یابد و سریع‌تر توانایی حرکتی خود را بازمی‌یابد.

لیزر

لیزردرمانی سرد یا لیزرتراپی کم توان (LLLT) درمانی است که در آن از طول موج‌های نوری معین برای اثرگذاری بر بافت استفاده می‌شود. لیزرتراپی فرایند التیام را شتاب می‌دهد و برای بیمارانی توصیه می‌شود که از کمردردهای حاد و مزمن ناشی از آسیب‌دیدگی رنج می‌برند. لیزردرمانی درد و ورم را از بین می‌برد، اسپاسم و گرفتگی را کاهش می‌دهد و عملکرد بیمار را بهبود می‌بخشد. لیزر سرد دستگاهی کوچک به اندازه چراغ قوه است. متخصص دستگاه را به مدت 30 ثانیه تا چند دقیقه، بسته به بزرگی محل درمان و دوز تولیدی دستگاه لیزر، مستقیماً روی موضع آسیب دیده قرار می‌دهد. در این مدت لیزر فوتون‌های غیرگرمایی نور را ساطع می‌کند که از لایه‌های پوستی (درم، اپیدر و بافت زیرپوستی یا چربی بافتی زیرپوستی) عبور می‌کند. نور لیزر در طول موج‌ 830 nm و توان 90mw در عمق 5 ـ 2 سانتی‌متری زیر پوست نفوذ می‌کند.

درمان آسیب استخوانی

بلوک عصبی بین دنده‌ای

اگر آسیب استخوانی باعث وارد شدن آسیب به نخاع نشده باشد معمولا می‌توان از بلوک عصبی استفاده کرد. بلوک عصبی روشی است که در آن استروئید و داروی بی‌حسی با سوزن مستقیماً در عصب‌هایی از ستون فقرات تزریق می‌شود که مسئول ارسال محرک‌های درد به مغز هستند. بلوک عصبی گردن و کمر روشی موثر برای تسکین درد بیماران دچار شکستگی‌های فشاری مهره‌ها است. بلوک عصبی بر روی مفاصل بین مهره‌های ترک خورده نیز انجام می‌شود تا بیمار درد کمتری را تحمل کند. در کلینیک امید، متخصص طب فیزیکی برای تعیین دقیق محل تزریق، از دستگاه سونوگرافی استفاده می‌کند. لازم به ذکر است که این دستگاه در کلینیک موجود می‌باشد و بیمار نیازی به مراجعه به بیمارستان ندارد. همچنین سونوگرافی نسبت به فلوروسکوپ امنیت بالاتری دارد چون بیمار هیچ گونه اشعه X دریافت نمی‌کند. برای اطلاعات بیشتر در مورد بلوک عصبی و انواع تزریق‌ها اینجا کلیک کنید.

رادیوفرکوئنسی (RF)

رادیوفرکوئنسی یکی از روش‌های درمان شکستگی فشاری مهره‌ها است. در این تکنیک پروب‌های باریکی از پوست عبور داده می‌شود. این پروب تکانه‌های الکتریکی گرمایی را به فیبرهای منتقل کننده درد در عصب‌های ستون فقرات می‌رساند، این تکانه‌ها راه انتقال سیگنال‌های مکرر درد را مسدود می‌سازد. RF عملی سرپایی است که حدود یک ساعت زمان می‌برد و بیمار همان روز مرخص می‌شود. داروی بی‌حس کننده نیز پیش از فرو کردن سوزن‌های RF داخل پوست تزریق می‌شود.

درمان شکستگی و آسیب‌های جدی مهره‌های کمر

این گونه از آسیب های کمری را باید به سرعت درمان نمود؛ زمان بین صدمه دیدن و شروع درمان شکستگی مهره کمر بر نتیجه نهایی تأثیری حیاتی دارد. از داروهای موسوم به کورتیکواستروئیدها گاهی اوقات برای کاهش ورمی استفاده می‌شود که می‌تواند منجر به آسیب نخاع شود. اگر نخاع به دلیل وجود زائده تحت فشار قرار گرفته است، چنانچه بتوان آن زائده را، پیش از تخریب کامل عصب‌های نخاع، برداشت یا کوچک‌تر کرد، احتمال فلج شدن بیمار به نحو چشمگیری کاهش می‌یابد. انجام عمل جراحی در موارد زیر برای ضربه خوردن به کمر ضرورت می‌یابد:

• منظم کردن مجدد استخوان‌های ستون فقرات (مهره‌ها)
• خارج کردن مایع یا بافت وارد کننده فشار به نخاع (لامینکتومی جهت کاهش فشار روی نخاع)
• خارج کردن تکه‌های استخوان (در شکستگی مهره های کمر)، دیسک یا جسم خارجی
• متصل کردن مهره‌های شکسته یا قرار دادن بریس‌های ستون فقرات

بیمار گاهی اوقات باید استراحت مطلق داشته باشد که ستون فقرات بی حرکت باشد تا التیام یافتن استخوان‌های ستون فقرات ممکن شود. استفاده از دستگاه کشش ستون فقرات نیز گاهی جهت ممانعت از حرکت ستون فقرات پیشنهاد می‌شود. جمجمه توسط نوعی انبر ثابت نگه داشته می‌شود که در حقیقت بریس‌های فلزی قرار گرفته روی جمجمه و متصل به وزنه‌ها یا مهارهایی روی بدن (بریس هالو) هستند. ممکن است بیمار مجبور باشد تا ماه‌های متوالی از بریس ستون فقرات استفاده کند. پزشکان و متخصصین بهداشت و درمان بیمار را در خصوص مدیریت گرفتگی عضله‌ها و نقص عملکرد مثانه و روده راهنمایی می‌کنند و نحوه مراقبت از پوست و محافظت از آن در برابر زخم‌های ناشی از فشار را به وی آموزش می‌دهند. بیمار احتمالاً پس از التیام یافتن آسیب و شکستگی کمر به فیزیوتراپی، کاردرمانی و دیگر گونه‌های توان‌بخشی نیاز خواهد داشت. توان‌بخشی به بیمار کمک می‌کند تا با ناتوانی حاصل از آسیب دیدن مهره‌های کمری مبارزه کند و تسلیم آن نشود.

درمان گرفتگی و رگ به رگ شدن کمر

درمان سریعی برای این گونه آسیب  کمر وجود ندارد، با این حال می‌توان اکثر موارد رگ به رگ شدن کمر را به نحو کارآمدی با یک دوره درمان های فیزیکی و درمان های دستی همزمان با مصرف داروهای ضدالتهاب، استراحتی کوتاه مدت، قرار دادن کمپرس یخ در روزهای نخست پس از صدمه و ضربه خوردن کمر دیدن و در نهایت بازگشت تدریجی به فعالیت معمول مدیریت کرد.

برنامه فیزیوتراپی شامل نرمش‌های کششی و تقویتی علاوه بر مؤثر بودن در بهبود گرفتگی و رگ به رگ شدن، آموزش‌های لازم را به بیمار ارائه می‌دهد تا از این پس دچار این گونه آسیب دیدگی کمر نشود. استفاده از دستگاه TENS (تحریک کننده الکتریکی عصب از روی پوست) نیز سودمند است. اکثر این درمان‌ها در راستای کاهش گرفتگی عضلانی و درد انجام می‌شوند تا بیمار بتواند با تحمل حداقل میزان ناراحتی فعالیت‌های روزمرّه‌اش را از سر بگیرد.

چنانچه بیمار در کمر و پشت بدن دردی ملایم دارد و احساس می‌کند که دچار کشیدگی یا رگ به رگ شدگی عضلانی شده است، درمان‌های غیرجراحی به التیام کمر درد کمک خواهند کرد. با این وجود بهتر است راجع به نشانه‌های هشدار دهنده‌ای آگاهی یابید که در صورت مواجهه با آنها باید به پزشک مراجعه کنید.

درد ناگهانی کمر

یکی از بهترین توصیه‌ها برای درمان درد ناگهانی و شدید کمر این است که همچنان در حد توان خود فعالیت‌های معمول و روزانه را پی بگیرید. ممکن است تأکید بر استمرار انجام فعالیت‌های روزانه به نظر غیرمنطقی برسد و گرایش طبیعی هر بیماری این است که در تخت خود کاملاً بی‌حرکت دراز بکشد تا از بدن خود محافظت کند و از انجام هر گونه فعالیتی خودداری کند. اما فعال بودن باعث می‌شود که خون و مواد مغذی همچنان به ناحیه آسیب دیده کمر برسد و به این ترتیب التهاب رخ ندهد و سفتی و کشش عضلانی کاهش یابد و به درمان آسیب کمر کمک می کند.

دارو

هم استامینوفن و هم داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs) مسکن‌های شناخته شده‌ای هستند که برای تسکین درد ناگهانی کمر ناشی از آسیب دیدن کمر و شکستگی مهره های کمر مصرف می‌شوند. NSAIDs همچنین مانع از انجام فرایند التهاب می‌شوند. البته توجه داشته باشید که این داروها را صرفاً باید با تجویز پزشک و مطابق دستور وی مصرف نمود.

دیگر روش‌های درمانی

تکنیک‌های فیزیوتراپی، مانند اولتراسوند، تحریک الکتریکی، دستگاه کشش، متحرک‌سازی و دستکاری درمان دستی، تسکین موقت درد را به ارمغان می‌آورند، اما مفید بودن آنها در بهبود طولانی مدت کمر درد ناشی از آسیب و ضربه خوردن کمر اثبات نشده است. درد ناگهانی کمر معمولاً به خودی خود برطرف می‌شود و در اکثر موارد مادامی که امکان انجام فعالیت وجود دارد، نیازی به روی آوردن به روش‌های درمانی خاص و قراردادی نیست.

جراحی

مداخله جراحی زمانی ضرورت می‌یابد که شکستگی مهره‌های کمر به ناپایداری و یا نقص عملکرد عصبی بیانجامد. متخصص با در نظر گرفتن عوامل مختلف، عمل جراحی مناسب را برای اصلاح شکستگی مهره‌های کمر انتخاب می‌کند. این عامل‌ها شامل مواردی چون درجه آسیب‌دیدگی کانال استخوانی (قابل مشاهده روی تصاویر محوری)، زاویه روی نمای ساژیتال، سطح شکستگی، نتایج معاینه عصب‌شناختی و سابقه پزشکی بیمار می‌شود. دو عمل زیر برای درمان شکستگی مهره‌های کمر انجام می‌شود:

•  فیوژن و استفاده از تجهیزات (Instrumentation): این روش‌ها برای درمان شکستگی‌های ناپایدار یا همراه با دررفتگی کاربرد دارد. فیوژن یا خشک کردن ستون مهره عملی است که در آن دو مهره با یک گرفت استخوانی به هم متصل می‌شود و با قطعه‌ای مانند پلیت، میله، قلاب، پیچ پدیکول یا cage به هم جوش داده می‌شود. گرفت استخوانی به منظور متصل کردن مهره بالایی به مهره پایینی به کار برده می‌شود تا یک قطعه استخوانی ثابت به دست آید. به هم جوش خوردن مهره‌ها حداقل چند ماه طول می‌کشد.
• ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی: این عمل‌های با حداقل تهاجم با هدف درمان شکستگی‌های فشاری ناشی از پوکی استخوان و تومورهای ستون فقرات انجام می‌شود. در عمل ورتبروپلاستی، سیمان استخوانی با سوزنی توخالی داخل جسم مهره شکسته تزریق می‌شود. در عمل کیفوپلاستی، ابتدا یک بالون وارد بدن می‌شود، سپس بالون باد می‌شود تا قبل از پر کردن فضا با سیمان استخوانی، مهره‌های تحت فشار را منبسط کند.

پیشگیری

رعایت مسائل ایمنی هنگام کار و ورزش در پیشگیری از آسیب‌های مهره‌های کمر و شکستگی مهره های کمر نقش کلیدی دارد. هنگام انجام فعالیت‌های خطرآفرین از تجهیزات و وسایل محافظ مناسب استفاده کنید.

• شیرجه زدن در آب کم‌عمق دلیل اصلی ضربه خوردن کمر است؛ بنابراین پیش از شیرجه زدن از عمق مناسب آب و نبود صخره‌ها یا دیگر اشیاء احتمالی بر سر راه خود مطمئن شوید.
• فوتبال و سورتمه سواری غالباً با پرتاب‌های ناگهانی و شدید یا چرخش و خم شدن نامتعارف کمر و گردن همراه است که هر کدام می‌تواند به آسیب مهره‌های کمر و شکستن کمر بیانجامد. بنابراین پیش از پایین آمدن از سراشیبی با سورتمه مطمئن شوید که مانعی در راه وجود ندارد. ضمناً از وسایل و تکنیک‌های صحیح هنگام ورزش فوتبال یا دیگر ورزش‌های پربرخورد بهره بگیرید.
• رانندگی با احتیاط و بستن کمربند ایمنی احتمال آسیب دیدن را در صورت بروز سانحه کاهش می‌دهد.

آسیب کمر می تواند شدید یا خفیف باشد، یکی از عواملی که باعث آسیب به کمر می شوند، ضربه خوردن کمر است که می تواند منجر به شکستگی مهره های کمر نیز بشود. ضربه خوردن کمر در بارداری یک موقعیت اورژانسی می باشد و حتما باید سریعا به پزشک مراجعه شود. انواع روش های درمانی برای ضربه، آسیب و شکستگی مهره های کمر وجود دارد که پزشک باتوجه به شرایط شما و نوع آسیب وارد بهترین درمان را برایتان تجویز می کند.