درمان رگ به رگ شدن کمر | این عارضه چه علائمی دارد؟

تاریخ: ۱۷ آبان ۱۴۰۲

رگ به رگ شدن یا اسپرین کمر مشکل شایعی است که خوشبختانه معمولاً قابل‌درمان است. بااین‌حال رگ به رگ شدن کمر با ناراحتی و درد طاقت‌فرسایی همراه است که کیفیت زندگی بیمار دردمند را به شدت مختل می‌کند. منظور از رگ به رگ شدن کمر کشیدگی بیش از حد یا پارگی رباط‌های کمر است؛ رباط‌ها بافت‌هایی فیبری هستند که استخوان‌ها را به هم متصل می‌کنند. آگاهی از دلایل، علائم و روش‌های درمان رگ به رگ شدن کمر برای جلوگیری از شدیدتر شدن عارضه و تسریع روند بهبود ضروری است. درمان رگ به رگ شدن کمر معمولاً شامل استراحت، فیزیوتراپی و تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS) می‌شود. جراحی به ندرت برای درمان رگ به رگ شدن کمر ضرورت می‌یابد.

رگ به رگ شدن کمر چیست؟

رگ به رگ شدن کمر (back sprain) به معنای آسیب رسیدن به رباط‌های کمر است. کمر ما متشکل از تاندون‌ها، رباط‌ها و عضلات مختلفی است که در فعالیت‌های روزمره، وزن بالاتنه را تحمل می‌کنند. رگ به رگ شدن کمر اغلب به دلیل فشار ناگهانی به رباط‌ها و کشیدگی ناشی از آن اتفاق می‌افتد. به عنوان مثال، خم شدن سریع، چرخیدن ناگهانی به طرفین و حمل وزن بیش از حد بر روی بالاتنه می‌تواند باعث رگ به رگ شدن کمر شود.

اگرچه کشیدگی عضلات کمر (back strain) تا حدی شباهتی با رگ به رگ شدن کمر (sprained back) دارد، اما این دو عارضه تفاوت‌های جزئی دارند. کشیدگی عضلات کمر ناشی از فشار نامناسب بر تاندون‌ها، مانند در هنگام کار یا ورزش، ایجاد می‌شود. اما رگ به رگ شدن کمر به معنای کشیدگی یا پاره شدن رباط‌ها است. رباط‌ها وظیفه اصلی اتصال استخوان‌ها به مفاصل را دارند. بنابراین، حرکات نادرست و ناگهانی کمر می‌توانند منجر به آسیب رساندن به رباط‌ها و رگ به رگ شدن کمر شوند.

علائم رگ به رگ شدن کمر

رگ به رگ شدن کمر باعث بروز علائم مختلفی می‌شود؛ نوع علائم به شدت آسیب‌دیدگی بستگی دارد. درهرحال علائم شایع رگ به رگ شدن کمر عبارت است از:

• کمردردی که رو به پایین در باسن‌ها منتشر می‌شود، البته درد ناشی از رگ به رگ شدن کمر به پاها نمی‌رسد. درد حداکثر 10 تا 14 روز استمرار دارد.
• چنانچه رگ‌های خونی نیز آسیب دیده باشد، کبودی و خون‌مردگی ایجاد می‌شود.
• کاهش دامنۀ حرکتی به دلیل خشکی کمر
• خشکی کمر که حفظ حالت اندامی صحیح را دشوار می‌کند.
• اسپاسم یا گرفتگی عضلات در حال استراحت یا هنگام فعالیت
• ضعف عضلانی موضع آسیب‌دیده
• حساسیت به لمس بخش رگ به رگ شده‌

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر کمردردتان بیشتر از یک تا دو هفته طول کشید، به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص رگ به رگ شدن کمر

پزشکان در تشخیص رگ به رگ شدن کمر عموماً نیازی به آزمایش‌های تشخیصی ندارند، مگر اینکه درد بیش از شش هفته طول کشیده باشد و پس از فیزیوتراپی انتظار بهبود نباشد. اما تشخیص افتراقی و رد احتمال بروز دلایل زمینه‌ای مانند آسیب‌دیدگی تشخیص داده‌نشده دیسک کمر بسیار مهم است. در صورتی که علائم بیش از شش هفته ادامه داشته باشد و فیزیوتراپی بهبود قابل توجهی نداشته باشد، پزشک دستور انجام آزمایش‌های زیر را می‌دهد:

• عکس‌برداری رادیوگرافی: رادیوگرافی تصویری از یک بخش بدن را به دست می‌دهد. ساختار مهره و نمای کلی مفصل‌ها در عکس رادیوگرافی دیده می‌شود. پزشکان از عکس رادیوگرافی ستون فقرات برای بررسی وجود دیگر دلایل بالقوۀ کمردرد مانند عفونت و شکستگی استفاده می‌کنند و
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): این آزمایش تشخیصی تصاویری سه‌بعدی را از ساختارهای بدن به دست می‌دهد. برای انجام ام آر آی از آهن‌رباهای قوی و فناوری رایانه‌ای استفاده می‌شود. نخاع، ریشه‌های عصبی و ناحیه‌های مجاور در تصویر MRI قابل‌مشاهده است. همچنین MRI بزرگ شدن، ساییدگی یا تحلیل رفتن و تومور را نشان می‌دهد.

درمان رگ به رگ شدن کمر

درمان رگ به رگ شدن کمر به شدت آسیب و التهاب رباط و لیگامنت بستگی دارد، در صورتی که کشیدگی و یا پارگی جزئی باشد، درمان‌های اولیه موثر خواهند بود اما در صورتی که آسیب جدی‌تری به کمر رسیده باشد، پزشک بعد از بررسی و معاینه دقیق، طرح درمانی جامعی به بیمار ارائه خواهد داد که شامل موارد مختلفی از جمله فیزیوتراپی ، لیزردرمانی و … خواهد بود.

درمان‌های اولیه

پس از آسیب و رگ به رگ شدن کمر بهتر است، موارد زیر را رعایت کنید تا درد فروکش کرده و بتوانید فعالیت‌های روزمره را از سر بگیرید:

• استراحت: از انجام فعالیت‌هایی که باعث آسیب‌دیدگی کمرتان شده‌اند یا کمردردتان را شدیدتر می‌کنند، خودداری کنید. به این ترتیب بافت‌های کمر فرصت التیام یافتن را پیدا می‌کند. البته استراحت بیش از حد نیز مضر است، چرا که موجب خشکی و ضعف می‌شود. استراحت مطلق حداکثر تا 48 ساعت مجاز است و
• استفاده از کمپرس گرم یا سرد: گذاشتن کمپرس گرم یا سرد روی ناحیۀ آسیب‌دیده برای کاهش التهاب و تسکین درد مفید است. وقتی کمرتان رگ به رگ شد، به مدت 24 ساعت از کمپرس سرد برای کاهش التهاب استفاده کنید. پس از آن گرمادرمانی را برای شل شدن عضلات انجام بدهید.

دارو درمانی

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی بدون نسخه (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا سدیم ناپروکسن کمردرد حاد را تسکین می‌دهند. پزشکان داروهای شل‌کنندۀ عضله مانند متوکاربامول را نیز برای درمان رگ به رگ شدن کمر تجویز می‌کنند. شل‌کننده‌های عضلانی، داروهای ضدافسردگی و ضدتشنج درد عصبی باقی‌مانده را برطرف می‌کنند.

بریس کمر یا کمربند طبی

بستن بریس کمر یا کمربند طبی برای بیماران دچار رگ به رگ شدن کمر مفید است. البته بیماران باید بریس را تحت نظر متخصص ببندند. همچنین بستن بریس درمان اصلی رگ به رگ شدن کمر محسوب نمی‌شود. از مزایای بستن کمربند طبی می‌توان به پایداری، تسکین درد و حمایت از حالت اندامی صحیح در فاز حاد عارضه اشاره کرد. البته بستن کمربند طبی در بلندمدت باعث ضعف عضلانی، کاهش توانایی حرکتی و وابستگی به کمربند می‌شود. پیش از بستن بریس حتماً با پزشک مشورت کنید. اگر پزشک بستن بریس را توصیه کرد، طبق دستور پزشک از بریس استفاده کنید. درمان توان‌بخشی شامل حرکات قدرتی را در کنار بستن بریس انجام بدهید و داروهای بدون نسخۀ مناسب مصرف کنید.

فیزیوتراپی

در درمان رگ به رگ شدن کمر، فیزیوتراپی در ابتدا باید با محافظت و احتیاط انجام شود تا عارضه تشدید نشود. درمان اولیه بر تأکید استراحت، کاهش التهاب، و کاهش بار و فشار وارد بر کمر تمرکز دارد. سپس، درمان ورزشی آغاز می‌شود که شامل حرکات کششی و قدرتی است، پس از کاهش التهاب اولیه، به منظور بازیابی انعطاف‌پذیری مفاصل و عضلات درگیر؛ در این فرآیند، فیزیوتراپی به افزایش قدرت و پایداری ستون فقرات کمک می‌کند. متخصص فیزیوتراپی برنامه ورزش‌درمانی را با توجه به ساختار و علت علائم بیمار، طراحی و تنظیم می‌کند.

درمان دستی

تکنیک‌های درمان دستی شامل ماساژ بافت‌های نرم، کشش و متحرک‌سازی (موبیلیزاسیون) مفصل می‌شود. درمان دستی با هدف بهبود هم‌ترازی و افزایش دامنه و توانایی حرکتی مهره‌های کمری انجام می‌شود. به‌علاوه تکنیک‌های موبیلیزاسیون به تعدیل درد نیز کمک می‌کنند. ضمناً درمان دستی خستگی مزمن و گرفتگی عضله‌ها را در حد محسوسی از بین می‌برد، در نتیجه بیمار برای انجام فیزیوتراپی و درمان‌های دیگر آماده می‌شود.

تحریک الکتریکی TENS

در درمان تحریک الکتریکی عضله از دو جریان برق با شدت پایین برای تحریک عضله‌ها و کمک به بهبود یافتنشان استفاده می‌شود. تحریک الکتریکی برای تسکین درد، کاهش ورم و افزایش تنوس عضلانی عمومی مفید است. متخصص طب فیزیکی الکترودها را برای درمان رگ به رگ شدن کمر روی پوست ناحیه‌ای از کمر قرار می‌دهد که عضلاتش رگ به رگ شده است.

جریان برق موجب انقباض عضله‌ها، بهبود جریان خون و تسهیل فرایند التیام می‌شود. به‌علاوه سیگنال‌های الکتریکی ساطع از دستگاه TENS سیگنال‌های دردی را خنثی می‌کنند که سیستم عصبی به اندام آسیب‌دیده منتقل می‌کند. به این ترتیب درد بیمار کمتر می‌شود.

لیزر درمانی

در درمان با لیزر سرد یا لیزر کم‌توان (LLLT) از طول موج‌های خاصی از نور برای اثر گذاشتن بر بافت استفاده می‌شود. پزشکان معتقدند لیزردرمانی فرایند التیام را تسریع می‌کند. وقتی سلول‌ها این انرژی نوری را جذب می‌کنند، مجموعه‌ای از رویدادها در سلول‌ها شروع می‌شود که در نهایت به عادی‌سازی بافت آسیب‌دیده و کاهش درد، التهاب و ورم منجر می‌شود. لیزردرمانی دوران بهبود رگ به رگ شدن کمر را از طریق افزایش متابولیسم میان‌سلولی کوتاه‌تر می‌کند.

لیزردرمانی به طورکلی بر روی کاهش درد ناشی از رگ به رگ شدن کمر متمرکز است و با کاهش دادن التهاب در ناحیه آسیب دیده، موقعیتی برای دیگر سلول‌های سالم ایجاد می‌نماید تا بافت آسیب دیده را احیا کنند.

اولتراسوند‌تراپی

در اولتراسوند‌تراپی از امواج صوتی برای ایجاد حرارت عمقی در بافت‌های بدن استفاده می‌شود. اولتراسوند به تسکین درد، کاهش گرفتگی عضلات و افزایش جریان خون کمک می‌کند تا فرایند بهبود تسریع شود. متخصص فیزیوتراپی ژل مخصوص را پیش از درمان روی پوست می‌زند تا امواج مافوق‌صوت بهتر منتقل شود. سپس متخصص پروب دستی را به صورت دورانی روی موضع آسیب‌دیده می‌کشد تا امواج صوتی به بافت‌های عمقی منتقل شود.

باوجود تحقیقاتی که درمورد اثربخشی اولتراسوند در درمان دردهای مزمن کمر انجام شده است، همچنان شواهد کافی منبی بر تایید تاثیرات اولتراسوند در درمان آسیب‌های عمیق بافت‌های داخلی بدن وجود ندارد. البته این روش می‌تواند در کنار روش‌های توانبخشی دیگر به افزایش سرعت بهبودی بیمار کمک کند.(منبع1) و (منبع 2)

شاک‌ویودرمانی

شاک‌ویو‌تراپی درمانی غیرتهاجمی است که در آن از امواج صوتی برای کمک به فرایند التیام و کاهش درد ناشی از عارضه‌های عضلانی‌_‌اسکلتی مانند رگ به رگ شدن کمر استفاده می‌شود. امواج پرتوان به موضع آسیب‌دیده رسانده می‌شود تا جریان خون بهبود یابد و فرایند ترمیم بافت تسهیل شود.

شاک‌ویو با از بین بردن بافت‌های نکروز شده لیگامنت به ترمیم آن کمک خواهد نمود زیرا با از بین رفتن بافت‌های نکروز، بدن مجبور به ساختن بافت جدید خواهد بود. در عین حال با افزایش جریان خون به ناحیه آسیب دیده، سرعت ترمیم و بهبودی نیز افزایش خواهد یافت. البته، تاثیر شاک ویو همراه با دیگر روش‌های درمانی بهتر قابل مشاهده خواهد.

تزریق استروئید

تزریق کورتیکواستروئید یکی از روش‌های موثر کاهش دردهای اسکلتی-عضلانی است. برای تزریق اپیدورال استروئید، پزشک با کمک فلوروسکوپ یا اولتراسوند، محل ضایعه را مشخص نموده و استروئید را تزریق خواهد کرد. تزریق به کاهش درد کمک بسیاری خواهد نمود و فرد می‌تواند درمان‌های فیزیوتراپی خود را ادامه دهد و یا به زندگی رورمزه بازگردد. البته لازم به ذکر است که تزریق استروئید تنها در مواردی انجام خواهد که درمان‌های دیگر بهبودی ایجاد نکرده باشند و درد بیمار کاهش نیافته باشد.

درمان رگ به رگ شدن کمر با ورزش

پس از بهبود علائم ناخوشایند رگ به رگ شدن کمر بهترین اقدام اضافه نمودن ورزش و حرکات کششی به برنامه روزمره می‌باشند. ورزش با از بین بردن فشار و خستگی و همچنین تقویت عضلات کمر، احتمال کشیدگی تاندون‌ها و هرگونه آسیب ناگهانی را کاهش می‌دهد.

علت‌های رگ به رگ شدن کمر

کمر زمانی رگ به رگ می‌شود که رباط‌های کمر فراتر از دامنۀ حرکتی‌شان کشیده شوند و دچار پارگی خفیف یا شدید شوند. علت رگ به رگ شدن کمر غالباً یکی از موارد زیر است:

• ورزش‌ها یا فعالیت‌های بدنی که مستلزم بلند کردن وزنه یا بار سنگین باشند.
• حرکات ناگهانی یا وارد شدن ضربۀ مستقیم به کمر
• حالت اندامی نامناسب و عدم‌تعادل عضلات
• وارد شدن فشار شدید برای مدتی طولانی به کمر
• کشیدگی بیش از حد
• سانحه‌هایی مانند زمین خوردن، سر خوردن یا دیگر برخوردهای همراه با نیروی شدید
• حالت اندامی اشتباه هنگام راه رفتن یا دویدن
• آسیب‌دیدگی در ورزش‌های تماسی

چه عواملی احتمال رگ به رگ شدن کمر را افزایش می‌دهند؟

عامل‌های زیر خطر رگ به رگ شدن کمر را افزایش می‌دهد:

• انحنای بیش از حد کمر؛
• بلند کردن بار با تکنیک نامناسب
• پیری
• انجام دادن حرکات تکراری، به‌ویژه حرکات مربوط به شغل
• سابقۀ آسیب‌دیدگی کمر
• حالت اندامی نامناسب
• به خوبی گرم نکردن بدن و انجام ندادن نرمش‌های کششی پیش از ورزش
• اضافه وزن داشتن
• سیگار کشیدن
• ضعیف بودن عضلات کمر یا شکم و یا خشک بودن عضلات همسترینگ (به عضلات پشت ران همسترینگ گفته می‌شود) و
• شرکت در ورزش‌هایی مانند فوتبال و وزنه‌برداری که با هل دادن و کشیدن همراه است.

پیشگیری از رگ به رگ شدن کمر

پیشگیری از تمام آسیب‌دیدگی‌های کمر ممکن نیست، اما رعایت توصیه‌های زیر احتمال رگ به رگ شدن یا کشیدگی کمر را کاهش می‌دهد:

• تغذیۀ سالم و متعادل: تغذیۀ سالم برای قوی نگه داشتن استخوان‌ها و عضله‌ها ضروری است.
• حفظ وزن در حد سالم: اضافه وزن فشار مضاعفی را به ساختارهای کمر وارد می‌کند.
• ورزش منظم شامل نرمش‌های کششی: رباط‌ها و مفصل‌ها را با ورزش منظم منعطف نگه دارید. به‌علاوه ورزش کمک می‌کند که عضله‌ها همواره در وضعیت خوبی باشند.
• توصیه‌های ایمنی را برای جلوگیری از زمین خوردن رعایت کنید: برای مثال کفشی بپوشید که کاملاً اندازه باشد؛ از نردۀ راه‌پله بگیرید و مسیر ترددتان را مرتب و دور از به‌هم‌ریختگی نگه دارید.
• مکانیک مناسب بدن را هنگام نشستن، ایستادن و بلند کردن بار رعایت کنید: برای مثال سعی کنید کمر را صاف نگه دارید و شانه‌ها را عقب بدهید. زانوها را هنگام نشستن خم کنید و کف پاها را روی زمین بگذارید. بدن را بیش از حد نکشید و حرکات چرخشی انجام ندهید. وقتی می‌خواهید چیزی را بلند کنید، زانوها را خم کنید و از عضلات قوی پا برای متعادل کردن بار استفاده کنید.
• بدن را قبل از ورزش گرم کنید: گرم کردن بدن و کشش عضله‌ها و رباط‌ها قبل از ورزش برای پیشگیری از آسیب‌دیدگی ضروری است. همچنین توصیه می‌شود بدن را پس از ورزش سرد کنید.
• ترک سیگار: نیکوتین خون‌رسانی به عضلات را مختل می‌کند.

سوالات متداول

چقدر طول می‌کشد تا رگ به رگ شدن کمر خوب شود؟

دورۀ بهبود رگ به رگ شدن کمر به شدت آسیب‌دیدگی بستگی دارد. بهبودی کمر معمولاً چند روز تا چند هفته زمان می‌برد.

بعد از رگ به رگ شدن کمرم می‌توانم همچنان ورزش کنم؟

ورزش‌های سنگینی که دردتان را شدیدتر می‌کند، انجام ندهید. انجام ورزش‌های سبک یا حرکات توصیه‌شده توسط پزشک به بهبودی کمر کمک می‌کند.

چشم انداز درمان رگ به رگ شدن کمر به چه صورت است؟

احتمال بهبودی کامل رگ به رگ شدن کمر بسیار بالاست. رگ به رگ شدن اکثر بیماران ظرف یک ماه کاملاً بهبود می‌یابد.

رگ به رگ شدن کمر عوارض هم دارد؟

اگر عارضه را درمان نکنید یا روش مناسبی را برای درمان به کار نبرید، رگ به رگ شدن کمر به درد مزمن، عدم‌تعادل عضلانی و کاهش توانایی حرکتی دامن خواهد زد.

می‌توانم کمر رگ به رگ شده را ماساژ بدهم؟

ماساژ دادن کمری که رگ به رگ شده است، تنش عضلانی را برطرف می‌کند. البته ماساژ را باید با ملایمت و احتیاط انجام بدهید یا برای ماساژدرمانی به متخصص مراجعه کنید.

رعایت کدام توصیه‌های ارگونومیک برای پیشگیری از رگ به رگ شدن کمر در محل کار مفید است؟

حالت اندامی صحیح را رعایت کنید، ارتفاع صندلی و میز رایانه را تنظیم کنید و هر چند وقت یک‌بار استراحت کنید، از روی صندلی بلند شوید، راه بروید و حرکات کششی انجام بدهید.

چاقی خطر رگ به رگ شدن کمر را افزایش می‌دهد؟

اضافه وزن فشار مضاعفی را به کمر وارد می‌کند و خطر رگ به رگ شدن کمر و دیگر ناراحتی‌های کمر را افزایش می‌دهد.

کمرم رگ به رگ شده است، می‌توانم از کرم موضعی استفاده کنم؟

پمادها یا کرم‌های موضعی درد و التهاب را موقتاً برطرف می‌کنند. پیش از استفاده از داروهای موضعی با پزشک مشورت کنید.

شنا برای بیمارانی که کمرشان رگ به رگ شده است، ورزش مناسبی است؟

شنا ورزش کم‌برخوردی است که از کمر حمایت می‌کند و برای بهبودیش مفید است. البته پیش از شروع ورزش شنا لازم است با پزشک مشورت کنید.

ممکن است رگ به رگ شدن کمر باعث فتق دیسک شود؟

رگ به رگ شدن کمر گاهی باعث فتق دیسک کمر می‌شود، به‌خصوص اگر رباط ستون فقرات آسیب دیده باشد.

کمرم رگ به رگ شده است، در چه حالتی بخوابم بهتر است؟

خوابیدن به پشت و گذاشتن بالش زیر زانوها یا خوابیدن به پهلو و گذاشتن بالش بین پاها فشار وارد بر کمر را کاهش می‌دهد.

بعد از رگ به رگ شدن کمر می‌توانم همچنان کار کنم؟

اگر انجام کارهای بدنی لازمۀ شغلتان است، لازم است مدت کوتاهی مرخصی بگیرید یا وظایفتان را تا زمان بهبودی کمر تغییر بدهید.

مصرف کدام مکمل‌ها به درمان رگ به رگ شدن کمر کمک می‌کند؟

بعضی مکمل‌های خاص مانند کلاژن، اسیدهای چرب امگا‌_‌3 و ویتامین D به ترمیم بافت‌ها کمک می‌کنند. البته قبل از مصرف هر نوع مکمل حتماً با پزشک مشورت کنید.

تفاوت بین رگ به رگ شدن کمر و کشیدگی عضلات کمر چیست؟

رگ به رگ شدن ستون فقرات به تغییر در ساختار و موقعیت تاندون‌های ستون فقرات اشاره دارد. در حالی که کشیدگی کمر به وضعیتی اشاره دارد که عضلات پشتی کمر آسیب ببینند.

آیا جراحی برای رگ به رگ شدن کمر لازم است؟

ممکن است در برخی موارد شدید و پیشرفته‌ی رگ به رگ شدن کمر مورد جراحی نیاز باشد، اما در اکثر موارد، اقدامات غیرجراحی مانند فیزیوتراپی و مصرف داروها کمک کننده خواهد بود..

آیا ممکن است درد رگ به رگ شدن کمر نشان از دیسک باشد؟

بله، در برخی موارد رگ به رگ شدن کمر ممکن است ناشی از مشکلات دیسکی مانند سرخوردگی دیسک یا فشار بر روی عصب‌ها باشد. اما این تنها یک احتمال است و نیاز به ارزیابی توسط پزشک دارد

آیا آب درمانی و ورزش در آب به بهبود رگ به رگ شدن کمر کمک می‌کند؟

بله، شناوری آب فشار را از روی ستون فقرات برمی‌دارد. بیماران دچار کمردرد می‌توانند ورزش‌های تحمل وزنی را در آب انجام بدهند که روی زمین قادر به انجامشان نیستند. بنابراین ورزش در آب عضلات کمر را قوی‌تر می‌کند.

آیا در درمان رگ به رگ شدن کمر می‌توان از لیزر پرتوان استفاده نمود؟

بله در مواردی که آسیب دیدگی تاندون‌ها شدیدتر باشند، می‌توان از لیزر پرتوان که عمق نفوذ بیشتری دارد برای تسریع روند بهبود استفاده نمود.