رفع قوز کمر(خمیدگی و بدشکلی ستون فقرات)با حرکات فیزیوتراپی و قوزبند

تاریخ: ۱ آذر ۱۴۰۲

کیفوز به خم شدن بیش از حد کمر گفته می‌شود. کیفوز اختلالی است که قسمت فوقانی ستون فقرات در ناحیه قفسه سینه گردتر از حالت نرمال دیده می‌شود. کیفوز تحت عنوان قوز قسمت میانی کمر و به ویژه ناحیه لومبر و قسمت گردن توصیف می‌شود. در صورتی که قوز ایجاد شده شدید باشد به این اختلال هایپر کیفوز گفته می‌شود. معمولاً پزشکان در ابتدا انجام روش‌های غیر جراحی مانند فیزیوتراپی، استفاده از بریس، درمان دستی و تمرینات کششی و اصلاحی را برای درمان کیفوز پیشنهاد می‌کنند. در اکثر موارد از تمرینات یوگا و سایر روش‌های درمانی طبیعی برای تقویت ستون فقرات استفاده می‌شود. به طور کلی بیماران مبتلا به کیفوز به کمک روش‌های متعددی درمان می‌‌شوند و در برخی موارد نادر انجام عمل جراحی برای اصلاح انحنای غیرطبیعی ستون فقرات پیشنهاد می‌شود.

توضیحات دکتر امید ظهور در مورد قوز کمر و پشت :

انواع قوز کمر

گرد شدن نا‌هنجار ستون فقرات که در بخش بالایی و میانی پشت بدن نمود می‌یابد را قوز کمر یا کیفوز گویند. تنها موارد بسیار شدید کیفوز به قوز آشکار پشت یا دشوار شدن تنفس می‌انجامد. کودکان دچار گونه‌های مختلف گوژپشتی می‌شوند که هر کدام به علت خاصی بروز می‌یابد:

قوز پشت یا قوز کمر وضعیتی (حالت اندامی نامناسب)

گونه رایج‌ترین قوز در منطقه کمر است و معمولاً در دوران نوجوانی و بلوغ به طور قابل ملاحظه‌ای دیده می‌شود. قوز پشت ممکن است در برخی موارد منجر به ناراحتی خفیف شود، اما به ندرت باعث بروز درد و مشکلات دیگر در طول زندگی و مراحل بعدی می‌شود. این نوع قوز کمر، که در بیشتر موارد در دختران رخ می‌دهد، زمانی ایجاد می‌شود که استخوان‌ها و عضلات، به احتمال زیاد ناشی از رشد نامناسب و حالت اندامی غیرطبیعی، به شکل قوز درآیند.

قوز کمر یا کیفوز شوئرمن

قوز پشت شوئرمن، نامگذاری شده به افتخار رادیولوژیست دانمارکی به نام شوئرمن، معمولاً در دوره بلوغ و به ویژه در طی جهش رشد، رخ می‌دهد و در برخی موارد به صورت ارثی نیز انتقال می‌یابد. این نوع قوز پشت باعث می‌شود که در تصاویر پرتونگاری جانبی، مهره‌ها به جای داشتن چهار گوش، سه گوش به نظر برسند. قوز کمر شوئرمن به طور معمول در میان پسران رایج‌تر است.

قوز کمر مادرزادی

قوز کمر مادرزادی در صورتی رخ می‌دهد که ستون مهره‌ها قبل از تولد به شکل غیرطبیعی و ناهنجاری تشکیل شود و در طول رشد شکل گیرد. در این حالت، چند مهره به یکدیگر متصل می‌شوند یا استخوان‌ها به شکل نامناسبی تشکیل می‌شوند. قوز کمر در طول رشد کودک بیشتر مشخص و تشدید می‌شود. لازم است که کودکان مبتلا به این عارضه به صورت منظم مورد بررسی قرار گیرند تا مشکلات استخوانی دیگر، نارسایی کلیوی یا قلبی را تشخیص دهیم و از بروز آنها جلوگیری کنیم.

علل قوز کمر

مشکلات متعددی در به وجود آمدن و بر علت قوز کمر دخیل می باشند که شماری از آنها عبارت‌اند از:

• پوکی استخوان: این اختلال همراه با باریک و ضعیف شدن استخوان به خرد شدن مهره‌ها (شکستگی ناشی از فشار) می‌انجامد. پوکی استخوان در میان سالمندان، به ویژه بانوان مسن و مصرف کنندگان مقادیر بالای کورتیکواستروئید به مدت طولانی، بیشترین میزان شیوع را دارد.
• تخریب دیسک: دیسک‌های نرم و مدور مانند بالشتک‌های محافظ بین مهره‌های ستون فقرات عمل می‌کنند. این دیسک‌ها در نتیجه بالا رفتن سن خشک و کوچک می‌شوند و منجر به تشدید عارضه گوژپشتی می‌شوند.
• سندرم‌ها: قوز کمر کودکان می‌تواند ناشی از ابتلا به سندرم‌هایی خاص مانند سندرم مارفان یا بیماری پرادرویلی نیز باشد.
• سرطان و درمان‌های سرطان: سرطان ستون فقرات و همچنین درمان‌هایی چون شیمی درمانی و پرتودرمانی مهره‌ها را ضعیف می‌کند و آنها را بیشتر در معرض شکستگی‌های فشاری قرار می‌دهد.

علائم قوز کمر

از علائم قوز پشت می توان گفت که حالت اندامی ناخوشایند، درد و یا فشار شدید روی ریه‌ها و شکم از علائم قوز کمر به شمار می‌رود. درد ابتدا در ناحیه دچار قوز بروز می‌یابد. قوس شدید به نخاع و ریشه‌های عصب نیز فشار می‌آورد و موجب ضعف پایین تنه می‌شود. فشار ناشی از قوز کمر در نهایت به ریه‌ها و شکم وارد می‌شود و بر تنفس و اشتها تأثیر می‌گذارد.

روش های تشخیص گوژپشتی(کیفوز ، قوز کمر)

بررسی سابقه پزشکی بیمار اولین گام مهم در تشخیص صحیح قوز کمر و رد کردن احتمال بروز سایر اختلالات است. سپس پزشک به انجام معاینه جسمانی بیمار می‌‌پردازد تا بتواند اطلاعات کاملی را در خصوص قوز کمر و نحوه تاثیرگذاری آن بر بدن بیمار به دست بیاورد. در این شرایط پزشک پس از معاینه کمر ساختار فعلی ستون فقرات و نحوه راه رفتن بیمار را در ذهن خود تصور می‌‌کند پزشک از بیمار می‌‌خواهد در جهات مختلف خم شود تا بتواند میزان انعطاف پذیری او را بررسی کند. پزشک در شرایط زیر به بررسی هر گونه ناهنجاری موجود می‌پردازد:

• حرکت ستون فقرات: آیا بیمار در هنگام راه رفتن، خم شدن و چرخیدن درد دارد؟ اگر بیمار درد دارد درد در کدام قسمت احساس می‌شود؟ آیا بیمار انعطاف پذیری خود را از دست داده است؟
• قدرت: پزشک به بررسی میزان قدرت عضلات می‌پردازد و سپس از بیمار می‌‌خواهد سعی کند دست، بازو یا پای خود را بلند کند یا در مقابل فشاری که به آن وارد می‌شود مقاومت نماید.
• درد: پزشک به بررسی وجود درد و ناراحتی در نقاط خاصی از بدن بیمار می‌‌پردازد.
• حس: پزشک از بیمار می‌‌خواهد در خصوص وجود حس در نقاط خاصی از دست یا پای خود با او صحبت کند.
• رفلکس: پزشک عکس العمل تاندون‌های بدن از قبیل تاندون زیر کشکک و تاندون آشیل در پشت مچ پا را بررسی می‌کند.
• مهارت‌های راه رفتن: پزشکی از بیمار می‌‌خواهد روی پاشنه پا یا انگشتان خود را برود.
• علائم خاص: پزشک به غیر از مشکلات مربوط به ستون فقرات و مهره‌ها به بررسی سایر علائم و نشانه‌های بیمار می‌پردازد. برخی از علائمی که به سایر اختلالات ارتباط دارند عبارتند از احساس درد در برخی از نقاط بدن، تب، غیر طبیعی بودن ضربان قلب، استفاده از استروئید به مدت طولانی که باعث کاهش تراکم استخوان می‌‌شود، کاهش سریع وزن.

کیفوز چگونه تشخیص داده می‌شود؟

معمولاً پزشک پس از معاینه بیمار درخواست انجام عکسبرداری به کمک اشعه ایکس را می‌دهد تا بتواند به بررسی وضعیت و ساختار ستون فقرات بپردازد و انحنای ایجاد شده را اندازه گیری کند. پزشک از بیمار می‌‌خواهد در حالت ایستاده یا خوابیده و در برخی از حالت‌های خاص بدون حرکت باقی بماند. در صورتی که پزشک وجود کیفوز قفسه سینه مشکوک شده باشد درخواست انجام عکسبرداری‌های زیر را خواهد داد:

• تصویر برداری از قفسه سینه از روبرو
• تصویر برداری از قفسه سینه از زاویه جانبی
• تصویر برداری از قفسه سینه در هنگام خم شدن

پزشک بر اساس نتایج حاصل از ارزیابی ستون فقرات، سابقه پزشکی و عکسبرداری اولیه، انجام آزمایشات بیشتر را برای مشاهده زوایای خاصی از ستون فقرات درخواست می‌‌کند. رایج‌ترین تست‌هایی که برای عکسبرداری از ستون فقرات درخواست می‌شوند عبارتند از: اسکن ام آر آی برای مشاهده و ارزیابی اعصاب و طناب نخاعی، سی تی اسکن برای تهیه تصاویر بهتر از استخوان‌های مهره‌ها، تست‌های مخصوص عصب برای تعیین التهاب و تحت فشار بودن اعصاب ستون فقرات.

چه روش‌هایی برای درمان قوز کمر وجود دارد؟

از روش های درمانی موثر در اصلاح ناهنجاری قوز کمر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

قرص مسکن برای تسکین درد

ایجاد انحنای غیرطبیعی ستون فقرات می‌تواند بسیار دردناک باشد. در شرایطی که ستون فقرات صاف است استخوان‌ها یا مهره‌ها توسط مفاصل که بسیار انعطاف پذیر هستند روی یکدیگر قرار گرفته و به هم متصل می‌شوند. در افرادی که به کیفوز یا اسکولیوز مبتلا هستند انحنای بیش از حد در ستون فقرات به صورت غیرطبیعی به مهره‌ها فشار وارد می‌کند که این امر باعث ایجاد درد و التهاب خواهد شد. انحنای ستون فقرات می‌‌تواند به مهره‌ها و اعصاب مجاور آنها فشار وارد کند و از طریق اعصاب، پیام‌های درد را به دست و پا ارسال می‌کند. تعداد زیادی از بیماران متوجه شده‌اند که مصرف برخی از داروهایی که بدون نیاز به نسخه پزشک فروخته می‌‌شوند مانند ایبوپروفن و استامینوفن از ارسال پیام‌های درد به مغز جلوگیری می‌کنند و باعث کاهش درد می‌شوند و به ترتیب منجر به رفع درد در قسمت گردن و کمر خواهند شد و بیمار می‌‌تواند به انجام فعالیت‌های روزمره خود بپردازد. در صورتی که انجام دادن فعالیت جسمانی سنگین باعث شعله‌ ور شدن درد شدید شود پزشک تا چند روز به بیمار داروی مسکن قوی می‌دهد تا بهبود یابد. در اکثر موارد درد ناحیه کمر ناشی از فعالیت جسمانی شدید طی مدت یک هفته و به صورت خود به خود از بین می‌رود.

کاهش درد قوز کمر با تزریقات مفصلی

اگر قوز کمر در بزرگسالان همراه با درد باشد، متخصص طب فیزیکی معمولا از تزریق های مختلف و یا بلوک عصبی با استفاده از رادیوفرکوئنسی برای درمان درد کمر ناشی از قوز بهره می برد.

آیا تزریق استروئید به صورت اپیدورال می‌‌تواند به رفع فشار از حساب ناحیه ستون فقرات کمک کند؟

استروئید به صورت اپیدورال می‌تواند به رفع فشار از اعصاب ناحیه ستون فقرات کمک کند. پزشک یک سوزن را درون فضای اپیدورال و در نزدیکی اعصاب ستون فقرات قرار می‌دهد اما کاملاً احتیاط می‌کند که سوزن درون نخاع قرار نگیرد سپس از یک نوع اشعه ایکس که فلوئوروسکوپی نام دارد برای هدایت سوزن استفاده می‌کند. پزشک از تزریق استروئید برای کاهش تورم و رفع فشار استفاده می‌‌کند. تزریق استروئید یک روش بسیار موثر است که در مقایسه با مصرف آن به صورت خوراکی با عوارض جانبی بسیار کمتری همراه است. تزریق استروئید یک روش سرپایی است که اکثر بیماران نیازی به بیهوشی یا بیحسی ندارند اما در صورت درخواست بیمار پزشک از داروی بیحسی استفاده می‌کند. بیمار باید قبل از تزریق از مصرف مواد خوراکی اجتناب کند و پس از تزریق به کمک فرد همراه خود به منزل برگردد.

تزریق در مفصل فاست

مفاصل فاست مانند لولاهای کمر و پشت بدن عمل می‌کنند و تمام مهره‌های ستون فقرات را به هم متصل می‌کنند تا خم شدن و چرخیدن ممکن شود. متخصص طب فیزیکی برای کاهش علائم درد و بازیابی دامنه حرکتی، دارو را در مفصل فاست تزریق می‌کند. تاثیر این دارو بر مفاصل فاست را می‌توان به اثر اسپری ضدزنگ WD40 بر روی لولای زنگ زده در تشبیه کرد، در هر دو حالت توانایی حرکتی بهبود می‌یابد. ‌تزریق در مفصل فاست معمولاً به این منظور انجام می‌شود که بیمار توانایی لازم را برای شرکت در فعالیت‌های فیزیوتراپی پیدا کند. پیگیری برنامه‌های فیزیوتراپی به بیمار کمک می‌کند تا توانایی حرکتی خود را بازیابد و بتواند پس از از بین رفتن اثر دارو نیز عملکرد مناسبی داشته باشد.

رادیوفرکوئنسی

تاثیر ابلیشن رادیوفرکوئنسی (آر اف) در تسکین درد بیشتر و ماندگارتر از تزریق ساده یا بلوک عصبی است. انرژی رادیوفرکانسی نوعی انرژی گرمایی است که توسط ژنراتوری مخصوص در فرکانس‌های بسیار بالا تولید می‌شود. انرژی گرمایی تولید شده توسط این ژنراتور با دقت عصب‌های مولد درد را هدف می‌گیرد. بافتی که با نوک سوزن RF تماس دارد، به صورت کروی تخریب می‌شود و این ضایعه‌ها عصب‌های حامل درد را درگیر می‌کند. با تخریب گزینشی عصب‌های حامل تکانه‌های درد، عصب‌های ساختار دردناک از بین می‌رود و درد از چند ماه تا 12 ماه کمتر می‌شود یا از بین می‌رود. این روش تحت هدایت دستگاه فلوروسکوپ در بیمارستان قابل انجام است.

قوزبند و بریس‌

اگر کودکی در نتیجه شکل‌گیری غیرطبیعی مهره‌ها (قوز کمر شوئرمن) به این بیماری مبتلا باشد، قوز معمولاً پس از رشد کامل بدن و رسیدن به سن بلوغ برطرف می‌شود. در غیر این صورت درمان های دیگر باید صورت گیرد. گاهی لازم است تا نوجوانان مبتلا به قوز کمر خفیف تا متوسط از بریس و قوزبند برای برطرف کردن قوز پشت استفاده کنند. این بریس زمانی بسته می‌شود که استخوان‌ها هنوز در حال رشداند و به این ترتیب مانع تشدید بیماری و افزایش قوز می‌شود. در وهله نخست این گونه به نظر می‌رسد که بستن بریس موجب محدودیت می‌شود؛ اما اکثر افراد پس از مدتی به آن عادت می‌کنند. بریس‌های مدرن به گونه‌ای طراحی می‌شوند که تا حد ممکن راحت باشند و بیمار بتواند با وجود استفاده از آنها در بسیاری از فعالیت‌های فیزیکی شرکت کند. بستن بریس باید تا زمان بلوغ و رشد کامل، حدوداً سن ۱۶ سالگی برای دختران و ۱۸ سالگی برای پسران، ادامه داشته باشد. بستن بریس معمولاً برای بزرگسالانی که رشدشان متوقف شده است پیشنهاد نمی‌شود، چون در این سن تأثیری در اصلاح وضعیت ستون فقرات ندارد.

ورزش درمانی

ورزش کردن به صورت مرتب به تقویت عضلات شکم، ران، باسن و کمر کمک می‌‌کند و باعث بهبود حالت بدن، پایدار شدن ستون فقرات، بهبود حرکات بدن و کاهش درد می‌‌شود. متخصص طب فیزیکی و متخصص فیزیوتراپی با نیازهای افراد مبتلا به کیفوز آشنایی دارند و در زمینه طراحی تمرینات کششی ساده و سودمند و تمرینات مخصوص بهبود قدرت بدن برای افزایش انعطاف پذیری و حجم عضلات محافظ ستون فقرات تخصص دارند. به علاوه، تمرینات ورزشی قلبی عروقی مانند شنا یا دوچرخه سواری بدون فشار آوردن به ستون فقرات به بهبود عملکرد بدن کمک می‌کنند. پزشکان حدود ۶ تا ۸ هفته فیزیوتراپی را پیشنهاد می‌کنند. متخصص فیزیوتراپی از تناسب برنامه درمانی با نیازها و اهداف بیمار اطمینان حاصل می‌کند و می‌تواند به تطبیق برنامه ورزشی با شرایط بیمار کمک کند. انجام دادن برنامه فیزیوتراپی به مدت طولانی یک بخش بسیار مهم در کنترل و مدیریت قوز کمر است. از آنجایی که کیفوز باعث محدود شدن دامنه حرکات عضلات و مفاصل می‌شود متخصص فیزیوتراپی می‌تواند به کمک درمان دستی به بهبود حرکات آنها و افزایش توانایی بیمار کمک کند.

حرکات اصلاحی برای درمان قوز پشتی کمر

یکی از موثرترین راه های درمان قوز کمر، انجام حرکات اصلاحی می باشد . به همان اندازه که این تمارین میتوانند در کاهش قوز کمر موثر باشند ،در صورت اشتباه انجام دادن می توانند شدت انحراف و میزان قوز شما را بدتر کنند . بنابراین قبل از انجام هر گونه ورزش و آشنایی با روش انجام آنها بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

حرکت گربه و گاو

بیمار باید برای انجام این تمرین، کتف خود را به هم فشار دهد و به آرامی آرنج خود را خم کند و به نوبت کمر خود را به سمت بالا و سپس به سمت پایین بکشد. بیمار باید در هنگام انجام این تمرین گردن خود را تا حد امکان بکشد. برای افزایش میزان اثرگذاری این تمرین باید بیمار به جای شروع حرکات بدن خود از قسمت گردن و صورت، آنها را از قسمت سینه و ران شروع کند.

چرخش ساده

حرکات چرخشی باید در ناحیه قفسه سینه و قسمت میانی ستون فقرات و در محل قرار گیری کتف انجام شود. این حرکات به بهبود حالت ستون فقرات در محل ایجاد انحنا ی دردناک آن که قسمت فوقانی ستون فقرات می‌باشد کمک می‌کند. چرخش ساده باعث می‌شود که شانه‌های بیمار از قسمت پشت به هم فشرده شوند و بیمار بتواند برای ایجاد فشار و کشش بیشتر دست خود را بلند کند. بیمار باید برای انجام این حرکت به صورت زیر عمل نماید:

• تا جایی که می‌تواند دست خود را بلند کند سپس پشت دست خود را به سمت عقب فشار دهد انگار که قصد دارد کسی را از خود دور کند.
• قبل از انجام هر کاری باید علت بروز کیفوز مشخص شود.
• بیمار باید از انجام حرکات و تمرینات تکراری که باعث فشار آوردن به ستون فقرات می‌‌شود خودداری کند. گاهی اوقات لازم از بیمار وضعیت میز تحریر خود را بررسی کند یا از بالش مخصوص ماشین استفاده نمایید و میزان استفاده از تلفن همراه را در طول روز کاهش دهد.
• پس از مدتی باید این حرکات به تسکین درد و رفع برخی از مشکلات بیمار کمک کنند.

حرکت پل

حرکت پل یکی دیگر از تمرینات سودمند یوگا برای درمان قوز کمر است. حرکت مار کبرا به تقویت ستون فقرات کمک می‌کند. بیمار باید برای انجام این تمرین به صورت زیر عمل کند:

• روی کمر خود دراز بکشد.
• بیمار می‌تواند از تشک مخصوص یوگا استفاده کند و روی آن دراز بکشد.
• پاهای بیمار باید کاملاً صاف باشد.
• بدن بیمار باید به خوبی روی زمین قرار بگیرد سپس بیمار سعی کند باسن خود را از زمین بلند کند.
• هنگامی ‌که بیمار بالا تنه خود را از زمین جدا می‌کند سعی کند کمر و باسن و ران خود را به سمت بالا هدایت نماید.
• باید بین بالا تنه بیمار و زمین فاصله ایجاد شود.
• بیمار باید حدود ۲۵ تا ۳۰ ثانیه در این حالت بماند.
• بیمار باید به آرامی به نقطه شروع برگردد.

روش‌های جراحی برای درمان کیفوز

انجام عمل جراحی برای درمان کیفوز در بزرگسالان با خطرات متعددی همراه است به همین دلیل پزشک فقط زمانی انجام عمل جراحی را پیشنهاد می‌دهد که مزایای حاصل از جراحی بیشتر از خطرات آن باشد. درصد موارد انجام عمل جراحی پیشنهاد نمی‌شود اما در شرایط زیر پزشک درخواست انجام عمل جراحی را می‌دهد:

• تسکین و رفع درد مزمن شایع‌ترین علت انجام عمل جراحی است و از بدتر شدن شرایط بیمار جلوگیری می‌کند. در اکثر موارد انجام عمل جراحی در افراد بزرگسالی که دچار کیفوز هستند با هدف رفع درد شدید انجام می‌شود. در صورتی که پزشک بتواند از طریق روش‌های درمانی مراقبتی به کنترل در بپردازد انجام عمل جراحی را پیشنهاد نخواهد کرد.
• افزایش میزان قوز کمر و بدشکلی آن یکی دیگر از دلایلی است که پزشک انجام عمل جراحی را پیشنهاد می‌دهد. در صورتی که انحنای کمر بدتر شده باشد پزشک درخواست انجام عمل جراحی را خواهد داد، در این شرایط انجام عمل جراحی برای جلوگیری از بروز مشکلات ناشی از کیفوز شدید پیشنهاد می‌شود.
• در اکثر موارد انجام عمل جراحی علاوه بر رفتن مشکلات ناشی از کیفوز برای بهبود ظاهر کمر بیمار پیشنهاد می‌شود زیرا در برخی از موارد قوز کمر علاوه بر ایجاد بدشکلی جسمانی باعث ایجاد ظاهر ناخوشایندی می‌شود که در این حالت انجام عمل جراحی تنها روش موجود برای رفع این مشکل محسوب می‌شود.

“کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است.”