عفونت ستون فقرات کمر (درمان کمردرد ناشی از عفونت مهره بعد عمل)

تاریخ: 28 آبان 1402

طناب نخاعی و ساختارهای اطراف آن ممکن است به باکتری و موجوادت قارچی آلوده شوند. از عوامل خطرزایی که ممکن است فرد را بیشتر در معرض چنین عفونت‌هایی قرار دهد می‌توان به: سن بالا، مصرف سیگار، چاقی، سوء تغذیه، تضعیف سیستم ایمنی بدن، آلوده شدن به ویروس اچ آی وی، دیابت و سرطان اشاره کرد.

شایع‌ترین عفونت‌های ستون فقرات شامل: دیسیتیس ( التهاب دیسک بین مهره‌ای)، استئومیلیت ( التهاب استخوان) و آبسه اپیدورال هستند.

هنگامی که ستون فقرات آلوده به عفونت می‌شود ممکن است بیمار دچار علائمی نظیر: احساس ناخوشی، تب و لرز، سردرد، خشکی گردن، کمردرد، سرخی و حساسیت به لمس در اطراف زخم شده و حتی به تخلیه مایعات زخم نیاز داشته باشد.

بی‌حسی و ضعف در دست و پاها از دیگر مواردی است که ممکن است بیمار با آن‌ها مواجه شود. در چنین مواقعی باید به سراغ پزشکی رفت که بتواند این بیماری را به‌درستی درمان کند. لازم به ذکر است که اگر عفونت ستون فقرات بدون درمان رها شود مسلما موجب مشکلات بیشتری در ناحیه کمر خواهد شد.

پزشکان و متخصصین با تجربه ما در کلینیک طب فیزیکی وتوانبخشی امید برای درمان و تسکین کمردردناشی از عفونت ستون فقرات ، با استفاده از معاینات دقیق و انجام تصویر برداری های لازم در صورت نیاز بر حسب نیاز بیمار ابتدا از روش‌های ساده و کم تهاجمی‌تر برای درمان دردهای اسکلتی عضلانی از جمله درد کمر و ستون فقرات استفاده می کنند. رویکرد این کلینیک در مواجه با درمان بیماری‌ها استفاده از درمان‌های پلکانی است و استفاده از درمان‌های ساده‌تر در اولویت قرار می‌گیرد. اگر شرایط بیمار به نحوی است که به درمان‌های ساده پاسخ نمی‌دهد، متخصصین طب فیزیکی این مرکز درمان های پیچیده تر مانند تزریق بلوک عصبی ،پی ار پی و اوزون تراپی(تحت هدایت دستگاه آلتراسوند)  را به بیماران پیشنهاد می‌دهند و تا حد ممکن از انجام درمان‌های مداخلی‌تر و انجام جراحی جلوگیری می‌کنند.

انواع عفونت ستون‌فقرات

عفونت‌های ستون فقرات را می‌توان طبق موقعیت تشریحی ستون فقرات که شامل: ستون مهره، فضای دیسک بین مهره‌ای، کانال نخاعی و بافت‌های نرم مجاور است طبقه‌بندی کرد. عفونت در ستون فقرات ممکن است ناشی از باکتری یا موجودات قارچی بوده یا حتی بعد از عمل جراحی رخ دهد. بیشتر عفونت‌های بعد از جراحی معمولا بین 3 روز تا 3 ماه بعد از جراحی اتفاق می‌افتند.

• استئومیلیت ستون فقرات یا به عبارتی التهاب استخوان ستون فقرات یکی از شایع‌ترین عفونت‌های مهره‌‌های کمر می‌باشد. این ناهنجاری ممکن است ناشی از آسیب مستقیم ستون فقرات، عفونت در نواحی اطراف ستون فقرات و باکتری‌هاییباشند که به مهره‌ها سرایت کردند.
• عفونت فضای دیسک بین مهره‌ای ناهنجاری است که فضای بین مهره‌های مجاور را آلوده می‌کند. این نوع عفونت را می‌توان به 3 زیر شاخه: هماتوژن بزرگسالی(خودجوش)، کودکی (دیسیتیس) و بعد از عمل جراحی تقسیم کرد.
• عفونت‌های کانال ستون فقرات شامل آبسه اپیدورال ستون فقرات است. این نوع عفونت در فضای اطراف دورا (بافتی که طناب نخاعی و ریشه عصب را احاطه کرده است) ایجاد می‌شود. آبسه ساب دورال یکی از عفونت‌های بسیار نادر است که فضای بین دورا و آراکنوئید ( غشای نازک طناب نخاعی که بین سخت شامه و نرم شامه است) را آلوده می‌کند. عفونت‌های پارانشیم ( بافت اصلی) طناب نخاعی را آبسه‌ی داخل مغز استخوانی می‌نامند.
• عفونت‌های بافت نرم مجاور شامل ضایعات پارااسپاینال سینه‌ای و کمری و آبسه‌ی عضله پسواسکمری (خم کننده تنه) است. عفونت‌های بافت نرم معمولا افراد جوانتر را تحت تاثیر قرار می‌دهد و کمتر در افراد مسن مشاهده می‌شود.

علل عفونت‌های ستون فقرات

• عفونت‌ استخوان‌های ستون فقرات ممکن است ناشی از باکتری یا قارچ در قسمت دیگر بدن باشد که از طریق جریان خون وارد ستون فقرات گردیده است. باکتری موسوم به استافیلوکوکوس اورئوس که بعد از باکتری اشرشیا کولی بروز میکند عامل اصلی عفونت ستون فقرات شناخته شده است.
• عفونت‌ در ستون فقرات ممکن است بعد از جراحی اورولوژی رخ دهد. علت این امر گسترش رگ‌های پایین ستون فقرات به ناحیه لگن است. ناحیه کمری ستون فقرات یکی از رایج‌ترین مناطقی است که دچار عفونت می‌شود. مصرف کنندگان تزریقی موادمخدر بیشتر درمعرض عفونت‌های کمری ستون فقرات قرار دارند.
• عفونت‌های فضای دیسک بین مهره‌ای احتمالا در یکی از ته بافت‌های مجاور شروع می‌شود و سپس دیسک آلوده به عفونت می‌گردد. در مورد علت اصلی عفونت ستون فقرات در کودکان بحث و جدل‌های زیادی وجود دارد. منفی بودن بیشتر کشت‌ها و تکه‌بردای‌ها در کودکان موجب شده کارشناسان به این نتیجه برسند که ناهنجاری دیسیتیس کودکانه احتمالا یک بیماری عفونی نیست بلکه ناشی از انحراف جزئی اپی فیز (ناحیه رشد در انتهای استخوان) است که به دلیل آسیب خمیدگی (فلکشن) رخ داده است.

علائم عفونت ستون فقرات

علائم عفونت در ستون فقرات بسته به علت و سرعت گسترش عفونت در هر فردی متفاوت است. برخی مواقع ممکن است عفونت به کندی رشد کرده و در نهایت موجب خشکی کمر، اسپاسم عضلات یا احساس درد در ناحیه آسیب دیده شود. البته ناگفته نماند که علائم دیگری نظیر تب، لرز، سردرد، کاهش وزن بدون دلیل، تورم، سرخی و گرما در ناحیه آسیب دیده ممکن است با گذشت زمان بروز کنند.

در برخی موارد، عفونت‌های ستون فقرات به دلیل کاهش عملکرد مغز، طناب نخاعی، عضلات و اعصاب موجب بروز اختلالات عصبی نظیر از دست دادن تعادل، ضعف، تغییر بینایی، ناتوانی در گفتار، احساس و حرکت بیمار می‌شوند. این علائم نیز بسته به نوع عفونت در هر فردی متفاوت هستند:

• علائم عفونت‌های بعد از جراحی ممکن است شامل: افزایش درد و سرخی در اطراف ناحیه برش جراحی، چرک، بوی بد و تخلیه مایع از زخم باشند.
• از علائم عفونت کانال نخاعی می‌توان به: تشدید درد، ضعف عضلانی، مشکل در کنترل عملکرد روده و مثانه یا حتی فلج شدن اشاره کرد.
• علائم عفونت‌های بافت نرم ممکن است شامل درد پهلو یا ناحیه شکم یا پخش شدن درد به لگن و ران باشد.

تشخیص

بزرگترین مساله، تشخیص زودهنگام قبل از شیوع جدی بیماری است. تشخیص پزشکی بیماری عفونت ستون فقرات تقریبا 1 ماه طول می‌کشد اما ممکن است حتی تا 6 ماه نیز طول کشیده و موجب تاخیر در درمان موثر و به موقع ناهنجاری شود. متاسفانه بسیاری از بیماران تا هنگامی که علائم این بیماری شدید و یا ناتوان‌کننده نشده به سراغ مراقبت‌های پزشکی نمی‌روند.

تست‌های آزمایشگاهی

تست‌های آزمایشگاهی خاصی وجود دارند که می‌توانند در تشخیص عفونت در ستون فقرات موثر باشند. در شرایط مشابه، انجام آزمایش خون برای اندازه‌گیری پروتئین فاز حاد، سنجش نرخ سدیمانتاسیون (ESR) و اندازه‌گیری پروتئین C-reaktive (CRP) مفید است. هر دو آزمایش ESR و CRP اغلب شاخص‌های خوبی برای تشخیص هستند، زیرا نشان می‌دهند که آیا عفونتی در بدن وجود دارد یا خیر (هرچه مقادیر بیشتر باشند، احتمال وجود عفونت بیشتر است). با این حال، این آزمایشات به تنهایی کافی نیستند و معمولاً به ابزارهای تشخیص دیگری نیاز است.

تشخیص عفونت‌های ستون فقرات بسیار حائز اهمیت است. برای تشخیص، نمونه‌برداری از مهره یا فضای دیسک با استفاده از تصویربرداری کامپیوتری (CT scan) انجام می‌شود. همچنین، آزمایش کشت خون، که در اکثر موارد در طی دوره تب انجام می‌شود، می‌تواند در تشخیص میکروب‌ها و باکتری‌های مسبب عفونت ستون فقرات مفید باشد.

ابزاهای تصویربرداری

آزمایشات تصویربرداری در تعیین محل و میزان عفونت ضروری هستند. انتخاب روش‌های تصویربرداری خاص بسته به موقعیت عفونت کمی متفاوت هستند.

• استئومیلیت مهره: از طریق اسکن توموگرافی کامپیوتری ( سی تی اسکن یا سی تی) میزان تخریب استخوان به خوبی نشان داده می‌شود. این درحالی است که آسیب بافت نرم از طریق تصویربردای رزونانس مغناطیسی ( ام آرآی) به خوبی مشخص می‌شود.
• عفونت‌های دیسک بین مهره‌ای: اگر بیمار مشکوک به بیماری دیسیتیس کودکانه باشد ابتدا اشعه ایکس ساده انجام می‌شود. اگر نتیجه اشعه ایکس منفی باشد به دنبال آن آزمایش ام آرآی انجام می‌شود.
• برای تشخیص عفونت‌های دیسک که بعد از جراحی رخ می‌دهند از روش ام آرآی استفاده می‌شود. هنگامی که از یک کانتراست استفاده می‌شود نواحی ملتهب معمولا به وضوح نشان داده می‌شود.
• عفونت‌های کانال نخاعی: استفاده از ماده گادولینیوم در تصویربرداری ام آرآی موجب شده تا تصاویر واضحی از ساختارهای عصبی تهیه شوند. به همین دلیل این روش به یک استاندارد طلایی تبدیل شده و عمدتا جایگزین روش میلوگرافی گردیده است. اگر جواب ام آرآی منفی باشد اما همچنان بیمار مشکوک به عفونت باشد تصویربردای باید تکرار شود.
• عفونت‌های بافت نرم مجاور: ام آرآی و سی تی اسکن هر دو می‌توانند به‌طور دقیق عفونت‌های بافت نرم را تشخیص دهند.

درمان عفونت‌های ستون فقرات

آنتی بیوتیک

درمان عفونت‌های ستون فقرات اغلب از طریق تزریقات درون رگی آنتی بیوتیک یا درمان ضدقارچی صورت می‌گیرند. این درمان‌ها درازمدت هستند و می‌توانند معادل دوره طولانی بستری شدن در بیمارستان باشند.

اگر بیمار از لحاظ عصبی و ساختاری پایدار باشد، بعد از تشخیص صحیح ارگانیسم یا موجودی که موجب عفونت شده درمان آنتی بیوتیک اجرا می‌شود.

بیماران معمولا به مدت 6 تا 8 هفته تحت درمان ضدمیکروبی قرار می‌گیرند. نوع دارو براساس شرایط خاص بیمار از جمله سن او تعیین می‌شود.

بریس‌ها

هنگامی که درد شدید است یا احتمال بی ثباتی ستون فقرات وجود دارد ممکن است به بیمار توصیه شود از حرکت خودداری کند. بعد از جراحی ستون فقرات انواع خاصی از بریس‌ها برای استفاده به بیمار تجویز می‌شوند. پوشیدن بریس‌ها باعث می‌شود محل جراحی ستون فقرات ثابت و بی حرکت شود. این کار کمک می‌کند تا استخوان‌های کمر به درستی و به‌طور کامل بهبود یابند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی می‌تواند به حفظ قدرت و تحرک و جلوگیری از تخریب عضلات بیماران مبتلا به عفونت ستون فقرات مانند دیسیتیس کمک کند. روش‌های درمانی فیزیوتراپی شامل تمرینات تقویتی و کششی است. به دلیل اینکه وضعیت بدن می‌تواند این مشکل را تشدید کند، انجام تمرینات ورزشی به منظور اصلاح وضعیت بدن و تراز بدن در فرایند درمان بسیار اهمیت دارد.

متخصص فیزیوتراپی توضیح خواهد داد که کدام فعالیت‌ها سالم هستند و درصورت نیاز،  تغییرات لازم را توضیح خواهد داد. در این جلسات، به بیمار روش‌های صحیح بلند کردن اجسام آموزش داده خواهد شد. از آن‌جایی که خشکی لگن ممکن است موجب تشدید درد دیسیتیس ‌شود،  متخصص فیزیوتراپی دامنه تحرک لگن بیمار را بررسی خواهد کرد. عدم تحرک لگن باعث می‌شود عضلات کمر متحمل فشار بیشتری شوند.

فعالیت زیاد عضلات کمر موجب افزایش درد می‌شود. علاوه‌بر این، اگر چسب‌هایی که از لگن و کمر حمایت می‌کنند شل شوند کمر متحمل فشار بیشتر خواهد شد. بدین ترتیب، تمرکز عمده برنامه‌های فیزیوتراپی، تقویت لگن بیمار خواهد بود. متخصص فیزیوتراپی ممکن است به روش‌های مختلف کاهش درد متوسل شوند که عبارتند از:

• گرما
• سرما
• اولتراسوند
• ماساژ

حتما از پزشک بپرسید که آیا فیزیوتراپی در درمان مشکل عفونت ستون فقرات شما و یا اعضای خانواده مفید و موثر خواهد بود یا خیر.

آیا درمان دستی می‌تواند در کاهش درد کمر ناشی از ستون فقزات موثر باشد؟

از آن‌جایی که بسیاری از بیماران مبتلا به عفونت ستون فقرات دچار درد و اسپاسم عضلات کمر می‌شوند، درمان دستی می‌تواند در تسکین درد موثر باشد. درمان دستی روشی است که در طی آن پزشک برای افزایش دامنه حرکات بیمار، مفاصل ناحیه کمر را با دستان خود ماساژ می‌دهد.

فیزیوتراپیست‌ها مهارت کافی در درمان دستی دارند. آن‌ها با انجام تکنیک‌های دستی دقیق می‌توانند خشکی بدن را برطرف کرده و حرکات مفصل و عضلات ستون فقرات را بهبود بخشند. لازم به ذکر است که بی‌تجربگی در این زمینه طبیعتا بیشتر از منفعت برای بیمار ضرر خواهد داشت. بنابراین بهتر است پزشک خود را با دقت انتخاب کنید.

درمان جراحی

اگر بیمار دچار اختلال عصبی جزئی یا حتی فاقد نقص عصبی باشد و از طرفی میزان گسترش بیماری و مرگ و میر در جراحی بالا باشد باید در ابتدا درمان‌های غیرجراحی درنظر گرفته شوند. اما با این وجود زمانی که هر یک از شرایط زیر وجود داشته باشد ممکن است به جراحی نیاز باشد:

• عفونت قابل توجه در استخوان
• نقص عصبی
• سپسیس (عفونت خون) با سمیت بالینی که ناشی از پاسخ ایمنی شدید بدن به عفونت میکروبی است که وارد خون شده است.
• عدم تهیه کشت موردنیاز از طریق نمونه برداری سوزنی
• عدم موفقیت تزریق وریدی آنتی بیوتیک در ریشه کن کردن عفونت

هدف عمده جراحی عبارتند از:

• برداشتن (پاک کردن یا حذف) بافت آلوده
• بهبود جریان خون در بافت آلوده برای کمک به ارتقاء سلامتی
• حفظ یا بازگرداندن ثبات ستون فقرات
• محدود کردن میزان اختلالات عصبی

به محض این‌که تشخیص داده شده بیمار به جراحی نیاز دارد ابزارهای تصویربرداری نظیر اشعه ایکس، سی تی اسکن و ام آرآی می‌توانند به تعیین دقیق سطح جراحی کمک کنند.

درمان عفونت‌های ستون فقرات توسط یک تیم پزشکی متشکل از کارشناس بیماری‌های عفونی، متخصص رادیولوژی عصبی و جراحان ستون فقرات صورت می‌گیرد. این تیم پزشکی می‌توانند بهترین روش درمان، چه جراحی و چه غیرجراحی، را برای هر بیمار به‌طور جداگانه ارزیابی کنند.