تاریخ: ۲۷ آبان ۱۴۰۲
اگرچه مشکلاتی که افراد جوانتر درگیر آن میشوند، در افراد مسنتر نیز ممکن است باعث درد و ناراحتی شود، اما افراد بالای 60 سال بیشتر از دردهای ناشی از انحطاط مفاصل ستون فقرات رنج میبرند. دو تا از شايعترين علل کمر درد در افراد مسن عبارتند از آرتروز و تنگی کانال نخاع . با شناخت انواع مختلف کمر درد ، علل ایجاد آنها، و گزینههای درمانی ممکن ، میتوانید گامهای بلندی در پیشگیری از کمر درد در طول زندگی خود بردارید.
اگر در حال حاضر دچار کمر درد هستید ، حتی اگر فکر میکنید علت آن پیری است، به سادگی از کنار آن نگزرید. این درد میتواند نشانه یک بیماری جدی اما قابل درمان باشد. شما در هر سنی که باشید مجبور نیستید با کمر درد زندگی کنید. با متخصصین کلینیک توانبخشی و فیزیوتراپی امید صحبت کنید تا ببینید چه راهکارهایی میتوانند برای کمک به تسکین کمر درد شما ارائه دهند. متخصصین کلینیک امید ابتدا با روشهای مختلف بیمار را معاینه کرده و پس از تشخیص علت بیماری مناسبترین برنامه درمانی را با رویکرد پلکانی تجویز میکنند. درمان با روشهای ساده آغاز میشود و در صورت لزوم درمانهای پیچیدهتر توصیه میشود.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در کلینیک امید میتوانید با شماره تلفنهای02188801800 و 09107803155 تماس حاصل فرمایید.
انواع کمر درد
درد پایین کمر شایعترین نوع کمر درد است. به طور معمول، علائم کمر درد عبارتند از درد تیر کشنده و شدید و ناگهانی و یا درد شدید و گزنده در قسمت پایین کمر، که پس از چند روز خود به خود برطرف میشود. با این وجود، کمر درد میتواند آنقدر شدید باشد که مانع حرکت یا باعث محدود کردن حرکات شما شده و یا حتی مانع از صاف و مستقیم ایستادنتان شود. در بعضی موارد، درد میتواند به سایر قسمتهای بدن، مانند مفصل ران یا پاها نیز کشیده شود. اگر درد بیش از سه ماه طول بکشد، فرد دچار کمر درد مزمن شده است.
وجود یک مشکل نخاعی در قسمت فوقانی ستون مهرهها و کمر نیز، اگرچه چندان شایع نیست، اما میتواند در ایجاد علائم کمر درد دخیل باشد. این نوع درد معمولا با درد گردن همراه بوده و میتواند به شانهها و بازوها نیز کشیده شود.
علت و علائم کمر درد در سالمندان
علائم: درد و خشکی پایین کمر که هنگام صبح و عصر بروز میکند
این مشکل ممکن است با هر یک از علائم زیر همراه باشد:
• دردی که خواب فرد را مختل میکند (فرد از درد نمیتواند بخوابد یا از خواب بیدار میشود)
• دردی که بیشتر در هنگام صبح و مجددا نزدیک به غروب بروز میکند.
• حساسیت به درد به صورت موضعی در قسمت اسیبدیده ستون فقرات، زمانی که فشاری بر آن وارد شود.
• درد مزمن، دائمی یا متناوب در ناحیه پایین کمر که در اثر فعالیت زیاد تشدید میشود.
• خشکی یا از دست دادن انعطافپذیری کمر (به عنوان مثال، فرد قادر نیست به راحتی کمر خود را خم کند)
علت احتمالی: آرتروز ستون فقرات
آرتروز ستون فقرات ، که آرتروز یا استئوآرتریت دژنراتیو ستون فقرات نیز نامیده میشود، یک وضعیت دژنراتیو است که در طول زمان و به تدریج ایجاد شده و پیشرفت میکند. در این بیماری درد ناشی از تخریب غضروفهای بین مفاصل بین مهرهای پشتی در ستون فقرات است. در ابتدا علائم ممکن است فقط گاهی اتفاق افتاده و رفت و برگشتی باشند، اما بعدها میتوانند باعث درد پایدارتری در ناحیه پایین کمر شده و در نهایت ممکن است علاوه بر درد ناحیه پایینی کمر، موجب سیاتیک نیز بشود.
علائم: پا دردی که بیشتر در هنگام قدم زدن و سر پا ایستادن اتفاق میافتد
علائم ممکن است شامل هر ترکیبی از موارد زیر باشد:
• فرد نتواند مسافت زیادی را بدون این که دچار پا درد شود طی کند.
• درد پایین کمری که به سرعت پس از نشستن، تسکین مییابد.
• شدت نشانهها بین شدید تا خفیف یا هیچ علامتی نداشتن در نوسان است.
• علائم به مرور زمان و به تدریج ایجاد میشوند.
• ضعف، بی حسی و سوزن سوزن شدنی که از پایین کمر تا باسن و پاها کشیده میشود(سیاتیک).
علل احتمالی: تنگی کانال نخاع کمری یا لغزش مُهره دژنراتیو
هم تنگی کانال نخاع و هم لغزش مهرهها میتوانند فشاری روی نقاطی که اعصاب از ستون مهره خارج میشوند، ایجاد کنند. وقتی در حال ایستادن و سیر کردن هستید، فشاری بر اعصاب ایجاد میشود که ممکن است باعث درد پا شود. این فشار افزایش مییابد زیرا ستون مهره و عناصر مهرهای دژنراتیو شده، توانایی اصلاح و تخلیه این فشار را از بین بردهاند.
علائم: شروع ناگهانی کمر درد ، کم شدن انعطافپذیری ، کوتاه شدن قد
علائم شامل هر یک از موارد زیر است:
• شروع ناگهانی کمر درد .
• ایستادن یا راه رفتن معمولا درد را بدتر میکند.
• دراز کشیدن باعث کاهش شدت درد میشود.
• کوتاه شدن قد.
• کم شدن انعطافپذیری
• بد شکل شدن ( دفرمه شدن) و ناتوانی ( معلولیت)
علت احتمالی: شکستگی فشاری نخاعی
به عنوان یک قاعده کلی، در افراد بالغ بالای 50 سال، پس از هر بار شروع ناگهانی درد ، بایستی احتمال شکستگی مهرههای ستون فقرات در اثر فشار را مد نظر گرفت، به ویژه در زنانی که در سنین بعد از یائسگی قرار داشته و مبتلا به پوکی استخوانند و مردان یا زنانی که برای مدتی طولانی از داروهای کورتون استفاده کرده باشند. در افراد مبتلا به پوکی استخوان، حتی اندک نیرویی که بر ستون فقرات شود، مانند یک عطسه، ممکن است باعث شکستگی فشاری شود.
علل کمتر شایع کمر درد
به جز موارد مذکور، مشکلات دیگری نیز وجود دارند که میتوانند موجب کمر درد شوند، اگرچه به اندازه موارد فوق الذکر شایع نیستند. بعضی از این مشکلات عبارتند از:
• سندرم پیریفورمیس
• عفونت
• فیبرومیالژیا
باید به این نکته توجه کنیم که نگرش و شرایط فرد نقش مهمی در شدت و مدت زمان درد دارند. به عنوان مثال، افرادی که درگیر افسردگی هستند، تحت فشار قرار دارند یا در نتیجه کار در ناحیه کمر آسیب دیدهاند، احتمال بروز درد مزمن بیشتر است. بیمارانی که با استرس کمتری روبهرو هستند و عوامل روانشناختی پیچیدهتری ندارند، بیشتر احتمال بهبود با درمان مناسب را دارند.
راههای درمان کمر درد در سالمندان
گزینههای مناسب درمان کمر درد مبنی بر این که کمر درد حاد باشد یا مزمن تعیین میشوند. این گزینهها عبارتند از:
استفاده از گرما و سرما درمانی
تحقیقات نشان میدهند که استفاده از گرما و سرما روشهای موثری برای تسکین درد کمر است. استفاده از یخ در مواردی مفید است که فرد پس از یک آسیب مثل ورم یا التهاب، یخ را مستقیماً روی ناحیه آسیب دیده قرار دهد. برای کاهش التهاب، میتوان یک بسته یخ را در یک حوله یا پارچه بسته کرده و آن را مستقیماً روی کمر قرار داد.
سرما به دلیل خاصیت بیحس کنندگی که دارد میتواند باعث کاهش درد ناگهانی و شدید شود. برای این منظور، میتوان از بستههای سرمازدگی موجود در بازار، که برای تسکین درد طراحی شدهاند، استفاده کرد. همچنین، میتوان از یک کیسه یخ یا یک بسته سبزیجات یخ زده استفاده کرده و آن را در یک حوله قرار داد تا پوست را در برابر سرمازدگی حفظ کند. لازم است هربار بیش از 20 دقیقه یخ را روی ناحیه دردناک قرار ندهید.
پدهای گرمایی نیز میتوانند برای تسکین کشیدگی و دردهای عضلانی استفاده شوند. قبل از استفاده از پدهای گرمایی، باید دستورالعملهای مربوط به آنها را به دقت مطالعه کرده و درجه حرارت آنها را بررسی کنید تا مطمئن شوید که پد بسیار گرم نیست. در صورتی که پد گرمایی در دسترس نباشد، میتوان از یک بطری آب گرم استفاده کرد و یا یک کیسه پارچهای پر از برنج خام را در مایکروویو گرم کرده و استفاده نمود.
باید خیلی مراقب باشید که پوست با یخ یا گرما دچار سوختگی نشود.
دارودرمانی
داروهایی که برای تسکین کمر درد به کار میروند عبارتند از:
• داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه مانند استامینوفن یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
• شل کنندههای عضلانی
• مواد مخدر یا داروهای مسکن حاوی افیون
• تزریق استروئید
طب فیزیکی
طب فیزیکی شامل موارد زیر است:
• محدود کردن و اجتناب از فعالیتهایی که درد را تشدید میکنند.
• فیزیوتراپی، از جمله درمانهای فعال (حرکات کششی، وزنه زدن، تمرینات هوازی) و درمانهای غیر فعال (استفاده از گرما، یخ، ماساژ، امواج صوتی، تحریک الکتریکی).
• استفاده از بریس، که معمولا اطراف کمر و شکم بسته میشود.
• درمانهای کایروپراکتیک و یا دستورزی.
• کشش (تراكشن) (اگرچه شواهد علمی در مورد اثربخشی آن کم است).
• تمریناتی که به کشش و تقویت عضلات و بهبود وضعیت استقراری بدن کمک میکند.
جراحی
گزینههای جراحی عبارتند از:
• فیوژن نخاعی برای از بین بردن حرکت بین قطعات استخوانی
• تعویض دیسک (مشابه تعویض مفصل زانو یا مفصل ران)
• ورتبروپلاستی برای ترمیم شکستگیهای فشاری مهرهها که ناشی از پوکی استخوان هستند.
• فورامینوتومی برای رفع انسداد و رفع فشار از روی اعصاب ستون فقرات
• دیسککتومی برای برداشتن دیسک خاصی که موجب درد میشود.
• لامینکتومی نخاعی برای باز کردن ستون فقرات و رفع فشار از روی اعصاب
ورزش برای به حرکت در اوردن عضلات
این که با وجود کمر درد از جا بلند شویم و حرکت کنیم ممکن است کار سختی باشد. با این حال، یک پیادهروی کوتاه، یوگا، اروبیک آبی یا فعالیتهای کم فشار دیگر میتوانند به کاهش درد کمک کنند.
ورزش میتواند تنش عضلات را از بین برده و باعث آزادسازی آندورفین ، که از مسکنهای طبیعی مغز است، بشود. همچنین میتوان یک برنامه ورزشی روزانه، شامل تمرینات قدرتی و کششی، برای کمک به حفظ انعطافپذیری و تقویت ماهیچهها داشت. ورزش منظم ممکن است از بازگشت مجدد کمر دردی که ناشی از انقباض و گرفتگی عضلات است جلوگیری کند.
حرکات کششی زیر ممکن است به کاهش درد کمک کنند. برای اثربخشی این حرکات باید برای 30 ثانیه یا تا زمانی که احساس راحتی میکنید در موقعیت کشش باقی بمانید.
لمس انگشتان پا
خم شدن به جلو برای لمس انگشتان پا ، علاوه بر کشش عضلات همسترینگ، به رهاسازی عضلات پایین کمر نیز کمک خواهد کرد.
حرکت کبری
به شکم روی زمین دراز کشیده، کف دستان خود را روی زمین در کنار شانههایتان قرار دهید، به آرامی سینه خود را از زمین بلند کنید تا تاج سرتان رو به سمت سقف قرار گیرد.
حرکت گربه – گاو
ابتدا به حالت چهار دست و پا قرار گرفته، به آرامی و به طور متناوب کمر و پشت خود را به سمت سقف بالا برده ( به شکل گنبدی قس داده) و به سمت زمین پایین بیاورید.
وضعیت کودک (سجده)
به حالت سجده قرار گرفته، باسن خود را روی پاشنه پاهایتان قرار دهید، زانوهای خود را از هم جدا کرده، بدنتان را به آرامی به سمت جلو ببرید تا سرتان ( پیشانی) روی زمین قرار گیرد، بازوهای خود را ر.ی زمین بالای سرتان بکشید.
تغییر سبک زندگی
کفشهایتان را عوض کنید
کفشهای نامناسب و یا کفشهایی که از پا به خوبی محافظت نمیکنند میتوانند باعث کشیدگی و تنش عضلات در کمر، پاها و حتی گردن شوند. برای مثال، کفش پاشنه بلند میتواند کاملا راستا و تراز بدن را به هم ریخته و منجر به کمر درد شود. نتایج یک مطالعه تحقیقاتی نشان داده بین استفاده از کفش پاشنه بلند برای زمانهای طولانی و کمر درد ارتباطی وجود دارد.
پوشیدن کفشهایی که کف بسیار صافی دارند نیز میتواند باعث وارد آمدن فشار بیشتری بر پاها و کمر شود.
اگر کسی به کمر دردی مبتلا باشد که عود میکند، باید کفشهای خود را تغییر داده و به سراغ کفشهایی برود که مناسب و اندازه او بوده و پشتیبانی لازم را از پای او به عمل بیاورد. در صورت لزوم میتوان از یک متخصص پا یا پاپزشک برای انتخاب کفش مناسب کمک گرفت.
ایجاد تغییراتی در محل کار
وضعيت بدنی نامناسب پشت یک میز کار، مثل قوز کردن یا کشیدن بدن، ممکن است باعث کمر درد و ديگر دردهای عضلانی شود. استفاده از اصول ارگونومی برای اصلاح شرایط محیط کاری میتواند به کاهش دردی که به سبب وضعیت نامناسب بدنی ایجاد شده کمک کند.
در محیط کار حتما باید صفحه کامپیوتر هم سطح چشم قرار گرفته و صندلی در ارتفاع صحیح تنظیم شده باشد.
به کارگیری اصول ارگونومی مناسب در محل کار ممکن است به کاهش کمر درد و سایر آسیبها کمک کند. اگر شغل یک نفر به نوعی مستلزم بلند کردن اشیاء باشد، باید به جای به کارگرفتن پشت و کمر خود، (به حالت اسکات)، با پشت صاف زانوها را ( تا جایی که از سر پنجه جلو نزنند) خم کرده و با کمک گرفتن از پاها اشیاء را بلند کند. بهتر است برای جا به جا کردن اشیاء بسیار سنگین از کسی کمک گرفته و یا از چرخ دستی استفاده کنید.
خواب کافی داشته باشید
تحقیقات نشان میدهند که اختلالات خواب میتواند درد را بدتر کند. بر اساس مطالعاتی دیگر، بیخوابی نیز میتواند در میزان دردی که فرد میتواند تحمل کند تاثیر بگذارد. استفاده از تشکهای ناراحت، بالشهایی با اندازه نامناسب، یا صرفا خواب ناکافی، میتوانند باعث عود کردن درد شوند.
اکثر افراد بزرگسال باید 7-9 ساعت خواب شبانه داشته باشند. راحت بودن و تنظیم مناسب راستای کمر در رختخواب، برای کیفیت خواب و جلوگیری از کمر درد در هنگام صبح ضروری است.
حتما از بالشی استفاده کنید که بتواند کمر و گردن را در یک خط مستقیم نگه دارد. افرادی که به پهلو میخوابند باید یک بالش اضافی بین زانوهای خود قرار دهند. اگر با وجود همه این تدابیر باز هم مشکل کمبود خواب داشتید، باید با پزشک صحبت کنید. اختلالات خواب اغلب قابل درمان است. استراحت کافی میتواند به کاهش درد و بهبود سلامت کلی فرد کمک کند.
برای کاهش استرس خود برنامهریزی کنید
اضطراب و استرس میتواند موجب تنش عضلانی و اسپاسم و گرفتگیهای دردناک عضلات، از جمله عضلات کمر شود. اگر احساس میکنید به خاطر استرس طولانی مدت و یا یک حادثه تکاندهنده دچار کمر درد شدهاید، میتوانید این تکنیکهای تسکین اضطراب را امتحان کنید، از جمله:
- مدیتیشن با ذهن آگاهی یا حضور در لحظه: یک مطالعه تحقیقی نشان داده که تکنیکهای رفع اضطراب با ذهن آگاهی در برطرف کردن کمر درد تاثیر مثبتی دارد . ذهن آگاهی یا حضور در لحظه شامل آگاهی از آنچه که بدن هم اکنون در حال انجام آن است و استفاده از تکنیکهای مدیتیشن و تمرکز برای کمک به کنترل درد میباشد.
- تنفس عمیق: برای چندین دقیقه انجام دم و بازدمهای عمیق میتواند واکنش بدن به اضطراب را ارام کند.
- آرامسازی (آرمیدگی) پیشرونده عضلانی. این کار شامل منقبض کردن و سپس رها کردن عضلات بدن ، با تمرکز بر یک گروه عضلانی در هر زمان است. برای این کار فرد میتواند به پشت دراز کشیده، از پاهای خود شروع کرده و به تدریج به سمت شانهها حرکت کند.
- تصویرسازی هدایت شده: این کار شامل تمرکز بر یک تصویر ذهنی خاص است که احساس رها شدن و ارامش را ایجاد کند. بر اساس یافتههای یک پژوهش، تصویرسازی هدفمند و موسیقی در کاهش استرس مزمن ناشی از کار ( شغل) موثر است.
- یوگا: یوگا بر حرکات و وضعیتهای خاص و تنفس فرد تمرکز داشته و به خصوص در صورتی که به طور منظم انجام شود، میتواند به آرامسازی فرد کمک کند. بر اساس نتایج یک بررسی، یوگا ابزار موثری برای مدیریت استرس و اضطراب است.
چگونه از کمر درد در پیری پیشگیری کنیم؟
افرادی که عادات سالمتری دارند، دوران پیری بهتری خواهند داشت. برای این که کمر درد را در دوران پیری به تعویق بیاندازید، بسیار مهم است که نکات زیر را رعایت نمایید:
- یاد بگیرید و تمرین کنید که در هنگام ایستادن و نشستن بدنتان در وضعیت استقراری درستی قرار داشته باشد.
- وزنتان را در محدوده سلامتی نگه دارید.
- از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید.
- ورزش و نرمش کنید تا عضلات شکم و کمر خود را قوی و انعطافپذیر نگه دارید.
- اقداماتی برای کاهش فشار وارده بر کمر خود انجام دهید.