سردرد ناشی از مشکلات گردن: درمان با ماساژ، ورزش و فیزیوتراپی

سردرد ناشی از مشکلات گردن در سر موارد باعث بروز درد گردن در قسمت فوقانی گردن یا قسمت قاعده جمجمه خواهد شد. خبر خوبی که باید به شما بدهیم این است که رفع مشکلات گردن به تسکین در سردرد ناشی از درد گردن کمک می‌کند. محققان متوجه شده اند که سردرد گردنی حدود ۴ تا ۲۲ درصد از انواع سردردها را به خود اختصاص می‌دهد.

علت بروز سردرد گردنی چیست؟

سردرد گردنی می‌‌تواند به علت اختلالات اسکلتی عضلانی و عصبی عروقی به وجود بیاید. این ساختارها شامل سه مهره فوقانی گردن، دیسک بین ‌مهره‌ای و پوشش محافظ طناب نخاعی و عضلات گردن می‌باشند. بروز هرگونه اختلال عملکردی در نواحی باعث تحریک سیگنال‌های درد و انتقال آنها به مغز خواهد شد و مغز این سیگنال‌های دریافتی را به سردرد ترجمه می‌کند.

مفاصل قسمت فوقانی گردن

اختلالات عملکردی در مفاصل قسمت فوقانی گردن شایع ترین علت بروز سردرد گردنی محسوب می‌شوند. در این شرایط عضلات یا اعصاب ناحیه گردن در فرایند ارسال سیگنال‌های درد به مغز نقش دارند و مغز این سیگنال‌های دریافتی را به عنوان سردرد گردنی و تعبیر می‌‌کند. شایع ترین علت بروز سردرد گردنی اختلالات عملکردی در مفصل فوقانی گردن است. این سه مفصل که بیشتر از سایر مفاصل ناحیه گردن درگیر می‌شوند به شرح زیر می‌باشند

• مفصل اطلسی و استخوان پس سری
• مفصل اطلسی محوری
• مفاصل C2/3  ستون فقرات گردنی

به عبارت دیگر سفتی و حرکات بیش از حد مفاصل گردن یا گرفتگی آنها در حالت نامناسب از قبیل قفل شدگی مفصل فاست باعث بروز سردرد گردنی شود. هنگامی ‌که مفصل گردن تحت فشار قرار می‌گیرد و باعث بروز درد می‌شود درد در ناحیه سر را به وجود می‌آورد. به این ترتیب شما دچار درد گردن و در برخی موارد درد صورت خواهید شد. متخصص فیزیوتراپی تجربه و تخصص بسیار خوبی در زمینه ارزیابی و اصلاح اختلالات عملکردی مفاصل گردنی دارد که باعث بروز سردرد گردنی می‌شوند. تشخیص صحیح و درمان به موقع و می‌‌تواند به طرز قابل توجهی به بیماران مبتلا به سردرد گردنی کمک کند.

عضلات گردن

عضلات گردن و کتف که از ناحیه گردن شروع می‌شوند گاهی اوقات به علت به وجود آمدن گره‌های عضلانی، اسپاسم یا کار بیش از حد دچار درد خواهند شد. برخی از عضلات گردن که وظیفه محافظت از مفاصل آسیب دیده گردن را برعهده دارند تحت فشار بسیار زیاد قرار می‌گیرند. سایر عضلات گردن به علت استفاده نامناسب و ضعیف می‌شوند که این امر باعث می‌‌شود فشار زیادی به سایر عضلات وارد شود و شما دچار علائم مرتبط با خستگی عضلانی شوید. عضلات گردن زمان عملکرد بهتری دارند که شما به اندازه کافی به آنها استراحت بدهید و این عضلات دارای طول، قدرت، استقامت و پایداری لازم باشند.

اعصاب گردنی و پس سری

گاهی اوقات اعصاب قسمت فوقانی گردن به علت رشد زائده‌های استخوانی، آرتروز، تورم یا بیرون زدگی دیسک تحت فشار قرار می‌‌گیرند. این امر منجر به التهاب عصب یا کاهش عملکرد طبیعی اعصاب خواهد شد که از این وضعیت تحت عنوان ناهنجاری نورودینامیک یاد می‌شود. التهاب ساختارهای فوقانی گردن باعث بروز سیگنال‌های درد در اعصاب و به وجود آمدن سردرد خواهد شد. به عبارت ساده‌ تر گردن یک کلید است و اعصاب نقش رشته‌های الکتریکی را بازی می‌کنند و سردرد نیز لامپی است که روشن شده است.

علائم سردرد گردنی چیست؟

سردرد گردنی معمولاً به اشتباه تشخیص داده می‌شود یا با سایر علل بروز مشکل از قبیل میگرن اشتباه گرفته می‌‌شود زیرا سردرد گردن گاهی اوقات علائم میگرن را تداعی می‌‌کند. متخصصین فیزیوتراپی که در زمینه درمان سردردهای گردنی تخصص دارند و به ارزیابی مشکلات بیمار خواهند پرداخت تا با توجه به یافته‌های حاصل از معاینات جسمانی و بررسی سابقه پزشکی بیمار بتوانند به یک تشخیص قطعی دست پیدا کنند. به طور کلی افرادی که دچار سردرد گردنی هستند با علائم زیر مواجه می‌‌شوند:

• حساسیت قسمت فوقانی گردن یا قسمت قاعده جمجمه
• سفتی گردن یا کاهش دامنه حرکات این ناحیه که به صورت خفیف به وجود آمده است. از آنجایی که کاهش دامنه حرکات گردن خیلی محسوس نیست باید پزشک به طور کامل انجام معاینات جسمانی بپردازد تا بتواند وجود این اختلال را تایید کند.

 یکی از تفاوت‌های اصلی که بین سردرد گردنی و میگرن وجود دارد این است که فیزیوتراپی گردن می‌‌تواند به تغییر سیر بیماری و یا تسکین فوری درد کمک کند. علائمی که در بخش زیر به آنها اشاره می‌کنیم ویژگی‌های اصلی سردرد گردنی دلالت دارند و ممکن است شما یک یا چند مورد از این علائم را داشته باشید:

• ممکن است سردرد شما به ناحیه گردن و دست و انگشتان‌تان انتقال پیدا کند.
• سردرد گردنی با تکان دادن گردن، خوابیدن روی شکم، تغییر حالت بدن یا چرخاندن سر به یک طرف بهبود پیدا می‌‌کند.
• معمولاً سردرد شما با قرار دادن سر در یک حالت بدتر می‌‌شود و درد به صورت مداوم احساس می‌‌شود.
• معمولاً با ایجاد فشار موقت یا ماساژ دادن گردن یا قسمت قاعده سر، سردرد شما بهبود پیدا می‌‌کند.

 اگر شما به طور مداوم علائم و نشانه‌های بالا را دارید به احتمال زیاد دچار سردرد گردنی هستید که باید به پزشک مراجعه نمایید تا شرایط شما را بررسی کند.

سردرد گردنی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

حتی اگر شما دچار درد گردن نیستید احتمالا همچنان سردرد گردنی شما را اذیت می‌کند. نکته مهمی که باید به خاطر داشته باشید این است که ممکن است در هنگام استراحت کردن مفاصل گردن دردناک نباشند اما در هنگام لمس کردن یا حرکت کردن دچار درد بسیار زیادی شوید. مفاصلی که در هنگام استراحت کردن همچنان دردناک هستند نسبت به لمس یا حرکات شدید گردن حساسیت بسیار زیادی دارند و شما دچار سردرد شدید گردنی خواهد شد. در صورتی که سردرد گردنی یا میگرن شما مدت زیادی طول می‌کشد بهبود پیدا کند و تاکنون مفاصل گردن شما ارزیابی نشده اند بهتر است به پزشک مراجعه نمایید تا به طور کامل به ارزیابی گردن بپردازد. متخصص فیزیوتراپی پس از انجام معاینات اولیه می‌‌تواند وجود سردرد گردنی را تایید و درمان کند یا آن که اختلالات ناحیه گردن را به طور کامل رد نماید. تشخیص صحیح این اختلال به شما برای درمان به موقع و کنترل سردرد گردنی کمک خواهد کرد. سردرد به دلایل متعددی به وجود می‌آید و فقط یکی از دلایل آن میگرن یا سردرد گردنی می‌باشد که تشخیص صحیح و به موقع باعث درمان مشکل ایجاد شده خواهد شد. متاسفانه عکسبرداری توسط اشعه ایکس، سی تی اسکن و اسکن ام آر آی برای تشخیص سردرد گردنی کاربرد چندانی ندارند. ممکن است شما علی‌رغم مشاهده ناهنجاری در ناحیه گردن خود یا حتی عدم مشاهده این ناهنجاری‌ها دچار سردرد گردنی باشید. از سوی دیگر وجود ناهنجاری‌های ناحیه گردن که در اسکن از این ناحیه تشخیص داده شده است به این معنا نیست که شما حتما دچار سردرد گردنی خواهید شد. با این حال عکسبرداری توسط اشعه ایکس و اسکن گردن می‌‌تواند به شناسایی ساختارهایی که منجر به بروز درد گردن و سردرد گردنی می‌شوند کمک کند. اگر شما دچار سردرد گردنی هستید یا آن که درد شما به مدت طولانی بهبود پیدا نمی‌کند بهتر است به انجام عکسبرداری از ستون فقرات گردن خود بپردازید.

سردرد گردنی چگونه درمان می‌شود؟

فیزیوتراپی به عنوان یک روش درمانی موثر برای تسکین درد حاصل از سردرد گردنی در نظر گرفته می‌شود. متخصص فیزیوتراپی پس از آنکه توانست علت بروز سردرد گردنی را مشخص کند فرایند درمان را آغاز می‌نماید. متخصص فیزیوتراپی در زمینه تشخیص و درمان سر درد گردن تخصص دارد و پس از ارزیابی شما، به کمک روش‌های مختلف به رفع مشکل تان خواهد پرداخت. ممکن است پزشک تصمیم بگیرد برای درمان سردرد گردنی از چند روش زیر یا همه آنها استفاده نماید:

• در صورتی که شما دچار سفتی عضلات گردن هستید باید با حرکات خاص از قبیل به حرکت درآوردن مفصل، تراکشن مفصل یا انجام دادن حرکات دستی در مفاصل خاص به رفع این مشکل بپردازید.
• بیش فعالی مفاصل گردن یکی دیگر از اختلالاتی است که برای رفع آن باید از حرکات ورزشی خاص مخصوص تقویت عضلات گردن استفاده کرد تا به پایداری، کنترل و محدود کردن حرکات مفصل کمک شود.
• سفت یا بیش فعالی عضلات گردن مشکل دیگری است که به انجام حرکات کششی، ماساژ درمانی، طب سوزنی، استفاده از سوزن خشک یا سایر روش‌های مخصوص ریلکسیشن نیاز دارد.
• در صورتی که عضلات گردن شما ضعیف هست باید به کمک حرکات تقویتی مخصوص به رفع ضعف عضلات ناحیه گردن و کتف خود بپردازید.
• افرادی که دچار اختلال عملکردی عصب هستند و این مشکل توسط متخصص فیزیوتراپی و یافته‌های حاصل از معاینات بالینی تشخیص داده شده است به درمان صحیح تحت نظر پزشک متخصص نیاز دارند.
• می‌‌توان به کمک حرکات ورزشی خاص، روش‌های مخصوص آگاهی از حالت بدن استفاده از بریس یا چسب مخصوص به اصلاح حالت گردن پرداخت.
• پیروی کردن از توصیه‌های پزشک از بروز مشکلات مرتبط با گردن از قبیل نامناسب بودن حالت گردن و اختلالات وضعیتی در آینده جلوگیری خواهد کرد.

در صورتی که فیزیوتراپی تاثیری در بهبود مشکل بیمار نداشته باشد چه باید کرد؟

از آنجایی که سردرد و سر دردهای گردنی بیش از ۳۰ علت دارند و سردرد گردنی حدود ۲۰ درصد از موارد ابتلا به درد سر را به خود اختصاص می‌‌دهد گاهی اوقات مشخص کردن علت اصلی بروز درد کار دشواری است و فیزیوتراپی نمی‌تواند به بهبود مشکل بیمار کمک کند. گاهی اوقات نیز علت بروز سردرد چندین فاکتور مختلف می‌باشد که در این شرایط سردرد گردنی برطرف می‌شود اما علت اصلی بروز درد از بین نمی‌رود. در برخی موارد متاسفانه بیمار دچار یک یا چند نوع سردرد یا میگرن می‌باشد که یک نوع آن می‌تواند باعث بروز سایر انواع سردرد شود به عنوان مثال دردناک بودن گردن می‌‌تواند میزان گرفتگی عضلات را افزایش دهد که این امر منجر به افزایش فشار خون خواهد شد. در چنین حالتی شما دچار سردرد ناشی از فشار خون بالا، میگرن و سردرد گردنی خواهید شد. در صورتی که علائم شما نشان دهنده علل مختلف سردرد باشند متخصص فیزیوتراپی توصیه‌های لازم را ارائه خواهد کرد. در این موارد او درخواست انجام تست‌های تشخیصی بیشتری را می‌دهد تا بتواند علت اصلی مشکل شما را مشخص کند و به طور صحیح به درمان آن بپردازد.