بیرون‌زدگی دیسک می‌تواند در هر قسمتی از ستون فقرات ایجاد شود. در بیشتر موارد محل بیرون‌زدگی در قسمت کمر قرار دارد ولی در برخی از مواقع نیز این عارضه در قسمت انتهایی ستون فقرات در قسمت گردن ایجاد می‌شود. صرف نظر از علت ایجاد دیسک گردن، ورزش راه بسیار مناسبی جهت تسکین درد و بهبود کیفیت زندگی محسوب می‌شود.
متخصصین مرکز جامع توانبخشی امید بهترین برنامه درمانی را برای شرایط خاص هر بیمار ارائه می‌کنند. درمان دیسک گردن در این مرکز با روش‌های ساده مانند تجویز و آموزش حرکات اصلاحی و ورزش گردن آغاز می‌شود. در کنار ورزش‌های تقویتی و کششی برای کاهش درد و افزایش دامنه حرکت گردن، متخصصین درمان‌های مناسب دیگری نیز برای بیمار توصیه می‌کنند. درمان‌های ساده مانند دارو، گردنبند طبی و فیزیوتراپی اولین گام‌های درمان دیسک گردن هستند. در صورت لزوم درمان‌های پیچیده‌تر برای بیمار تجویز خواهند شد.
دلایل و علائم دیسک گردن
دیسک گردن زمانی ایجاد می‌شود که هسته مرکزی دیسک از لایه خارجی بیرون زده و بر ریشه عصبی مجاور فشار وارد کند. در بیشتر موارد این حالت در اثر آسیب جسمانی و یا فعالیت بیش از حد ایجاد می‌شود. در صورت کشیدگی مداوم گردن، به تدریج لایه خارجی دیسک ضعیف شده و شخص در معرض بروز دیسک گردن قرار می‌گیرد. همچنین در صورت آسیب‌دیدگی شدید ناشی از تصادفات خودرو و یا فعالیت ورزشی امکان دارد دیسک گردن ایجاد شود.
علائم دیسک گردن عبارتند از:
- انتشار درد در دست‌ها
- بی‌حسی
- احساس گزگز در دست‌ها و نوک انگشتان
- ضعف عضلانی
- درد شدید در گردن
- ضعف در شانه‌ها، کمر یا عضله دو سر بازویی
- کاهش قدرت گرفتن اجسام در دست
محل دقیق بیرون‌زدگی دیسک در گردن نوع علائم ایجاد شده را مشخص می‌کند؛ بنابراین هر گونه علائم عارضه بایستی به پزشک اطلاع داده شود تا پزشک بتواند محل دقیق فشردگی عصب را تعیین کند.
تشخیص دیسک گردن
جهت تشخیص دیسک گردن، متخصص جراحی مغز و اعصاب نشانه‌های عارضه را ارزیابی کرده و از معاینه بدنی جهت تشخیص دیسک گردن استفاده می‌کند. پس از اطمینان از وجود دیسک گردن، از آزمایش‌های تصویربرداری استفاده می‌شود. ام آر آی (تصویرسازی تشدید مغناطیسی) بهترین ابزار به این منظور محسوب می‌شود چرا که محل فشردگی ریشه‌های عصبی توسط دیسک را مشخص می‌کند. سی تی اسکن با میلوگرام نیز در تشخیص این عارضه مفید می‌باشد.
درمان دیسک گردن
پس از تشخیص دیسک گردن، متخصص جراح مغز و اعصاب از گزینه‌های درمانی زیر جهت درمان دیسک گردن استفاده می‌کند:
- مصرف داروهای مُسکن ضد التهابی
- فیزیوتراپی
- ورزش
- درمان دستی
- تغییر در نحوه انجام حرکات
- استفاده از بریس
- تزریق دارو
- تراکشن ستون فقرات گردنی
در بسیاری از موارد دیسک گردن توسط روش‌های فوق قابل درمان می‌باشد. ولی در صورت ادامه درد، استفاده از جراحی معمولاً می‌تواند باعث درمان دیسک گردن شود.
ورزش مناسب دیسک گردن
حرکات ورزشی مناسب دیسک گردن در صورتی که به شکل صحیح و به طور منظم انجام شوند، باعث تسکین درد گردن می‌شوند. در صورت ادامه یا تشدید درد، توصیه می‌شود که جهت ارزیابی کامل و طرح‌ریزی برنامه درمانی به متخصص فیزیوتراپی مراجعه شود.
چرخش فعال گردن
استفاده از این تمرین ورزشی جهت رفع گرفتگی گردن بسیار مفید می‌باشد. در حالت ایستاده قرار بگیرید و شانه‌ها را کمی به سمت عقب نگه داشته و صورت را به سمت جلو قرار دهید. در این حالت به آرامی سر را به سمت چپ بچرخانید. نگاه بایستی موازی با زمین باشد و به بالا یا پایین نگاه نکنید. زمانی که احساس کردید کشش در گردن به اندازه کافی ایجاد شده است، برای مدت 1 ثانیه مکث کرده و سپس سر خود را دوباره به طرف مرکز آورده و سپس به سمت راست بچرخانید. این حرکت را به آرامی برای مدت یک دقیقه تکرار کنید. بین هر بار حرکت، 30 ثانیه استراحت کنید.
کشش عضله بالابرنده کتف
زمانی که گردن و شانه‌ها خسته می‌شوند، عضله بالابرنده کتف در کنترل انجام حرکت به شما کمک می‌کند. ولی در این حالت امکان دارد سردرد، گرفتگی گردن و درد در شانه‌ها ایجاد شود. جهت کشش این عضله، یک دست را در کنار بدن خود قرار دهید و سر خود را به سمت مخالف بگردانید و به آرامی به پایین نگاه کرده و دست آزاد خود را روی سر قرار داده و برای مدت 30 ثانیه فشار ملایمی به سر خود وارد کنید. سپس این حرکت را در جهت مخالف نیز انجام دهید. این حرکت را در هر طرف به تعداد 30 مرتبه انجام داده و در هر بار تکرار، میزان فشار را کمی افزایش دهید.
تمرین داخل بردن چانه
در صورتی که در طول روز سر به طور مداوم به سمت جلو قرار داده شود و چانه به سمت بیرون نگه داشته شود، فرد در گردن خود احساس درد و خستگی می‌کند. چرا که در این حالت کشش زیادی در گردن ایجاد خواهد شد. جهت رفع این حالت از تمرین داخل بردن چانه استفاده می‌شود.
برای انجام این حرکت، در حالت ایستاده قرار گرفته و سر خود را در حالت صاف نگه دارید. یک دست خود را بالا بیاورید، انگشت شست و میانی را بر روی استخوان‌های ترقوه قرار داده و انگشت اشاره را نیز بر روی چانه بگذارید. این حرکت باعث می‌شود که چانه به سمت داخل برده شود و عضلات واقع در پشت گردن درگیر شوند. این وضعیت را برای مدت 10 تا 20 ثانیه حفظ کرده و برای مدت 5 ثانیه استراحت کنید. این تمرین را 10 بار تکرار کنید.
حرکات کششی گردن
جهت رفع گرفتگی عضلات ذوزنقه‌ای فوقانی و همچنین عضلات بازکننده گردن که در اثر جلو نگه داشتن گردن در زمان نگاه کردن به صفحه نمایش رایانه یا صفحه کلید تحت فشار قرار دارند، حرکات کششی گردن مورد استفاده قرار می‌گیرند.
سر خود را به سمت راست خم کرده و جهت افزایش خمیدگی با دست فشار ملایمی به سر خود وارد کنید. این حالت را برای مدت 20 ثانیه حفظ کرده و سپس همین تمرین را برای جهت مخالف نیز انجام دهید. این تمرین را در هر دو جهت به تعداد دو بار تکرار کنید.
سر خود را در پایین نگه دارید و هر دو دست را بر پشت سر خود قرار دهید و فشار مختصری در جهت جلو به سر خود وارد کنید. این حالت را برای مدت 20 ثانیه حفظ کرده و این تمرین را به تعداد دو بار تکرار کنید.
تمرینات قدرتی ایزومتریک گردن
از این تمارین جهت افزایش مقاومت و قدرت گردن استفاده می‌شود. جهت انجام این تمارین، بایستی تنها از فشار ملایم استفاده شود و سپس حرکت در جهت مخالف نیز انجام شود تا سر در موقعیت یکسان قرار گیرد. به این منظور در حالی که نگاه به سمت جلو قرار دارد، دست راست یا چپ خود را بر یک طرف سر قرار داده و با سر خود به سمت دست فشار وارد کنید. این حالت را برای مدت 5 ثانیه حفظ کرده و سپس استراحت کنید. این حرکت را 10 مرتبه تکرار کنید. سپس همین تمرین را در جهت مخالف نیز انجام دهید. سپس هر دو دست خود را پشت سر خود قرار داده و سپس با سر خود به سمت عقب (به طرف دست‌ها) فشار وارد کنید. این حالت را برای مدت 5 ثانیه حفظ کنید. این حرکت را به تعداد 10 بار تکرار کنید.
هیدروتراپی
در روش هیدروتراپی یا آب‌درمانی، از خاصیت طبیعی شناوری بدن به همراه چگالی نسبی آب به منظور کاهش فشار وارد بر طناب نخاعی استفاده می‌شود. این روش بدون ایجاد درد سبب تقویت عضلات کمر و گردن می‌شود.
ورزش‌های مناسب دیسک گردن در آب شامل تمارین مختلف و متعددی می‌شوند و بسیاری از این ورزش‌ها می‌توانند به طور ویژه جهت تسکین درد کمر و گردن مورد استفاده قرار گیرند. به علاوه این ورزش‌های دیسک گردن به تقویت عضلات و جلوگیری از بروز مجدد آسیب‌دیدگی کمک می‌کنند.
با توجه به خواص آب، انجام ورزش دیسک گردن در آب جهت کاهش وزن و فشار وارد بر ستون فقرات امکان‌پذیر می‌باشد. در نتیجه احتمال بروز آسیب‌دیدگی ناشی از حرکات ناخواسته در زمان انجام ورزش کاهش پیدا می‌کند. گرمای آب و همچنین صداهای آرامش‌بخش نیز به ایجاد یک فضای مناسب درمانی کمک می‌کنند.
