دیسک کمر: درمان بیرون‌زدگی و فتق مایع درون مهره کمر بدون جراحی

در بیشتر موارد، برای رفع فتق دیسک در ستون فقرات کمری نیازی به انجام عمل‌های جراحی نیست. مصرف دارو، به کارگیری سرما درمانی و گرما درمانی، تزریق‌های اپیدورال، فیزیوتراپی و استراحت باعث بهبود این عارضه می‌شوند. استفاده از روش‌های نوین و کم‌خطر مانند ارتوکین تراپی، تزریق دیسکوژل و ورزش‌های dbc کمک زیادی به کاهش درد و درمان دیسک کمر می‌کند و احتمال نیاز به انجام جراحی را به حداقل می‌رساند. اگر این بیماری بهبود نیافت ممکن است انجام عمل‌های جراحی توصیه شود.

مراحل فتق دیسک کمر

فتق دیسک کمر چندین مرحله دارد. به مرور زمان به دلیل فرسایش ستون فقرات ناشی از افزایش سن، دیسک به طور طبیعی ضعیف می‌شود. در این مرحله، علائم بسیار جزئی مانند کمر دردهای دوره‌ای دیده شود. معمولاً مرحله بعدی، پرولاپس دیسک است که در آن شکل و فرم دیک ممکن است به دلیل فشردگی تغییر کرده و دیسک وارد کانال نخاع شود. اگر نوکلئوس پالپوزئوس ژل‌مانند در لایه خارجی مشکل پیدا کند اما در داخل دیسک باقی بماند، اکستروژن رخ خواهد داد. مرحله نهایی و خطرناک‌ترین مرحله، جدا شدن دیسک است که زمانی اتفاق می‌افتد که نوکلئوس پاره شده و وارد کانال نخاع می‌شود.

علت‌های بیرون‌زدگی دیسک کمر چیست؟

برخی از دلایل ایجاد بیماری دیسک کمر و ستون فقرات عبارت‌اند از:

سائیدگی و پارگی

ممکن است فتق دیسک ناشی از یک سائیدگی و پارگی جزئی باشد. با افزایش سن، دیسک خشک شده و انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهد.

آسیب‌دیدگی ستون فقرات

تصادف یا آسیب دیگی فیزیکی ممکن است باعث وارد آمدن فشار بر ماده ژلاتینی داخل دیسک شده و از طریق پارگی ایجاد شده، این ماده به از دیواره دیسک خارج شود. این نوع آسیب‌دیدگی‌ها باعث بیرون‌زدگی، نشت یا شکستگی و چند قطعه شدن دیسک می‌شود.

بلند کردن اشیاء به روش غلط

معمولاً بیرون‌زدگی‌های شدید به دلیل شغل‌هایی ایجاد می‌شود که نیاز به بلند کردن اجسام دارند. آسیب‌دیدگی‌های ضربه‌ای به دیسک کمر در صورتی بروز می‌کند که برای بلند کردن اجسام به جای این که از پاها و کمر صاف کمک گرفته شود، کمر را خم کرده و آنها را بلند کنید. کمر دردهای جزئی و مزمن نشان‌دهنده سائیدگی و پارگی است که ممکن است شما را مستعد فتق دیسک کمر در هنگام انجام کارهای عادی مانند خم شدن و برداشتن قلم کند.

خم شدن رو به جلو

زمانی که شما نشسته‌اید یا رو به جلو خم شده‌اید، بر قسمتی از ستون فقرات که رو به شکم است فشار وارد شده و قسمت خلفی ستون فقرات کشیده می‌شود. به مرور زمان، غشای خلفی دیسک کشیده شده و نازک می‌شود و محتویات ژله‌ای مانند نوکلئوس بیرون می‌زند. اگر دیسک بیرون بزند، نوکلئوس از قسمت غشا شکسته شده و به داخل کانال نخاع می‌ریزد.
این عارضه بر عصب‌های ستون فقرات فشار وارد کرده و معمولاً باعث ابتلا به درد شدید و ناتوان‌کننده و بروز علائم دیگر می‌شود.

این عارضه چه نشانه‌هایی دارد؟

علائم ابتلا به فتق دیسک کمر به محل بروز عارضه و بافت نرمی که درگیر شده است بستگی دارد. ممکن است در صورتی که فقط بافت آسیب دیده باشد، شما درد کمی را احساس کنید یا دردی نداشته باشید. اگر فتق دیسک کمر شما شدید باشد، ممکن است درد نامرتبط در گردن و قسمت پایین کمر احساس کنید که به سمت اندام‌های دیگر کشیده می‌شود. این حالت به این دلیل اتفاق می‌افتد که مواد بیرون زده، ریشه‌های عصب را تحریک کرده یا بر آنها فشار وارد کنند. اگر فتق دیسک در ستون فقرات کمری اتفاق افتاده باشد، ممکن است شما دچار درد سیاتیک شوید زیرا ریشه عصب سیاتیک نیز درگیر شده است. درد سیاتیک شایع‌ترین علامت فتق دیسک در قسمت پایین کمر است. علائم دیگر فتق دیسک کمر ممکن است شامل تغییرات حسی – بیحسی، احساس گزگز، ضعف عضلانی، فلج، پارستزی یا سوزش و اختلال در رفلکس‌ها شود. برخلاف دردهای ضربان دار ناشی از اسپاسم‌های عضلانی، درد ناشی از فتق دیسک کمر معمولاً حداقل در قسمت آسیب دیده بدن مستمر و دائمی است. به دلیل دامنه علائم، غالباً ابتلا به فتق دیسک کمر بلافاصله مشخص نمی‌شود. اگر شما در ران، زانو یا پاهای خود دردهای نامشخصی داشته باشید ممکن است پزشک انجام برخی از آزمایش‌ها را برای تعیین و تشخیص علت به شما توصیه کند. فتق دیسک کمر همیشه اولین تشخیص نیست.
معمولاً علائم فقط در یک طرف بدن احساس می‌شوند. اگر فتق دیسک کمر بسیار گسترده باشد ممکن است بر نخاع یا طناب‌های عصبی در ستون فقرات که به آنها کودا اکوئینا گفته می‌شود فشار وارد کند. این بیماری خطرناک بر هر دو طرف بدن تأثیر داشته و باعث آسیب‌دیدگی‌های دائمی عصب و حتی فلج شدن می‌شود. آسیب‌دیدگی عصب ممکن است باعث بی‌اختیاری ادرار یا ناتوانی در کنترل حرکات روده و همچنین اختلالات جنسی شود. اگر شما این علائم را دارید باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

پزشکان چگونه این بیماری را تشخیص می‌دهند؟

پزشک بر اساس بررسی سوابق پزشکی، علائم و معاینات فیزیکی فرایند تشخیص را انجام می‌دهد. برای پیدا کردن علت اصلی بروز علائم ممکن است و برای رد یا تأیید احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند اسپوندیلوتز، بیماری دیژنراتیو دیسک، تومورها، متاستاز و ضایعات ناشی از اشغال فضا ممکن است پزشک دستور انجام برخی از آزمایش‌ها را بدهد. این آزمایش‌ها ممکن است به پزشک در ارزیابی چگونگی تأثیر روش‌های درمانی برای رفع فتق دیسک کمر کمک کند.
ابزار تصویربرداری که به پزشک در تشخیص کمک می‌کند عبارتند از:

عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس

با این که تکنولوژی قدیمی عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس در نشان دادن بافت نرم مانند دیسک‌ها، عضلات و عصب‌ها محدودیت دارد اما می‌تواند در تأیید یا رد احتمال وجود تومورها، عفونت‌ها و شکستگی‌ها مفید واقع شود. عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس یک روش نسبتاً ارزان برای تأیید احتمال ابتلا به فتق دیسک کمر است. در حالی که احتمالات دیگر رد شده باشند، پزشک برای تأیید نهایی تشخیص از روش‌های دیگر نیز کمک می‌گیرد.

اسکن توموگرافی کامپیوتری

در سی تی اسکن، شکل و اندازه کانال ستون فقرات، محتویات آن و ساختار اطراف آن از جمله بافت‌های نرم نشان داده می‌شود. تأیید بصری فتق دیسک کمر در سی تی اسکن دشوار است.

میلوگرام

در این آزمایش تصویری، پس از تزریق ماده کنتراست در فضای اطراف ناحیه آسیب دیده، به وسیله اشعه ایکس از کانال ستون فقرات عکس‌برداری می‌شود. با مشخص شدن جابجایی رنگ کنتراست، در هنگام انجام میلوگرام ساختارهایی مانند دیسک‌های بیرون زده، تومورها یا خارهای استخوانی که باعث فشار آمدن بر نخاع و عصب‌ها می‌شوند مشخص می‌گردد. از آنجا که برای انجام این فرایند، یک ماده خارجی در نزدیکی ستون فقرات تزریق می‌شود، بیشتر پزشکان ترجیح می‌دهند از ام آر آی استفاده کنند اما میلوگرام هم هنوز ضایعات ناشی از اشغال فضا را به خصوص در ترکیب با سی تی اسکن به میزان زیادی مشخص می‌کند.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی)

درام آر آی تصاویر سه بعدی از ساختارهای بدن با استفاده از مگنت‌های قوی و تکنولوژی کامپیوتری گرفته می‌شود. در این تصاویر نخاع، ریشه‌های عصب و نواحی اطراف آنها مشخص می‌شود. درام آر ای بافت نرم مانند تومورها و دیسک‌هایی که بزرگ شده یا تحلیل رفته‌اند بهتر از تصاویر گرفته شده در سی تی اسکن مشخص می‌شوند. غالباً تصاویر ام آر ای قطعی‌ترین مدارک برای تشخیص ابتلا به فتق دیسک کمر هستند. این تصاویر با شفافیت بیشتری مواد بیرون زده دیسک در کانال ستون فقرات را نشان می‌دهند.

الکترومیوگرام و مطالعات هدایت عصبی

در الکترومیوگرام (ای‌ام جی) و مطالعات هدایت عصبی، پالس‌های الکتریکی ریشه‌های عصب، عصب‌های محیطی و بافت‌های عضلانی اندازه‌گیری می‌شود. در الکترومیوگرام و مطالعات هدایت عصبی آسیب‌دیدگی‌های اخیر عصب مشخص شده و فشردگی‌های دیگر عصبی نشان داده شده و عصب‌هایی که از آسیب‌دیدگی‌های قبلی در حال بهبود هستند معلوم می‌شوند. آزمایش‌های الکترومیوگرام و مطالعات هدایت عصبی معمولاً برای مشخص شدن منبع و منشأ اختلالات عصبی بدون اختلالت در ستون فقرات به کار برده می‌شوند.

راه‌های جدید درمان بیرون‌زدگی و فتق دیسک کمر

اقدامات درمانی برای رفع فتق دیسک کمر به منظور بازگشت به زندگی روزمره انجام می‌شوند. برخی روش‌های غیر جراحی درمان فتق دیسک کمر عبارتند از:

استراحت کردن

ممکن است پزشک دوره کوتاه استراحت با کاهش فعالیت‌هایی که باعث افزایش درد می‌شوند را توصیه نماید.

مسکن‌ها

برخی از افراد اگر بدانند که احتمال خوب شدن خودبه‌خود درد وجود دارد، بدون نیاز به مصرف داروهای مسکن می‌توانند درد را تحمل کنند. برخی از داروها نیز برای کنترل درد و التهاب به کار برده می‌شوند که عبارتند از:
• داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه پزشک و داروهای تجویزی
• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی
• شل کننده‌های عضلات
• کورتیکواستروئیدها
• مخدرها
• داروهای ضدافسردگی

فیزیوتراپی

نحوه مراقبت از کمر که شامل آموزش کنترل درد و علائم دیگر نیز می‌شود را یاد بگیرید. اگر پزشک انجام اقدامات فیزیوتراپی را توصیه کرده است می‌توانید درمان را با استفاده از ابزار مکانیکی و فیزیکی مانند روزش کردن و استفاده از گرما درمانی ادامه دهید. وی نحوه انجام تمرینات ورزشی که باید در منزل برای تقویت عضلات نگهدارنده قسمت پایین کمر انجام شوند را به شما آموزش می‌دهد.

دیسکوژل

دیسکوژل یک ایمپلنت ژلی غیرقابل نفوذ نسبت به اشعه ایکس است که از اتانول و 16 ماده مشتق شده از سلولوز ساخته شده و از طریق پوست در نکلئوس پالپوسئوس تزریق می‌شود. این ماده بر اساس دو نوع فعالیت عمل می‌کند: مکانیکی که به دلیل ویژگی‌های هیدرولیکی دیسکوژل باعث جابجایی مایع داخل دیسک شده و باعث رفع فشار از روی ساختارهای عصبی شده و با مسدودکننده‌های بیومکانیکی گیرنده‌های تولیدکننده درد را از کار می‌اندازد. پس از استفاده از دیسکوژل، در بسیاری از بیماران درد بلافاصله از بین می‌رود. مزایای این روش عبارت‌اند از:
• برداشته شدن فوری فشار از ساختارهای عصبی
• یک عمل یک روزه است
• دوران نقاهت و بهبود آن کوتاه بوده و پس از مدت کوتاهی می‌توان به فعالیت‌های روزمره پرداخت
• یک روش کم تهاجمی است که تحت بیهوشی منطقه‌ای انجام می‌شود.
• پس از انجام آن اسکاری باقی نمی‌ماند
• در حین انجام عمل، امکان درمان بیرون‌زدگی دیسک در سطوح مختلف ستون فقرات وجود دارد
• احتمال نشت به دلیل ساختار ژل ایمپلنت وجود ندارد
• عوارض جانبی شامل ابتلا به عفونت، التهاب، درد پس از عمل ندارد
• محافظت از بافت‌های اطراف
• تحمل بسیار عالی: بدون واکنش‌های آلرژیک
• باعث خونریزی نمی‌شود.
• روشی معادل آن برای درمان علائم یا جراحی وجود ندارد
• ارتفاع دیسک‌های بین مهره‌ای را حفظ می‌کند: به دلیل تخریب باعث از بین رفتن دیسک نمی‌شود.

اورتوکین

سرم اورتوکین یک تزریق اتولوگ است که از خون بیمار گرفته می‌شود. این محلول برای درمان آرتروز و التهاب ریشه‌های عصب در قسمت‌های مختلف مانند پرولاپس دیسک به کار برده می‌شود. اساس این روش درمانی این است که اینترلوکین – 1 (IL – 1) نقش کلیدی در پاتولوژی آرتروز یا تحلیل / پرولاپس دیسک بین مهره‌ای دارد. آنتاگونیست های بیولوژیکی، آنتاگونیست های گیرنده اینتر لوکین – 1 (IL – 1Ra) در مکانیسم بیماری‌های فیزیولوژیکی اختلال ایجاد می‌کنند.
آنتاگونیست گیرنده اینتر لوکین – 1 معمولاً در خون وجود دارد. این آنتاگونیست با غلظت بیشتر با تولید اورتوکین استخراج می‌شود. برای انجام این کار، خون با یک سرنگ مخصوص از بیمار گرفته می‌شود. در انکوباسیون با دمای 37 درجه سانتی‌گراد، مونوکیست های موجود در خون باری تولید IL – 1Ra تحریک می‌شوند. سپس این پروتئین استخراج شده و در آمپول‌هایی پر می‌شود و در نهایت این ماده برای تزریق کلینیکی آماده می‌شود. این روش با درمانی که در آن از خون خود بیمار در داروهای دیگر استفاده می‌شود قابل مقایسه نیست. فرایند ارتوکین تراپی توسط بسیاری از پزشکان مجرب در سراسر دینا به کار برده می‌شود. اثربخشی و بی‌خطر بودن این روش درمانی در مطالعات بالینی مختلف اثبات شده است.

تمرینات ورزشی

فعال بمانید و مطابق دستور پزشک ورزش کنید تا بتوانید سریع‌تر به زندگی روزمره خود بازگردید. تمرینات ثبات قسمت میانی بدن به تقویت عضلات شکم کمک کرده و کمر را حفظ می‌کند. در اینجا چند تمرین DBC مخصوص دیسک کمر برای نیرو بخشیدن به عضلات کمر را مشاهده خواهیم کرد.

کشش کمر

اولین کاری که باید انجام دهید این است که سعی کنید نوکلئوس پالپوسئوس را سر جای خودش بازگردانید. این کار را می‌توانید با کشش کمر به سمت عقب انجام دهید. به این حرکت کشش کمر (اکستنشن کمر) گفته می‌شود. این تمرین را می‌توانید به دو روش انجام دهید: در حالی که ایستاده یا در حال دراز کشیده روبه زمین. در اینجا نحوه انجام این تمرین به صورت ایستاده را توضیح می‌دهیم زیرا ساده‌تر بوده و بیشتر افراد می‌توانند انجام دهند. این تمرین را به صورت زیر انجام دهید:
• انگشت نشانه خود را روی قسمت دردناک کمر قرار دهید
• در جهت جلو فشار وارد کنید
• به سمت عقب خم شوید
• باید گردن نیز در حد امکان کشیده شود
• این حالت را 3 ثانیه حفظ کنید
• این تمرین را 10 مرتبه تکرار کنید

افزایش ثبات قسمت پایین کمر

زمانی که دیسک در محل درست خود قرار دارد، بایدان را در محل حفظ کرد و فشار وارده بر رویان را کاهش داد. پزشکان این کار را با آموزش عضلات اطراف کمر انجام می‌دهند. وقتی که شما این عضلات را تمرین می‌دهید، آنها دیسک را بهتر در جای خود حفظ می‌کنند زیرا حرکات بین مهره‌ای مختلف کاهش می‌یابد. این افزایش ثبات به کاهش فشار از روی دیسک می‌انجامد. عضلات، فشار را تحمل کرده و به دیسک کمک می‌کنند. برای انجام این تمرین به صورت زیر عمل کنید:
• به پشت روی زمین دراز بکشید
• زانوهای خود را خم کنید
• دستان خود را روی قفسه سینه قرار دهید
• لگن خود را بلند کنید
• این حالت را 10 ثانیه حفظ کنید
• شما می‌توانید با کشش یک پا و نگه داشتن آن بالاتر از سطح زمین، تمرین را دشوارتر کرده و انجام دهید.

تمرین دادن عضلات قسمت پایین کمر

سومین ورزشی که باید انجام دهید برای تقویت عضلات بزرگ کمر طراحی شده است. به دلیل وجود درد در کمر، عضلات ضعیف می‌شوند. عضلات قوی‌تر کمر به کاهش فشار وارده بر دیسک کمک می‌کنند. باید توجه داشته باشید که این ورزش کاملاً سنگین است؛ بنابراین شما باید برای انجام آن آماده باشید یا فقط دو تمرین قبلی را انجام دهید. اگر درد به پای شما کشیده می‌شود باید برای انجام این تمرین صبر کنید. برای انجام این تمرین:
• در حالی که صورت شما رو به زمین است دراز بکشید
• بازوهای خود را در جلوی خود قرار داده و آرنج‌های خود را خم کنید
• اکنون هر دو بازو و بالاتنه خود را بلند کنید
• پاهای خود را روی زمین نگه دارید
• این حرکت را 10 مرتبه تکرار کنید.

عمل جراحی برای رفع فتق دیسک کمر

معمولاً انجام عمل جراحی برای درمان فتق دیسک کمر آخرین مرحله درمان است. فقط حدود 10 درصد آر افراد آسیب دیده در نهایت تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند. این روش درمانی فقط برای افرادی که آسیب‌دیدگی عصب آنها تشدید شده یا دچار ضعف شدید و بیحسی شده‌اند مؤثر است. متداول‌ترین و اثربخش‌ترین عمل جراحی برای رفع بیرون‌زدگی دیسک کمر، دیسککتومی است که جراح در آن مواد دیسک را از طریق ایجاد یک شکاف خارج می‌کند. پس از انجام عمل دیسککتومی علائمی مانند درد و بیحسی پاها بهبود می‌یابد اما درد کمر بهتر نمی‌شود بنابراین انجام این عمل برای همه افراد توصیه نمی‌شود. تکنولوژی‌های جدید مانند آندوسکوپی یا روش‌های جراحی کم تهاجمی به جراحان این امکان را می‌دهد که این عمل را در یک روز انجام دهند و شما بتوانید پس از انجام عمل به منزل مراجعت کرده و در بیمارستان بستری نشوید. از آنجا که پزشکان برنامه‌های توان‌بخشی شامل فیزیوتراپی و ورزش‌های خانگی را به شما توصیه می‌کنند، غالباً خیلی زود خواهید توانست به فعالیت‌های روزمره خود پرداخته و به محل کار خود بازگردید.

پیشگیری

اقدامات پیشگیرانه زیر باعث جلوگیری از بیرون‌زدگی دیسک یا جلوگیری از عود دوباره آن می‌شود:
• عضلات شکم خود را تقویت کرده تا از کمر محافظت کرده و وضعیت بدنی شما را بهبود بخشد. تمرینات تقویتی برای شکم عبارتند از کرانچ، دراز و نشست و تمرین‌های دیگر که به ثبات ستون فقرات کمک می‌کنند.
• بلند کردن صحیح اجسام (مانند بلند کردن به کمک زانو)
• اجتناب از استرس که می‌تواند باعث ایجاد تنش در کمر شود
• حفظ وزن مناسب بدن. وزن اضافی باعث افزایش فشار و کشیدگی عضلانی در کمر می‌شود.