علت کمر درد شبانه در بارداری (درد کمر زن حامله هنگام خواب)

تاریخ: ۳۰ دی ۱۴۰۲

بیشتر زنان باردار علاوه بر حالت تهوع، احساس خستگی و تورم پاها دچار کمر درد به خصوص در هنگام شب و زمانی که خواب هستند می‌شوند. کمر درد شبانه در دوران بارداری معمولاً قسمت پایین کمر را در برمی‌گیرد.

بررسی شکایات زنان باردار در دوران بارداری نشان می‌دهد که بیش از دوسوم آنها دچار درد قسمت پایین کمر می‌شوند. درد در نزدیک مرکز کمر که پزشکان به آن درد لومبار نیز می‌گویند یا در دنبالچه که به درد لگن خلفی نیز معروف است احساس می‌شود.

بسیاری از عوامل نظیر تغییرات هورمونی و وضعیتی با کمر درد دوران بارداری ارتباط دارند. این نوع کمر درد علل متعددی داشته و به مرحله بارداری نیز بستگی دارد. اگر کمر درد در دوران بارداری بیش از دو هفته ادامه داشته باشد باید برای درمان آن به پزشک مراجعه شود.

یک خبر خوب این است که کمردرد در دوران بارداری به عنوان یک عارضه شایع است و به طور معمول قابل درمان است. علاوه بر این، روش‌های متعددی برای تسکین آن وجود دارد، بنابراین اگر یک روش مؤثر نبود، می‌توان از روش‌های دیگر استفاده کرد. زنان باردار باید قبل از شروع مصرف هر دارو، مکمل یا داروهای گیاهی جدید با پزشک خود مشورت کنند.

پس از معاینه بیمار و تشخیص علت بیماری، متخصصین کلینیک توان‌بخشی و فیزیوتراپی امید برنامه درمانی مناسب را بر اساس شرایط خانم باردار برای رفع کمردرد شبانه تجویز خواهند کرد. درمان با رویکرد پلکانی، با استفاده از روش‌های ساده آغاز می‌شود و در صورت لزوم، روش‌های پیچیده‌تر که برای مادر و جنین بی‌خطر باشند، تجویز خواهند شد.

علت‌های کمر درد شبانه زنان باردار 

سه ماه اول

تغییرات هورمونی و استرس عواملی هستند که ممکن است در سه‌ماهه اول دوران بارداری باعث ابتلا به کمر درد شوند، در ادامه در مورد این عوامل توضیح می‌دهیم:

 تغییرات هورمونی 

در سه‌ماهه اول بارداری، سطح پروژسترون در بدن به سرعت افزایش می‌یابد. افزایش سطح این هورمون باعث شل شدن عضلات و رباط‌های اطراف لگن می‌شود و ممکن است بر ثبات و پایداری مفاصل تأثیر بگذارد.

هورمون دیگری به نام ریلاکسین نیز در این مرحله از بارداری وجود دارد که در کاشت تخمک در دیواره رحم نقش دارد و از انقباضات در مراحل اولیه بارداری جلوگیری می‌کند. نزدیک به زمان زایمان، ریلاکسین باعث می‌شود که گردن رحم نرم و باز شود تا زایمان انجام شود.

علاوه بر این، ریلاکسین باعث شل شدن رباط‌ها و مفاصل ناحیه لگن می‌شود تا کانال تولد در زمان زایمان گسترش پیدا کند. در نهایت، ریلاکسین بر رباط‌هایی که ستون فقرات را نگه می‌دارند تأثیر می‌گذارد و ممکن است باعث ناپایداری، انتقال وضعیتی و درد در قسمت پایین کمر شود.

 استرس 

با ابن که بسیاری از زنان، بارداری را یک اتفاق هیجان‌انگیز پر از تغییرات در زندگی می‌دانند اما از آن به عنوان منبع جدید از استرس نیز نام می‌برند.

استرس بر خلق و خو یا شرایط روانی و تندرستی فرد تأثیر می‌گذارد. استرس ممکن است علائم فیزیکی نظیر احساس خستگی شدید، سر درد، اسپاسم و درد عضلانی نیز داشته باشد.

 سه ماه دوم

در سه‌ماهه‌های دوم و سوم بارداری، با رشد سریع جنین، رحم نیز گسترش می‌یابد.

تغییرات وضعیتی، افزایش وزن و جدا شدن عضلات ممکن است باعث کمر درد در اواخر دوران بارداری شوند که در ادامه در مورد آنها توضیح می‌دهیم:

 خم شدن به پشت

به دلیل رشد جنین و افزایش وزن وی، مرکز ثقل بدن یک زن باردار به سمت جلوی بدن انتقال می‌یابد. برخی زنان ممکن است برای بازیابی تعادل خود رو به عقب خم شوند. خم شدن روبه عقب باعث افزایش فشار به عضلات کمر و در نتیجه ابتلا به درد پایین کمر و خشک‌شدگی عضلات می‌شود.

 افزایش وزن 

افزایش وزن در دوران بارداری ممکن است باعث ایجاد درد در پایین کمر و مفاصل شود. افزایش وزن مادر ممکن است بر سلامت عمومی فرزند او تأثیر داشته باشد.

پزشکان بیان می‌دارند که زنانی که یک بچه در شکم دارند متناسب با وزن قبل از بارداری خود به شرح زیر اضافه وزن پیدا می‌کنند:

• اگر لاغر باشند، 14 تا 20 کیلوگرم
• اگر وزن آنها در محدوده وزن سالم باشد، 12 تا 17 کیلوگرم
• اگر اضافه وزن داشته باشند، 8 تا 12 کیلوگرم
• اگر چاق باشند، 6 تا 10 کیلوگرم

 جداسازی عضلات 

شکم شامل دو باند عضلانی موازی است که در میانه شکم به هم متصل می‌شوند. این عضلات به پایداری و ثبات ستون فقرات کمک کرده و کمر را نگه می‌دارند.

در دوران بارداری، افزایش رشد جنین به این عضلات فشار وارد می‌کنند باعث کشیدگی انها و در برخی موارد جداسازی آن‌ها می‌شود. این فشار ممکن است باعث ابتلا به عارضه‌ای به نام دیاستازیس رکتی شود.

در سه‌ماهه‌های دوم و سوم بارداری، ممکن است شکم برخی زنان برجستگی پیدا کند. این علامت جدا شدن عضلات شکم است که برای ایجاد فضا برای رشد رخم رخ داده است.

با کشیده شدن عضلات شکم، آن‌ها ضعیف می‌شوند و احتمال آسیب‌دیدگی کمر یا بروز درد در پایین کمر و لگن در این زنان افزایش می‌یابد.

 علل دیگر 

منشأ کمر درد معمولاً کمر است. علل احتمالی متعددی از کشیدگی موقتی عضلات تا ناهنجاری‌های ستون فقرات وجود دارند که ممکن است باعث کمر درد در دوران بارداری شوند. برخی از علل شایع کمر درد در دوران بارداری عبارتند از:

• کشیدگی کمر: کشیدگی عضلات یا رباط‌ها به دلیل بلند کردن اجسام سنگین یا اشتباه بلند کردن اجسام و انجام حرکات اشتباه
• مشکلات اسکلتی: فتق یا بیرون‌زدگی دیسک کمر، سیاتیک، اسکولیوز، آرتروز، پوکی استخوان
• عفونت‌ها: در ستون فقرات، لگن یا عصب‌ها
• اختلالات خواب: افراد مبتلا به اختلالات خواب بیش از سایرین در معرض ابتلا به کمر درد قرار دارند.
• تشک بد: بد بودن تشک نیز ممکن است باعث ابتلا به کمر درد یا تشدید آن شود.
• سبک زندگی: وضعیت بدنی نامناسب، ایستادن به طرز اشتباه، قوز کردن یا خم شدن به مدت طولانی و رانندگی کردن زیاد

 چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

زنانی که در دوران بارداری به کمر درد مبتلا می‌شوند باید در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر به پزشک مراجعه کنند:

• درد شدید
• دردی که بیش از 2 ماه ادامه یابد
• کرامپی که در فواصل زمانی منظم اتفاق می‌افتد و شدت آن به تدریج افزایش می‌یابد
• اختلال یا درد در هنگام ادرار کردن
• احساس گزگز در اندام‌ها
• خونریزی واژینال
• ترشحات غیرعادی واژینال
• تب

 راه‌های درمان کمر درد هنگام خواب خانم‌های حامله 

 وضعیت بدنی خود را در هنگامی که نشسته‌اید بررسی کنید 

نشستن روی یک صندلی و لم دادن روی آن در تمام طول روز به ستون فقرات فشار زیادی وارد می‌کند. در منزل و در محل کار مطمئن شوید که صندلی که از آن استفاده می‌کنید یک صندلی مناسب باشد و ترجیحاً باعث صاف نگه داشتن کمر و بازوها باشد و کوسن سفتی هم داشته باشد. از یک زیرپایی استفاده کنید و پاهای خود را کمی بالاتر نگه دارید. پاهای خود را روی هم نیندازید زیرا باعث تیلت لگن به سمت جلو می‌شود و فشار بیشتری بر عضلات کمر شما وارد می‌کند

 استراحت‌های کوتاه مدت 

حداقل یک مرتبه در هر ساعت قدم بزنید یا بایستید و حرکات کششی انجام دهید. نشستن به مدت طولانی باعث آسیب‌دیدگی بیشتر کمر می‌شود. سعی کنید برای مدت‌های طولانی نایستید. اگر شما باید ایستاده وظایف شغلی خود را انجام دهید سعی کنید یک پای خود را روی یک چهارپایه کوتاه قرار دهید تا فشار از روی پایین کمر شما برداشته شود.

 از بلند کردن اجسام سنگی خودداری کنید 

اگر شما مجبور به انجام این کار هستید، آن را به آرامی انجام دهید. پاهای خود را از هم باز کرده و بایستید تا ثبات داشته باشید، از زانو خم شوید نه از کمر و شی مورد نظر را با کمک پاها و بازوهای خود بلند کنید و فشاری به کمرتان وارد نکنید.

 وزن خود را کنترل کنید 

افزایش وزن خود را زیر نظر داشته باشید – تحمل وزن زیاد برای کمر شما دشوار است.

از کفش‌های پاشنه بلند اصلاً استفاده نکنید و کفش‌هایی بپوشید که کف آن‌ها کاملاً تخت است. کارشناسان پوشیدن کفش‌هایی که پاشنه کوتاه دارند را به منظور حفظ تراز درست بدن توصیه می‌کنند. همچنین می‌توانید از کفی‌های طبی که برای حمایت از عضلات طراحی شده‌اند نیز استفاده کند

 از یک تشک سفت استفاده کنید 

تشک‌های فنری قدیمی باعث تشدید کمر درد می‌شوند اما تشک‌های بسیار سفت نیز ممکن است بهترین انتخاب نباشند. برای حفظ تراز ستون فقرات در هنگام خوابیدن باید از تسکین استفاده کنید که برای شرایط شما مناسب است. این بدان معنی است که تشک مناسب برای هر فرد متفاوت از دیگری است اما تشک‌های نیمه سفت معمولاً گزینه‌های خوبی هستند. هر 8 سال یک مرتبه تشک خود را تعویض کنید تا سفتی بهینه آن حفظ شده یا زمانی که تشک شما شل می‌شود یک رویی به آن اضافه کنید

 از اسلینگ های ضربدری مخصوص بارداری استفاده کنید 

این اسلینگ ها برای حالت بارداری طراحی شده‌اند و سنگینی بار شکم را از روی پایین کمر برمی‌دارند.

 تقویت شکم 

برای تقویت عضلات شکم، حرکت تیلت لگن را انجام دهید تا باعث تقویت کمر شما شود یا روی یک توپ تمرینی بنشینید و بدن خود را به سمت عقب و جلو ببرید.

 سرما و گرما 

دردهای عضلانی خود را با استفاده از کمپرس سرد تسکین دهید و سپس با فواصل زمانی 15 دقیقه‌ای روی آن یک کمپرس گرم قرار دهید.

دوش آب گرم 

 یا اگر سردوشی ضرباندار دارید از آن برای ماساژ عضلات کمر خود استفاده کنید.

 ماساژ 

برای ماساژ یک نفر را انتخاب کنید (پس از سه‌ماهه اول بارداری و توسط یک ماساژور که بداند شما باردار هستید و برای ماساژ پیش از تولد آموزش دیده باشد)

 فیزیوتراپی 

فیزیوتراپی، طب سوزنی یا کایروپرکتیک به تسکین کمر دردهای شبانه در دوران بارداری کمک می‌کنند.

باید بدانید که همه روش‌های فیزیوتراپی برای تمام خانم‌های باردار مناسب نیستند و البته حتماً باید تحت نظر یک متخصص باتجربه انجام شوند تا از ایجاد عوارض بیشتر پیشگیری شود.

بهترین حالت خوابیدن برای درمان و پیشگیری کمر درد هنگام خواب در بارداری 

یک وضعیت خوابیدن راحت را انتخاب کنید که سلامت و ایمنی شما و فرزند شما را حفظ کند.

یک مطلب که باید همیشه در زمانی که منتظر هستید به یاد داشته باشید این است: درک این که خوابیدن و ادامه خواب ممکن است آسان نباشد! زنان معمولاً به وضعیتی عادت دارند که در آن راحت‌تر می‌خوابند اما باید آن را در دوران بارداری تغییر دهند. زنان باردار علاوه بر حساسیت به لمس سینه‌ها، تکرر ادرار، سوزش معده، کمر درد، تنگی نفس یا بی‌خوابی ممکن است در پیدا کردن یک وضعیت خواب راحت نیز به شدت مشکل داشته باشند. شاید خوابیدن برای آنها چالش‌برانگیزتر هم باشد: برخی وضعیت‌های خواب ممکن است برای زنان باردار و جنین در حال رشد آنها مطمئن و بی‌خطر نباشند.

برای کمک به حفظ سلامتی شما و نوزادتان و افزایش خواب در ماه‌های پیش رو از رهنمودهایی که به شما در شناسایی بهترین وضعیت خواب در دوران بارداری کمک می‌کند استفاده کنید.

 خوابیدن به پشت 

ممکن است شما در دوران بارداری از خوابیدن به پشت اجتناب کنید. در حالی که در اولین سه‌ماهه بارداری این وضعی خواب بی‌خطر است اما بزرگ‌تری مشکل این طرز خوابید این است که سنگینی روزافزون شکم و رحم باعث وارد آمدن فشار بر سیاهرگ اصلی که خون را از قسمت‌های پایین بدن به سمت قلب می‌برد می‌شود؛ بنابراین ممکن است خوابیدن به پشت باعث شود که شما احساس سرگیجه پیدا کرده و در خونرسانی و تغذیه جفت و جنین در حال رشد اختلال ایجاد شود. از مشکلات احتمالی دیگر ناشی از خوابیدن به پشت می‌توان به کمر درد، اختلالت تنفسی، مشکلات سیستم گوارش، هموروئید، کاهش فشار خون و کاهش گردش خون در بدن شما و نوزاد اشاره کرد.

 خوابیدن روی شکم 

پس از ماه پنجم، خوابیدن روی شکم به دلیل گسترش رحم اصلاً راحت نیست. ممکن است شما احساس کنید که روی یک هندوانه بزرگ خوابیده‌اید! اگر شما می‌ترسید که این طرز خوابیدن باعث آسیب دیگی نوزاد شما شود، نگران نباشید. حتی در ماه نهم، دیواره رحم از نوزاد کوچک شما به خوبی محافظت می‌کند؛ به عبارت دیگر، از نظر پزشکی خوابیدن در این وضعیت باعث بروز مشکل نمی‌شود اما این راحت‌ترین وضعیت خوابیدن برای شما نخواهد بود.

 خوابیدن به پهلو 

بهترین روش برای خوابیدن در هنگام شب، خوابیدن به پهلو به خصوص به پهلوی چپ است. در این وضعیت حداکثر خونرسانی به بدن شما و جنین در حال رشد انجام می‌شود و فشاری به کبد شما وارد نمی‌شود. باید حتماً پاها و زانوهای خود را خم کرده و برای راحتی بیشتر، یک بالش بین پاهای خود قرار دهید. این وضعیت خوابیدن برای کلیه‌های شما نیز مفید است و به دفع مواد زائد و مایعات از بدن شما که منجر به کاهش تورم پاها، مچ پا و دستان شما خواهد شد کمک می‌کند. برای کاهش کمر درد سعی کنید به پهلو بخوابید و یک بالش اضافی نیز زیر شکم خود قرار دهید.