درمان گیرافتادگی عصب دست، کتف، سیاتیک و شانه بدون جراحی

تاریخ: ۳۰ آبان ۱۴۰۲

گیر افتادگی عصب عبارتی است که برای توصیف احساس درد و ناراحتی یا بی حسی ناشی از افزایش فشار به کار می‌رود که باعث می‌شود عصب محیطی آسیب ببیند یا دچار التهاب شود. عصب محیطی یک عصب است که در خارج از مغز و طناب نخاعی قرار دارد. اگرچه این اختلال اغلب با کمر درد یا آسیب دیدگی گردن ارتباط دارد معمولا احتمال گیر افتادگی هریک از اعصاب بدن وجود دارد. از آنجایی که علایم و نشانه‌های گیر افتادگی عصب اغلب پس از چند هفته به صورت خود به خود برطرف می‌‌شود انجام عمل جراحی باید به عنوان آخرین راه حل در نظر گرفته شود. اقدامات غیر جراحی و مراقبتی متعددی وجود دارد که می‌تواند به تسکین درد ناشی از گیر افتادگی عصب کمک کند.

 علائم و نشانه‌های گیر افتادگی عصب چیست؟

سوزن‌سوزن شدن به عنوان یک علامت متداول در موارد گیر افتادگی عصب شناخته می‌شود. این علامت ممکن است به همراه بی‌حسی همراه باشد و در ابتدا به صورت موقت ظاهر شود، اما با گذر زمان ممکن است به شدت دائمی تبدیل شود. درد می‌تواند همراه با احساس سوزش و سوزن‌سوزن شدن باشد که معمولاً به عنوان درد تیرکشنده شناخته می‌شود. برخی از بیماران ممکن است در محل مورد نظر احساس سوزش داشته باشند. در موارد شدید، به علت وجود التهاب عصب که وظیفه کنترل عضلات را برعهده دارد، ممکن است ضعف عضلات رخ دهد. اگر این مشکل تشخیص داده نشود و درمان مناسبی انجام نشود، ممکن است سایز و عملکرد عضلات کاهش یابد.

 نقاطی که دچار گیر افتادگی عصب می‌شوند؟ 

 شایع ترین نقاطی که دچار گیر افتادگی عصب می‌شوند به شرح زیر می‌باشند:

• تونل کارپال محلی است که عصب میانی مچ دچار آسیب دیدگی می‌شود.
• عصب اولنار در ناحیه آرنج که اغلب به علت تکیه دادن روی آرنج در هنگام نشستن یا رانندگی کردن به وجود می‌آید.
• اثرات جانبی فمورال که به علت تحت فشار قرار گرفتن عصب حسی به وجود می‌آید و به طرف قسمت فوقانی را هدایت می‌شود. این اختلال همچنین در دوران بارداری نیز به وجود می‌آید زیرا بزرگ شدن رحم باعث می‌‌شود عصب تحت فشار قرار بگیرد.
• آسیب دیدگی عصب نازک نی که به علت جفت کردن پاها و قرار دادن آنها روی هم از ناحیه زانو به وجود می‌آید.
• مشکلات مربوط به عصب سیاتیک یا التهاب آن باعث می‌شود که درد از قسمت پایین کمر به پاها انتشار پیدا کند. از این وضعیت بیشتر برای توصیف علائم مرتبط با گیر افتادگی عصب در قسمت پایین کمر و ستون فقرات ناحیه لومبر استفاده می‌شود. افرادی که دچار این اختلال هستند می‌گویند که درد آنها از قسمت پایین کمر به ران یا پاهای آنها منتقل می‌‌شود.
• افتادگی عصب ناحیه گردن می‌تواند باعث بروز درد یا سوزن سوزن شدن در ستون فقرات شود که درد به بازو یا کتف منتقل خواهد شد.

 اگرچه اختلال آرنج تنیس بازان یک اختلال دردناک است و اغلب به انجام دادن حرکات تکراری ارتباط دارد درد حاصل از آن به علت التهاب تاندون‌های آرنج به وجود می‌آید و ارتباطی به گیر افتادگی عصب ندارد.

 علل گیر افتادگی عصب چیست؟ 

تحت فشار قرار گرفتن عصب محیطی باعث التهاب خود عصب غلاف محافظ آن که غلاف میلین نام دارد یا هر دو خواهد شد. هنگامی ‌که این مشکل را بدهد عصب نمی‌‌تواند به طور صحیح به ارسال پالس‌های حسی به مغز بپردازد و منجر به بی حسی خواهد شد. این نوع التهاب با بروز آسیب دیدگی ارتباط دارد و می‌تواند باعث بروز درد یا احساس سوزن سوزن شدن شود و سیگنال‌ها به طور صحیح به مغز ارسال نشوند. در مراحل اول این اختلال اکثر افراد این حس را تحت عنوان خواب رفتن بدن توصیف می‌‌کنند اما در صورتی که التهاب عصب از بین نرفته باشد به جای آنکه این حس پس از چند دقیقه از بین برود مدت زیادی باقی خواهد ماند. در صورتی که عصب مدت کوتاهی در فشار قرار بگیرد می‌تواند به ترمیم خود بپردازد اما چند هفته یا چند ماه طول می‌‌کشد تا علائم به طور کامل از بین برود اما در صورتی که عصب به مدت طولانی تحت فشار قرار بگیرد احتمال آسیب دیدگی دائمی آن وجود خواهد داشت.

 فاکتورهای خطر در بروز گیر افتادگی عصب چیست؟ 

هر عاملی که باعث شود به نقاط اطراف یک عصب فشار وارد گردد می‌تواند باعث گیر افتادگی آن شود. برخی از علل شایع گیر افتادگی عصب عبارتند از برخی حالت‌های بدن از قبیل تکیه دادن روی آرنج، قرار دادن پاها روی هم و نامناسب بودن حالت بدن که این کارها با گذر زمان باعث می‌‌شود فشار زیادی به عصب وارد شود و عصب دچار گیر افتادگی می‌شود.

• دیسک کمر یا بیرون زدگی دیسک و آرتروز ستون فقرات می‌تواند باعث تحت فشار قرار گرفتن ریشه عصب شود و این امر باعث بروز درد عصبی یا ناراحتی ناشی از گیر افتادگی عصب خواهد شد.
• افزایش وزن یا احتباس مایعات نیز می‌تواند ریسک گیر افتادگی عصب را افزایش دهد. بیماری‌های تیروئید به ویژه کم کاری تیروئید یا پایین بودن سطح هورمون‌های تیروئید باعث احتباس مایعات و افزایش وزن می‌شود و می‌تواند ریسک بروز انواع خاصی از گیر افتادگی عصب را افزایش دهد.
• بارداری که معمولاً با افزایش وزن و احتباس مایعات همراه است یکی از دلایل بسیار شایع گیر افتادگی عصب محسوب می‌شود.
• انجام دادن حرکات تکراری مانند تایپ کردن یا استفاده از برخی وسایل خاص نیز می‌‌تواند ریسک بروز تورم در اطراف یک عصب خاص را افزایش دهد و باعث بروز علائم و نشانه‌های گیر افتادگی عصب شود.

گیر افتادگی عصب چگونه تشخیص داده می‌شود؟ 

معمولاً برای تشخیص گیر افتادگی عصب، پزشک ابتدا به بررسی علائم و نشانه‌های شما می‌پردازد. سابقه پزشکی شما نیز بررسی خواهد شد و سپس معاینات جسمانی انجام خواهد شد. بر اساس نتایج به دست آمده، فرآیند تشخیص ممکن است به صورت بالینی یا با استفاده از آزمایش‌های تشخیصی صورت گیرد. الکترومیوگرافی یک فرآیند است که به بررسی هدایت عصب می‌پردازد و میزان آسیب عصب را مشخص می‌کند. در صورتی که گیر افتادگی عصب در ناحیه گردن یا قسمت پایین کمر رخ داده باشد، پزشک ممکن است درخواست اسکن ام‌آرآی یا سی‌تی اسکن دهد تا بتواند مشکل را تشخیص داده و علل بروز آن مشکل مانند فتق دیسک، آرتروز یا شکستگی را بررسی کند.

 راه‌های درمان گیر افتادگی عصب چیست؟ 

درمان گیر افتادگی عصب به قسمت و علل گیر افتادگی آن بستگی دارد. استراحت دادن به موضع مورد نظر یک روش بسیار موثر است به ویژه در مواردی که آسیب ایجاد شده به علت انجام دادن حرکات تکراری به وجود آمده باشد. فیزیوتراپی در مواردی که گیر افتادگی عصب به وجود مشکل در گردن یا قسمت پایین کمر ارتباط دارد بسیار موثر خواهد بود. ورزش درمانی نیز می‌تواند باعث تقویت عضلات کمر یا عضلات مرکزی شود و منجر به کاهش فشار روی ریشه عصب یا رفع کامل آن شود. مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب از قبیل ایبوپروفن و ناپروکسن می‌تواند کمک کننده باشد. تزریق استروئید که یک داروی ضد التهاب است می‌‌تواند برای درمان انواع گیر افتادگی عصب مفید باشد. در مواردی که فرد دچار سندروم تونل کارپال است معمولاً استفاده از اسپلینت یا بریس توصیه خواهد شد. در مواردی که فرد دچار نوروپاتی اولنار یا نوروپاتی پرونیل است یادگیری نحوه تغییر حالت‌های بدن برای کسب نتایج دلخواه ضروری خواهد بود البته در تعداد زیادی از مواردی که فرد دچار گیر افتادگی عصب است کاهش وزن می‌تواند کمک کننده باشد.

 فیزیوتراپی 

معمولاً فیزیوتراپی یک روش بسیار عالی برای بهبود علایم و نشانه‌های گیر افتادگی عصب است. متخصص فیزیوتراپی یک برنامه درمانی را بر اساس شرایط و نیازهای شما طراحی خواهد کرد. این برنامه درمانی می‌‌تواند بر اساس میزان گیر افتادگی عصب یک برنامه فعال یا منفعل باشد. فیزیوتراپی باعث افزایش قدرت و انعطاف پذیری شما می‌شود و با افزایش قدرت عضلات و انعطاف پذیری بیشتر از آن نقاط از بدن که دچار گیر افتادگی عصب شده از محافظت خواهد کرد. با شروع برنامه تقویت بدن عصب نیز بهبود خواهد یافت. متخصص فیزیوتراپی اصلاً به شما توصیه نمی‌کند که به صورت سر خود به انجام تمرینات ورزشی مخصوص گیر افتادگی عصب بپردازید زیرا در صورتی که به طور نادرست انجام این تمرینات بپردازید ریسک آسیب دیدگی بیشتر خود را افزایش خواهید داد. استراحت دادن به ناحیه مورد نظر باعث می‌شود که بتواند به خوبی ترمیم شود. افزایش میزان قدرت و انعطاف پذیری عضله باعث محافظت از نقاط اطراف عصبی که دچار گیر افتادگی شده است خواهد شد.

 انجام عمل جراحی 

گاهی اوقات در صورتی که عصبی که دچار گیر افتادگی شده است به روش‌های غیر جراحی از قبیل مصرف دارو، استفاده از اسپلینت، فیزیوتراپی و تزریق دارو جواب نداده باشد انجام عمل جراحی درخواست خواهد شد. این نوع جراحی خاص به عصبی که درگیر شده است بستگی دارد با این حال هدف از انجام عمل جراحی آزاد سازی عصب و رفع فشار از روی آن است.

 آیا گیر افتادگی عصب بدون درمان بهبود پیدا می‌کند؟ آیا ممکن است آسیب عصب دائمی باشد؟

در تعداد زیادی از موارد که گیر افتادگی عصب تشخیص داده می‌‌شود علائم و نشانه‌های آن با انجام روش‌های درمانی و بهبود عصب تسکین پیدا می‌‌کند اما در برخی موارد ممکن است آسیب عصب دائمی باشد و بیمار به صورت دائمی دچار درد و بی حسی در ناحیه مورد نظر شود. تعداد زیادی از بیماران ما به این شرایط قرار می‌گیرند زیرا از صبر به تدریج و با گذر زمان به ترمیم خود می‌‌پردازد بهتر است به بررسی علایم و نشانه‌ها پرداخته شود تا دائمی بودن یا موقت بودن آنها طی مدت چند هفته تا چند ماه بررسی شود.

 آیا می‌توان از گیر افتادگی عصب جلوگیری کرد؟ 

توجه به حالت بدن، حفظ حالت مناسب بدن، عدم تکیه بر آرنج و کاهش تعداد بارهایی که پاها روی هم قرار می‌گیرند، همچنین کاهش تکرار حرکات می‌تواند از گیر افتادگی عصب جلوگیری کند. استفاده از اصول ارگونومیک در محیط کار و خانه می‌تواند به کاهش ریسک گیر افتادگی عصب کمک کند. اگر شغل شما شامل انجام حرکات تکراری است، مهم است که به طور منظم استراحت کنید تا ریسک آسیب دیدگی عصب به حداقل رسد.