علت کمردرد پس از زایمان طبیعی و سزارین و درمان آن

ممکن است تصور کنید که درد دائمی و خشکی کمر که در طول دوره‌ی بارداری باعث ناراحتی شما شده است، فورا پس از زایمان از بین می‌رود متاسفانه این کمردرد پس از زایمان عود می‌کند. در صورتی که از کمردرد پس از زایمان طبیعی یا سزارین رنج می‌برید، باید بدانید که تنها نیستید و عده‌ زیادی از این مشکل رنج می‌برند. حدود ۵۰ درصد از زنان در چند ماه اول زایمان از درد پایین کمر رنج می‌برند.

کلینیک امید در مواجه با بیماری‌ها، رویکرد پلکانی دارد و استفاده از درمان‌های ساده‌تر را در اولویت خود قرار می‌دهد متخصصین طب فیزیکی این کلینیک ابتدا درمان‌‌های ساده و کم تهاجمی را به بیماران پیشنهاد می‌دهند. در صورتی که بیمار به درمان‌های ساده پاسخ نداد، استفاده از درمان‌های تهاجمی‌تر و پرهزینه‌تر توصیه می‌شود. در نهایت اگر شرایط بیمار به گونه‌ای است که هیچ کدام از این درمان‌ها برای او مفید واقع نشد، متخصص طب فیزیکی بیمار را به جراح متبحر ارجاع می‌دهد. اما بیماران در اکثر موارد با استفاده از خدماتی که در این کلیینک ارائه می‌شود، از درمان‌ جراحی بی‌نیاز می‌شوند. از جمله از جراحی‌های بسته‌ای که در کلینیک امید انجام می‌شود عبارتند از:

• لیزر نوکلوئوتومی
• آندوسکوپی به روش هیدروسیژن
• تزریق های ترنسفورمینال
• تزریق در فاست
• رادیوفرکوئنسی

علت کمردرد بعد از زایمان طبیعی و سزارین

دلایل متعددی برای کمر درد بعد از زایمان طبیعی و سزارین وجود دارد که عبارتند از:

تغییرات هورمونی

در بارداری، علاوه‌بر شکم، استخوان‌های ران و لگن به منظور هماهنگ شدن با جنین در حال رشد چند میلی‌متر از یکدیگر بازتر می‌شوند. علت این مسئله آن است که بدن در بارداری هرمونی را آزاد می‌کند که ریلاکسین نام دارد و باعث شل شدن مفاصل و رباط‌هایی می‌شود (رباط‌های کمر) که استخوان لگن را به ستون فقرات وصل می‌کنند. معمولا حتی چند ماه پس از زایمان (تقریباً سه ماه) ریلاکسین خون در سطح بالایی باقی می‌ماند. این امر باعث کمر درد بعد از زایمان می‌شود زیرا هنوز مفاصل و رباط‌های بدن به اندازه کافی قوی و سفت نشده‌اند که به خوبی از کمر محافظت کنند.

زایمان طولانی و دشوار

کمردرد بعد از زایمان می‌تواند ناشی از طولانی شدن زمان زایمان با دشوار بودن آن باشد. هنگامی که در حال زایمان هستید، زایمان طبیعی، از عضلاتی استفاده می‌کنید که قبلاً از آنها استفاده نکرده‌اید و در وضعیتی قرار می‌گیرید که قبلاً هرگز از آن وضعیت استفاده نکرده‌اید. فشار آوردن به عضلات می‌تواند باعث کمر درد بعد از زایمان شود.

وضعیت‌های نامناسب

اطلاع نداشتن از وضعیت‌های مناسب و قرارگرفتن در وضعیت نامناسب، به ویژه هنگام شیردادن به نوزادان، ۱۲ بار شیردهی که هر بار حدود ده دقیقه طول می‌کشد، یکی دیگر از دلایل درد پایین کمر پس از زایمان است. بغل کردن و نگه داشتن کودک در وضعیت نامناسب می‌تواند باعث ایجاد کمر درد بعد از زایمان در مادر شود.

اضافه وزن

اگر مادر اضافه وزن داشته باشد به علت فشاری که بر کمر وارد می‌شود احتمال آن‌که دچار کمردرد بعد از زایمان شود بیشتر خواهد بود.

ضعیف بودن عضلات شکم

در طول بارداری، بزرگ شدن رحم باعث ضعیف شدن عضلات شکم می‌شود که این امر منجر به تغییراتی در وضعیت بدن می‌شود. در این حالت بار بیشتری بر عضلات کمر تحمیل می‌شود کمردردی که در طول دوره بارداری شروع می‌شود می‌تواند بعد از زایمان عود کند.

خم‌شدن به دفعات زیاد

مادر مجبور است پس از زایمان برای شیردادن به کودک و تعویض پوشک او به کررات خم شود و کودک را بلند کند. این امر می‌تواند منجر به کمر درد بعد از زایمان شود و اگر مادر دقت کند متوجه می‌شود که خم و راست شدن باعث بدتر شدن درد و طولانی شدن زمان بهبودی می‌شود.

آیا بی‌حسی نخاع می‌تواند منجر به کمردرد بعد از زایمان شود؟

تاکنون هیچ دلیلی مبنی بر آن‌که بی‌حسی نخاعی باعث کمردرد پس از زایمان می‌شود ارائه نشده است. اگر چه تعداد زیادی از افراد، کمردرد بعد از زایمان را به بی‌حسی نخاعی نسبت می‌دهند، این مسئله صحت ندارد و باید علت واقعی کمر درد را مشخص کرد. بی‌حسی نخاعی باعث ایجاد برخی حساسیت‌ها در نقطه مذکور می‌شود، اما قطعاً باعث کمر درد نمی‌شود.

کمردرد پس از زایمان چه مدت طول می‌کشد؟

پس از آن‌که سطح هورمون ریلاکسین خون به حد طبیعی برسد، عضلات مجدداً قوی شده و مفاصل سفت می‌شوند و به حالت طبیعی خود برمی‌گردند. به این ترتیب، به‌طور طبیعی حدود سه ماه بعد از زایمان درد کمر تسکین می‌یابد (هنگامی که هرمون‌ها به سطح طبیعی خود برگردند). اما در برخی موارد حدود شش ماه طول می‌کشد تا فرد به طور کامل بهبود یابد.

چه موقع باید در خصوص کمردرد بعد از زایمان نگران شد؟

معمولاً کمردرد بعد از زایمان خودبه‌خود از بین می‌رود. اما در موارد زیر باید فورا اقدامات پزشکی صورت بگیرد.

• دردکمر شدید باشد و به تدریج بدتر شود.
• کمردرد با تب همراه باشد.
• کمردرد ناشی از آسیب و ضربه باشد.
• بیمار یک یا هر دو پایش را احساس نکند.
• بیمار به طور ناگهانی احساس کند هماهنگی بدنش را از دست داده است.

چگونه می‌توان کمر درد بعد از زایمان را کنترل کرد؟

کنترل و مدیریت کمردرد پس از زایمان بسیار ساده است.

• باید به مدت زمان خم شدن توجه کرد. همیشه هنگام بلند کردن کودک، لباس پوشاندن، قدم زدن و غیره به جای آنکه روی کمر خم شوید روی زانوهایتان خم شوید، این قانون ساده در کاهش کمر درد مفید است.
• مادر نباید هنگام شیر دادن به کودک در حالت خمیده قرار بگیرد، بلکه باید کودک را به سینه خود نزدیک کند. مادران باید همیشه این نکته را به خاطر بسپارند که هر چه ستون فقرات در وضعیت صاف‌تری قرار داشته باشد، احتمال پایدار بودن کمر درد کمتر است. اگر مادر هنگام شیردهی در وضعیت نامناسبی قرار داشته باشد درد بیشتری را در قسمت فوقانی کمر خود احساس خواهد کرد.
• مادر باید هنگام شیر دادن به نوزاد به جای آن که از یک بالشت نرم استفاده کند روی یک صندلی بنشیند.
• مادر نباید کودک را روی ران های خود حمل کند حمل وزن روی ران باعث کشیدگی عضلات کمر و در نتیجه کمر درد می‌شود.
• یک حمام گرم همیشه می‌تواند باعث تسکین فوری کمردرد بعد از زایمان شود حتی اگر فقط چند دقیقه طول بکشد.

درمان کمر درد بعد از زایمان

در کلینیک امید ابتدا معاینه دقیق با تصویر برداری و یا نوار عصب انجام می‌گیرد و سپس با توجه به علت درد برنامه ریزی درمان صورت می‌گیرد. در این بخش به چند روش برای تسکین کمر درد بعد از زایمان اشاره می‌کنیم:

دارو برای کمر درد بعد از زایمان

اگر پس از رعایت موارد فوق هنوز مادر از کمر درد رنج می‌برد و هیچ یک از فاکتورهای پرخطر که به آنها اشاره کردیم وجود نداشته باشد، می‌تواند از برخی داروها مانند مسکن‌ها (استامینوفن، ایبوپروفن، ترامادول و غیره) استفاده کند. در صورتی که مادر در حال شیردهی است بهتر است برای مصرف دارو با پزشک خود مشورت کند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی به کمک یک فیزیوتراپ ماهر و باتجربه می‌تواند به کاهش درد کمک کند. برخی از بیماران به خوبی به فیزیوتراپی جواب می‌دهند. به‌علاوه فیزیوتراپ می‌تواند تمریناتی را به بیمار آموزش دهد که در منزل انجام دهد، این تمرینات می‌توانند در کاهش درد کمر مفید باشند. برخی از روش‎ها می‌توانند به تسکین کمردرد و تقویت عضلات کمر کمک کنند.

• ماساژ درمانی: ماساژ درمانی به علت اصلی کمردرد نمی‌پردازد اما می‌تواند باعث آرامش بیمار شود و به طور موقت باعث تسکین عضلات و درد کمر شود.
• طب سوزنی: شواهد متعددی مبنی بر مفید بودن طب سوزنی در تسکین کمر درد وجود دارد.

اگر علت درد گرفتگی عضلانی باشد از درمان دستی و ماساژ استفاده می‌شود.

شروع مجدد برنامه ورزشی

باید برای تقویت عضلات شکم و کمر باید پس از زایمان هرچه زودتر برنامه ورزشی را شروع کرد. انجام تمرینات کششی روی زمین به مدت ده دقیقه می‌تواند باعث تقویت عضلات کمر و ران شود زنانی که سزارین شده‌اند نباید قبل از هفته ششم، شروع به انجام تمرینات کششی کنند. در عوض باید پیاده روی کنند که یک ورزش کاملا ایمن است.

• زنانی که زایمان کرده‌اند باید یکی از انواع ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی، را انتخاب کنند.
• باید پس از آنکه فیزیوتراپ اجازه ادامه تمرینات را داد، به تدریج ورزش‌های تقویت‌کننده عضلات کمر و شکم را شروع کنند. انجام تمرینات لگن باید بخشی از برنامه روزانه باشد. تمرینات کششی یا یوگا از ورزش‌های مفید هستند. زنانی که زایمان کرده‌اند باید از کشش بیش‌ ازحد بدن خود پرهیز کنند. انجام تمرینات یوگا یک روش بسیار موثر در تسکین کمر درد بعد از زایمان است، اما باید از کشش بیش از حد اجتناب کرد و از یک مربی با تجربه کمک گرفت.

درمان خانگی

تسکین درد، کاهش فشار، و خودمراقبتی می‌تواند به التیام کمردرد کمک کند. حداقل باعث می‌شود به‌طور موقت حال بیمار بهتر شود زنانی که تازه زایمان کرده‌اند. باید زمانی را به انجام موارد زیر اختصاص دهند:

• استفاده از پمادهای تسکین‌دهنده درد و ماساژ درمانی می‌تواند در نقاط دردناک به تسکین درد خفیف تا شدید کمر کمک کند.
• دوش آب گرم می‌تواند به تسکین عضلات و آرامش بدن کمک کند.
• قرار دادن کیسه آب گرم یا پد حرارتی روی نقاط دردناک می‌تواند به تسکین درد کمک کند. برخی از تحقیقات نشان داده که پد حرارتی و کیسه آب گرم می‌توانند به طور موقت باعث تسکین درد شود.
• یاد گرفتن تکنیک‌های آرامبخش به تسکین درد و احساس آرامش به‌ویژه در ساعات خواب کمک می‌کند.