انواع کمردرد ناشی از گرفتگی عضلات، آسیب ها و مشکلات ستون فقرات

کمر درد چه به دلیل باشگاه رفتن و بلند کردن اجسام سنگین و چه به دلایل شناخته نشده باشد، مشکلی است که همه‌ی ما با آن روبرو بوده‌ایم.

خبر خوب چیست؟ زمانی که علت کمردرد شناسایی شود، به راحتی می‌توان آن را درمان کرد و یا از بروز آن جلوگیری کرد.

کمردرد یک تجربه‌ی پیچیده‌ی فردی است

شدت و قابل مدیریت بودن درد برای هر فرد تا حد زیادی متفاوت خواهند بود. برای مثال فردی که به فتق دیسک کمر مبتلاست ممکن است درد زجرآوری را متحمل شود در حالی که فرد دیگری با همان عارضه هیچ علامتی ندارد. همچنین، کشیدگی یک عضله می‌تواند درد خفیفی ایجاد کرده و یا فرد را ناتوان کند.

در مورد برخی از عارضه‌ها، کمردرد عود کرده و سپس فروکش می‌کند و بعد از چند هفته تا چند ماه دوباره عود می‌کند. همچنین با گذشت زمان شدت آن بیشتر خواهد شد. از آن جایی که تنها خود شما سطح درد خود را می دانید، در صورتی که در روند درمان خود به صورت فعال مشارکت کنید، احتمال موفقیت درمان بسیار بیشتر خواهد بود.

انواع کمردرد

سه نوع شایع کمردرد وجود دارند:

• درد عضلانی غیر اختصاصی
• گرفتگی عضلانی
• درد رادیکولار

درد عضلانی غیر اختصاصی

تا به اینجا، شایع‌ترین نوع کمردرد دردهای عضلانی غیر اختصاصی هستند که در اصل نوعی کشیدگی عضلانی می‌باشند. یکی از علائم شایعی که باید به دنبال آن باشیم، درد شدید و غیر اختصاصی عضلانی در یک یا دو طرف کمر است. درد عضلانی غیر اختصاصی ممکن است در اثر بلند کردن اجسام، چرخیدن، کشیدن بدن و یا هرگونه حرکت دیگر که باعث وارد شدن فشار به کمر شده باشد ایجاد شود. این درد همچنین ممکن است در اثر حرکات ناگهانی و پیش بینی نشده مثل زمین خوردن نیز ایجاد شود.

گرفتگی عضلانی

گرفتگی‌های عضلانی نسبت به درد عضلانی غیر اختصاصی شیوع کمتری دارند ولی جزو انواع شایع کمردرد به شمار می‌روند. گرفتگی عضلانی زمانی ایجاد می‌شود که عضلات کمر به صورت غیر ارادی منقبض شوند. همانند درد عضلانی غیر اختصاصی، گرفتگی‌های عضلانی نیز اکثراً به دلیل خم شدن، بلند کردن اجسام سنگین و یا فعالیت‌های دیگر هستند. این آسیب معمولاً در اثر یک فعالیت خاص و نه استفاده‌ی مزمن ایجاد می‌شود. سه چهارم افرادی که به کمردرد ازجمله گرفتگی عضلانی مبتلا هستند می‌توانند به طور دقیق، فعالیتی که پس از آن کمردرد آن‌ها شروع شده است را به خاطر بیاورند.

درد رادیکولار

درد رادیکولار نیز نوع شایع دیگری از کمردرد است که ممکن است در اثر دو عامل زیر ایجاد شود:

1. تخریب دیسک بین مهره‌ای که نقش ضربه گیر را برای کمر ایفا می‌کند.
2. در تنگنا قرار گرفتن یک یا چند ریشه‌ی عصبی.

طبیعت درد رادیکولار نسبت به درد عضلانی غیر اختصاصی و گرفتگی عضلانی اندکی متفاوت است. افرادی که دچار درد رادیکولار می‌شوند معمولاً درد شدیدی را در کمر خود احساس می‌کنند که به درون یک یا هر دو پا کشیده می‌شود. آن‌ها همچنین ممکن است در پاهای خود احساس بی حسی و یا مورمور شدن بکنند. برخی از موارد درد رادیکولار نیز به عنوان درد سیاتیک طبقه بندی می‌شود که عارضه‌ای بسیار شایع و دردناک است.

درد عصب سیاتیک

سیاتیک نیز یکی از انواع شایع کمردرد است. این عارضه در اثر درد ایجاد شده در عصب سیاتیک بروز پیدا می‌کند. سیاتیک عصب بزرگی است که از کمر به پاها وارد شده و در پشت هر پا ادامه پیدا می‌کند. چیزی که درد عصب سیاتیک را منحصر به فرد می‌کند این است که این عارضه در واقع علامتی از نوع بزرگ‌تری از درد عصبی – درد رادیکولار – است. عصب سیاتیک از کمر وارد پاها می‌شود. تفاوت بین درد رادیکولار و درد عصب سیاتیک این است که درد رادیکولار ممکن است در ستون فقرات و در بخش‌های بالاتر از کمر شروع شده و سپس به طرف کمر منتشر شود در حالی که در عارضه‌ی سیاتیک، درد شدیدی در پایین ستون فقرات احساس خواهد شد.

دیگر انواع شایع کمردرد

در زیر به شایع‌ترین انواع کمردرد و دلایل بروز آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• کشیدگی کمر باعث التهاب و آسیب به رباط‌هایی می‌شود که استخوان‌ها را به یکدیگر متصل کرده‌اند.
• تخریب دیسک زمانی اتفاق می افتد که دیسک‌های لاستیک مانند بین مهره‌ها که نقش ضربه گیری را ایفا می‌کنند کوچک شده و مقاومت خود را از دست می‌دهند. در این صورت با کشیده شدن استخوان‌ها بر روی یکدیگر و عدم وجود ضربه گیر در بین آن‌ها، درد ایجاد می‌شود.
• فتق یا بیرون زدن دیسک بین مهره‌ای زمانی ایجاد می‌شود که بخش داخلی دیسک از دیواره‌ی سخت آن بیرون بزند. اگر به دیسک همانند یک پیراشکی مغزدار نگاه کنید، یک بخش خارجی سخت وجود دارد و بخش نرم داخلی همانند ژله خواهد بود. زمانی که آسیب یا پارگی به بخش خارجی پیراشکی وارد می‌شود، بخش داخلی (ژله) می‌تواند از آن خارج شود.
• اسکولیوز به قوس غیرطبیعی ستون فقرات گفته می‌شود. این عارضه معمولاً باعث می‌شود تا ستون فقرات شکل C یا S به خود بگیرد و بیشترین شیوع را در دوره‌های رشد سریع مثل دوران بلوغ دارد. در صورتی که این عارضه باعث وارد شدن “فشار نامتعادل” بر روی بخش‌های مختلف ستون فقرات شود، ممکن است درد ایجاد شود.
• اسپوندیلولیستزی به ترک درون یکی از مهره‌ها در اثر آسیب گفته می‌شود که باعث تضعیف ساختار مهره شده و درنهایت مهره از جای خود در ستون فقرات خارج می‌شود. این عارضه در ورزشکاران نوجوان شایع است – به خصوص ژیمناستیک کاران، ورزنه برداران و بازیکنان فوتبال – چراکه فشارهای مکرری بر روی کمر آن‌ها وارد می‌شود.
• استنوز کانال نخاعی به تنگ شدن کانالی گفته می‌شود که اعصاب نخاع درون آن قرار گرفته‌اند. این تنگی ممکن است در اثر تخریب و یا فتق دیسک‌های بین مهره‌ای ایجاد شده باشد.
• آرتریت یا آرتروز ستون فقرات به تخریب مفاصل و دیسک‌های غضروفی در گردن و کمر گفته می‌شود. ازجمله انواع شایع آرتریت که منجر به کمردرد می‌شوند می‌توان به استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید و اسپوندیلیت آنکیلوزان اشاره کرد.
• آسیب‌های ناشی از حوادث (مثل تصادفات رانندگی و زمین خوردن) ازجمله علل شایع کمردرد هستند. این آسیب‌ها می‌توانند ستون فقرات را بیش از حد فشرده کرده و منجر به فتق دیسک‌های بین مهره‌ای و یا وارد شدن فشار بر روی اعصاب نخاعی شوند.
• کمردرد بدون ارتباط با ستون فقرات ممکن است در اثر سنگ کلیه، مشکلات پانکراس، فیبرومیالژی، حمله قلبی، اندومتریوز و چرخه‌ی قاعدگی ایجاد شود. این مشکلات معمولاً موقتی هستند.

ساختارهای متعددی در کمر می‌توانند باعث ایجاد درد شوند

کمر شما در طول روز متحمل فشارهای زیادی می‌شود. برای مثال چرخیدن کمر، حرکات ناگهانی و حالت نامناسب بدن در هنگام نشستن می‌توانند فشار زیادی را به کمر وارد کنند. هریک از ساختارهای ستون فقرات ممکن است آسیب دیده و کمردرد ایجاد کنند. علل آناتومیک شایع کمردرد عبارت‌اند از:

• عضلات بزرگ که ستون فقرات را حمایت می‌کنند.
• اعصاب نخاعی که از ستون فقرات خارج شده و ممکن است به داخل پاها یا مناطق دیگر بدن بروند.
• مفاصل فاست که مهره‌ها را در طول ستون فقرات به یکدیگر متصل می‌کنند.
• دیسک‌های بین مهره‌ای که نقش ضربه گیر را در بین استخوان‌ها ایفا می‌کنند.

استخوان‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها و دیگر ساختارهای آناتومیک ستون فقرات ممکن است باعث ایجاد کمردرد شوند.

توصیف درد شما مهم است

چگونگی توصیف درد، منطقه‌ی انتشار آن و هرگونه علائم مربوطه برای انجام تشخیص مناسب علت کمردرد اهمیت زیادی دارد. سه گروه اصلی کمردرد عبارت‌اند از:

• درد آگزیال یا محوری. این نوع درد که به آن درد مکانیکی نیز گفته می‌شود مربوط به یک نقطه یا منطقه خواهد بود. این درد ممکن است به اشکل مختلفی توصیف شود برای مثال ممکن است بیمار به شما بگوید که درد شدید یا مبهم بوده و یا به صورت متناوب تشدید شده و کاهش می‌یابد. همچنین ممکن است درد به صورت مداوم یا نبض دار احساس شود. کشیدگی عضلانی، مشکلات مفاصل فاست و همچنین پارگی‌های حلقوی در دیسک‌های بین مهره‌ای ازجمله علل شایع کمردرد محوری می‌باشند.
• درد ارجاعی. درد راجعه که معمولاً به شکل مبهم توصیف می‌شود، ممکن است حرکت کرده و شدت آن متفاوت باشد. برای مثال می‌توان به ایجاد درد راجعه در لگن و پشت ران‌ها در اثر بیماری‌های تخریبی دیسک‌های بین مهره‌ای اشاره کرد.
• درد رادیکولار. این درد معمولاً شبیه به شوک الکتریکی و سوزش شدید توصیف می‌شود و مسیر عصب نخاعی را از محل خروج آن از ستون فقرات دنبال می‌کند. این نوع از درد در اثر وارد شدن فشار و یا التهاب ریشه‌های اعصاب نخاعی ایجاد می‌شود. در کمر، ممکن است درد رادیکولار به داخل پاها کشیده شود. دیگر اصطلاحاتی که برای درد رادیکولار به کار می‌روند عبارت‌اند از سیاتیک یا رادیکولوپاتی (زمانی که همراه با ضعف یا بی حسی باشد). این عارضه ممکن است در اثر مشکلاتی از قبیل فتق دیسک بین مهره‌ای، تنگی کانال نخاعی و یا اسپوندیلولیستزی ایجاد شود.

زمانی که پزشک شما علت دقیق کمردرد را تشخیص می‌دهد می‌توان یک برنامه‌ی درمانی مؤثر را شروع کرد.

کمردرد چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اولین قدم برای درمان موفقیت آمیز کمردرد، مراجعه به پزشک است. قبل از نوبت، علائم خود را به طور کامل یادداشت برداری کنید. پزشک ممکن است سؤالات خاصی را برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد علت اصلی درد بپرسد.

کمردرد می‌تواند علت بسیار متفاوتی داشته باشد و بررسی دقیق برای تشخیص علت اصلی درد در هر بیمار ضروری است. زمانی که پزشک شما اطلاعات لازم در مورد علائم و سوابق عارضه‌ی شما را به دست آورد، می‌تواند علت احتمالی کمردرد را مشخص کرده و توصیه‌هایی را برای بازگرداندن سلامت ستون فقرات به شما ارائه دهد.