تاریخ: ۳۰ آبان ۱۴۰۲
هم مردان و هم زنان ممکن است دچار درد لگن شوند و عوامل متعددی میتواند در بروز درد در این ناحیه دخیل باشد. این درد ممکن است از خود استخوان لگن یا از دیگر اندام های داخلی نشات بگیرد. درد لگن در زنان، ممکن است ناشی از بیماری یا عارضه ای در اندام تناسلی واقع در ناحیه لگن باشد. درمان هایی که برای درد لگن مورد استفاده قرار میگیرند، بسته به علت، شدت و تعداد دفعات بروز درد، متفاوت هستند. در برخی موارد، درد لگن تنها با داروهایی نظیر آنتی بیوتیک ها درمان میشود. اگر درد لگن ناشی از وجود بیماری در یکی از اندام های لگنی باشد، در اینصورت درمان بیمار، از طریق جراحی یا سایر روش ها میسر میشود. پزشک متخصص میتواند اطلاعات بیشتری در مورد انواع درمان های درد لگن به شما ارائه دهد.
انواع مختلف آرتروز
اگر به آرتروز لگن مبتلا باشید، باید نوع آرتروزی که مسبب درد لگن شماست، شناسایی شود. تعیین نوع آرتروزی که به آن مبتلا هستید از این نظر مهم است که نوع داروها و روش های درمانی که برای درمان هر نوع آرتروز استفاده میشود، متفاوت است. برخی از رایج ترین انواع آرتروز لگن عبارتند از:
استئوآرتریت
استئوآرتریت به دلیل ساییدگی و پارگی مفاصل در پی افزایش سن، رخ میدهد. استئوآرتریت میتواند در پی ضربه یا آسیب به مفاصل نیز ایجاد شود. یک فرد در کل عمرش، ۲۵ درصد احتمال دارد که به استئوآرتریت لگن مبتلا شود. اگرچه بسیاری از افراد در صورت ابتلا به این عارضه تنها علائم خفیفی خواهند داشت. استئوآرتریت فقط در یک طرف لگن رخ میدهد و سمت دیگر لگن دچار آن نمیشود.
اسپوندیلو آرتریت محوری و اسپوندیلیت آنکیلوزان (روماتسیم)
اسپوندیلوآرتریت محوری (axSpA) نوعی آرتروز التهابی است که میتواند تمامی مفاصل بدن را درگیر کند، اما عمدتاً مفاصل کمر و مفاصل ساکروایلیاک (مفاصل لگن) را تحت تأثیر قرار داده. این بیماری شامل دو زیرنوع است: اسپوندیلوآرتریت محوری غیر رادیوگرافی (nr-axSpA) و اسپوندیلیت آنکیلوزان (AS). بیشترین درصد بیماران مبتلا به این عارضه، درگیری مفاصل لگن را تجربه میکنند، به طوری که تا ۳۰ درصد از بیماران دچار این عارضه میشوند. این بیماری، معمولاً میتواند منجر به ناتوانی شود. علائم و نشانه‌های درگیری مفاصل لگن پس از ابتلا به این بیماری ممکن است شدیدتر باشد و همچنین، اسپوندیلوآرتریت محوری میتواند در طول زمان منجر به تخریب استخوانی بیشتری شود.
آرتروز ناشی از آسیب یا صدمه
این نوع رایج از آرتروز لگن، در پی آسیب، صدمه یا ضربه به مفاصل ایجاد میشود، حتی اگر این آسیب یا صدمه مدت ها پیش اتفاق افتاده باشد. برای مثال، پیچ خوردگی ها، شکستگی ها یا در رفتگی ها در پی مواردی مانند تصادفات رانندگی یا زمین خوردن و یا آسیب دیدگی های ورزشی، میتوانند به عضروف ها آسیب برسانند که این امر میتواند به ساییدگی و تحلیل مفاصل منجر شود. در چنین حالتی، ممکن است علائم چند سال یا چند دهه بعد از آسیب ظاهر شوند. ۵ الی ۱۰ درصد بیماران به آرتروز لگنی ناشی آرتروز ناشی از آسیب یا صدمه مبتلا هستند و معمولا افراد جوان به این نوع از آرتروز مبتلا میشوند.
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی(RA)، نوعی بیماری التهابی مزمن است که در پی ابتلای فرد به آن، سیستم ایمنی بدن به خودش حمله میکند و باعث بروز التهاب، تورم، سفتی و درد در مفاصل مختلف بدن می شود. آرتریت روماتوئید ابتدا در مفاصل کوچک دست و پا بروز میکند، اگرچه در موارد دیگر این بیماری مفاصل زانو، آرنج، لگن و گردن را نیز درگیر میکند. این عارضه میتواند هر دو سمت لگن را بطور همزمان یا طی فواصل زمانی مختلف، درگیر کند. ابتلا به آرتریت روماتوئید لگن در گذشته بیشتر مشاهده میشد.
لوپوس اریتماتوز سیستمیک
لوپوس یک اختلال خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت‌ها و اعضا حمله میکند. التهاب ناشی از این بیماری میتواند قسمت‌های مختلف بدن را شامل مفاصل، کلیه‌ها، مغز و سیستم عصبی مرکزی، قلب، ریه‌ها و رگ‌های خونی درگیر کند. لوپوس انواع مختلفی دارد و شایع‌ترین نوع آن لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) است که در ۷۰ درصد موارد بیماران به این نوع از لوپوس مبتلا میشوند. در این بیماری، لوپوس میتواند هر دو سمت لگن را به طور همزمان درگیر کند.
ابتلا به لوپوس اریتماتوز سیستمیک در لگن، منجر به نکروز آواسکولار یا مرگ بافت استخوانی به دلیل قطع خونرسانی میشود. در این حالت، گردش خون به لگن مسدود میشود و باعث بروز درد و کاهش دامنه حرکتی بیمار میشود. این نکروز آواسکولار به طور ذاتی با ابتلا به بیماری لوپوس رخ میدهد، اما عمدتاً در افرادی که مقادیر زیادی استروئید مصرف کرده‌اند، شایع‌تر است.
علائم
آرتروز لگن علائم متعددی دارد. یک پزشک مجرب میتواند به بیماران خود در کاهش درد و علائم ناشی از آرتروز کمک کند. علائم ابتلا به آرتروز لگن عبارتند از:
- بروز درد در مفصل ران، که محل درد میتواند در کشاله ران، باسن یا قسمت بیرونی ران باشد.
- دردی که از داخل ساق پا ساطع می شود.
- زانو درد مقطعی، معمولا در این حالت درد از داخل زانو ساطع میشود.
- خشکی یا قفل شدن مفصل ران.
- ایجاد صدای ساییدگی مفاصل هنگام حرکت کردن. علت ایجاد این صدا نیزشل شدگی غضروف و سایر بافت هاست که در حرکت مفاصل اختلال ایجاد می کنند.
- مشکل در راه رفتن یا تقلیل فاصله ای که قادر به پیاده روی هستید.
- راه رفتن همراه با لنگ زدن.
- مشکل در بالا یا پایین رفتن از پله ها.
- مشکل در سوار و پیاده شدن از ماشین.
- مشکل در خم شدن.
- بروز درد شدیدی که شما را از خواب بیدار می کند.
- دردی که با فعالیت شدید یا طولانی، بدتر می شود.
- سفتی در لگن یا کاهش دامنه حرکتی.
- محدود شدن توانایی جسمانی برای انجام فعالیت های روزمره.
- دردی که می آید و می رود و با گذشت زمان بدتر میشود.
- طول پای شما در سمت لگن آسیب دیده ممکن است کوتاهتر شود.
تشخیص
اگر احتمال داده شود که شما مستعد ابتلا به آرتروز لگن هستید، اولین گام مهم تشخیص دقیق است. جهت تشخیص دقیق مراحل زیر طی خواهد شد:
- متخصص سابقه پزشکی شما را ارزیابی خواهد کرد. محل دقیق درد و حتی لنگ زدن شما حین راه رفتن نیز بررسی خواهد شد.
- پزشک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد تا دامنه ی حرکتی شما را ارزیابی کند.
- رادیوگرافی یا عکسبرداری با اشعه ایکس نیز برای تعیین وجود هر گونه ناهنجاری در مفتصل لگن انجام خواهد شد.
- در برخی موارد آزمایش خون نیز انجام میشود. تا تغییر سطح آنتی بادی ها که به ابتلا به آرتروز مرتبط است ارزیابی شود. (فقط در صورت نیاز).
تصویر لگن فرد سالم (عکس سمت چپ) و لگن فرد مبتلا به آرتروز (عکس سمت راست). به فاصله ی بین توپ و سوکت در عکس سمت چپ، و الگوی سایشی استخوان ها در عکس سمت راست، توجه کنید.
درمان
اگرچه آرتروز هیچ درمان قطعی ندارد، اما برخی از روش های درمانی میتوانند مانع از تخریب بیشتر مفاصل شوند و به تسکین درد ناشی از این عارضه کمک کنند. در درمان آرتروز، معمولا تیمی از متخصصان حوزه پزشکی شامل روماتولوژیستها، فیزیوتراپیست ها و کاردرمانگران، متخصصان توانبخشی و جراحان ارتوپد، بیمار را همراهی میکنند.
درمان های غیر جراحی
برنامه ی درمانی جهت تسکین علائم و درد، به نوع آرتروزی که به آن مبتلا هستید بستگی دارد. اما در اکثر موارد، ترکیبی از درمان های زیر در بهبودی بیمار موثر عمل میکنند:
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): داروهایی مانند ناپروکسن و ایبوپروفن میتوانند درد بیمار را تسکین دهند و به کاهش التهاب کمک کنند.
- کورتیکواستروئیدها: از جمله پردنیزون که یک داروی ضد التهاب قوی است. استروئیدها را می توان به صورت خوراکی، تزریقی یا به شکل کرم هایی که مستقیماً روی پوست مالیده می شوند، مصرف کرد.
- داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری (DMARDs): این داروها مستقیما بر سیستم ایمنی بدن تاثیر میگذارند و روند پیشرفت بیماری را کند میکنند. متوترکسات و سولفاسالازین، از جمله داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری است که برای بیمار تجویز میشود.
- فیزیوتراپی: تمرینات فیزیوتراپی به افزایش دامنه حرکتی لگن و تقویت عضلات حمایت کننده ی مفصل کمک میکند. علاوه بر فیزیوتراپی، ورزش منظم و متوسط نیز میتواند باعث کاهش سفتی و بهبود استقامت شود. افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان بهتر است که به ورزش شنا بپردازند چرا که دامنه ی حرکتی ستون فقرات این بیماران محدود است.
- ابزارهای کمکی: استفاده از عصا، واکر و ابزاری از این قبیل، میتواند در انجام امورات روزانه به بیمار کمک کند.
جراحی
اگر درمان های غیر جراحی باعث تسیک درد شما نشود، پزشک جراحی را توصیه خواهد کرد. نوع جراحی به عوامل مختلفی بستگی دارد. این عوامل عبارتند از: سن بیمار، وضعیت مفاصل لگن و نوع آرتروزی که لگن بیمار را درگیر کرده است. رایج ترین جراحی های آرتروز لگن به شرح زیر است:
- تعویض کامل مفصل لگن: جراح قسمت های آسیب دیده مفصل لگن را جدا کرده و آنها را با مفصل مصنوعی از جنس فلزی یا پلاستیکی جایگزین میکند تا عملکرد مفاصل لگن بیمار بازیابی شود. این جراحی اکثرا برای بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید یا اسپوندیلیت آنکیلوزان در لگن، توصیه میشود.
- سینوکتومی: در این جراحی، قسمت کوچک یا بخش برگی از بافت سینوویوم مفاصل لگن برداشته میشود. این جراحی تنها در صورتی میتواند موثر واقع شود که آرتروز در مراحل اولیه خود باشد تنها مفاصل را درگیر کرده باشد و نه غضروفی که استخوان ها را میپوشاند.
هر جراحی عوارض جانبی مختص خود را دارد اما با اقدامات احتیاطی پزشکی میتوان این عوارض را به حداقل رساند. شایع ترین عوارض جانبی این جراحی ها عبارتند از:
عفونت، خونریزی حاد، لخته شدن خون، آسیب به شریان های اصلی، در رفتگی لگن و نابرابری طول پاها ( در جراحی تعویض کامل مفصل لگن) .
سوالات متداول
۱- بدست آوردن بهبودی کامل پس از جراحی چقدر طول می کشد؟
این امر به میزان قوای جسمانی و سلامتی شما و نوع جراحی بستگی دارد. ممکن است تا مدتی مجبور باشید به کمک عصا یا واکر راه بروید اما با فیزیوتراپی دوباره میتوانید قدرت جسمانی و دامنه ی حرکتی خود را افزایش دهید.
۲- ابتلا به آرتروز لگن چه علائمی دارد؟
احساس درد، قفل شدن، ساییدگی، لنگ زدن، مشکل در بالا رفتن یا پایین آمدن از پله ها، ناتوانی در ایستادن یا نشستن طولانی مدت، همگی از علائم رایج آرتروز لگن هستند.
۳- آیا پیاده روی برای آرتروز لگن مفید است؟
بله. متخصصان نیز پیاده روی را توصیه میکنند. پیاده روی جریان خون به ناحیه لگن را افزایش میدهد و درنتیجه مواد مغذی بیشتری به مفاصل شما میرسد.
۴- چه عواملی آرتروز لگن را تشدید می کنند؟
انجام فعالیت های ناگهانی، پر فشار و حرکات تکراری میتواند علائم این بیماری را تشدید کند.
۵- آیا با رادیوگرافی، آرتروز لگن تشخیص داده میشود؟
بله. عکس برداری با اشعه ایکس از لگن میتواند علائم ابتلا به آرتروز را نشان دهد. پزشک شما در صورت تشکیل خارهای استخوانی در این ناحیه متوجه علائم آرتروز خواهد شد.
۶- از کجا باید فهمید دردی که در لگن داریم جدی است یا خیر؟
در موارد زیر سریعا به پزشک مراجعه کنید:
اگر لگن شما تغییر شکل داده باشد، اگر نتوانید پا یا ران خود را حرکت دهید، نتوانید وزن بدن را روی پای سمت آسیب دیده بیندازید، در صورت بروز درد شدید و در صورت بروز تورم و عفونت.
۷- افراد مبتلا به آرتروز لگن در چه موقعیتی باید بخوابند؟
باید به پهلو بخوابید و بالشی میان پاهای خود بگذارید.
۸- چه ورزش هایی برای آرتروز لگن مضر است؟
باید از ورزش هایی که شامل این ۴ نوع حرکت میشوند، اجتناب کنید:
- تمریناتی که نیاز به خم شدن زیاد دارند
- ورزش در زمین های ناهموار
- ورزش های پر فشار
- وزنه برداری
۹- بهترین ورزش برای درد لگن کدام است؟
- بالا بردن پا از پهلو
- حرکت زدن پاشنه به باسن
- مینی اسکات
- تمرین پوسته صدف
- تمرینات تقویت عضلات چهار سر ران
- پل زدن
- پایه صندلی
- دراز نشست
۱۰- آیا با وجود درد لگن باز هم باید ورزش کرد؟
اگر درد لگن دارید، باید حتما ورزش کنید. فراموش نکنید که ورزش کردن، قدرت و انعطاف پذیری عضلات، رباط ها و تاندون های اطراف لگن را افزایش میدهد.
۱۱- چگونه با وجود درد لگن بنشینیم؟
- از نشستن روی صندلی های کم ارتفاع یا کاناپه خودداری کنید.
- در صورت امکان، پایه صندلی خود را کمی به سمت جلو خم کنید تا باسن کمی بالاتر از زانو باشد.
- از کوسن استفاده کنید.
- پشتی صندلی خود را آزاد کنید تا حین نشستن کمی متمایل به عقب باشید.
۱۲- سریعترین راه برای تسکین درد لگن کدام است؟
اعمال کیسه یخ و سرما به مدت ۱۵ دقیقه و طی چندین مرتبه در روز میتواند درد لگن را تا حدودی تسکین دهد. سعی کنید تا حد امکان به مفصل آسیب دیده استراحت دهید. حمام با آب گرم نیز میتواند در تسکین درد موثر باشد و عضلات شما را برای انجام تمرینات کششی آماده کند.
۱۳- آیا دوچرخه سواری برای درد لگن مفید است؟
بله. دوچرخه سواری بهترین تمرین برای افزایش دامنه ی حرکتی بیماران مبتلا به آرتروز لگن است.
۱۴- بعد از جراحی تعویض کامل مفصل لگن، دیگر قادر نخواهیم بود که چه کارهایی را انجام دهیم؟
بعد از جراحی تعویض کامل مفصل لگن باید ازموارد زیر اجتناب کرد:
- هرگز از ورزش و فعالیت و تحرک سبک غافل نشوید.
- کمرتان را بیشتر از ۹۰ درجه خم نکنید.
- پاهایتان را از سمت پشت بدن بالا نیاورید.
- پاها را در حالت ضربدری قرار ندهید.
- از پیچ و تاب دادن و چرخش باسن خودداری کنید.
- پاهای خود را بیش از حد به سمت جلو یا عقب خم نکنید
