تاریخ: ۱۷ آبان ۱۴۰۲
جراحی دیسک کمر یک روش تهاجمی و نسبتا پرخطر برای درمان بیرونزدگی یا فتق دیسک کمر است. در این روش پزشک بخش بیرون زده دیسک را جدا نموده و خارج کرده تا فشار مضاعف از روی نخاع و ریشههای عصب برداشته شود. جراحی دیسک کمر با وجود تاثیرات مثبت خود برای همه مناسب نیست، زیرا این روش تنها در مراحل نهایی بیرونزدگی دیسک و زمانی که علائم و درد ناشی از آن زندگی فرد را مختل کرده باشد، انجام میشود. به جز جراحی، روشهای کم تهاجمی دیگری نیز مثل تزریق اوزون و استروئید و جراحی لیزری دیسک نیز وجود دارند که ثاتیرات خوبی نشان دادهاند. در نهایت با تشخیص و بررسی توسط پزشک متخصص، بهترین روش درمان برای فرد انتخاب خواهد شد، بنابراین فراموش نکنید که قبل از هرگونه تصمیمگیری ابتدا تمامی گزینهها را بررسی نموده و با مشورت پزشک متخصص خود بهترین روش درمان را انتخاب نمایید.
جراحی دیسک کمر برای چه افرادی ضروری است؟
جراحی برای درمان اکثر موارد فتق دیسک کمر ضرورت پیدا نمیکند. علائم دیسک کمر ظرف چند روز تا چند هفته بهبود مییابد. در این بین برخی بیماران مبتلا به فتق دیسک کمر هیچگونه علائمی را تجربه نمیکنند. بااینحال، جراحی دیسک کمر برای درمان گروههای زیر ضروری است:
- کسانی که درد کمر شدید دارند: افرادی که درد کمر شدیدی را تجربه میکنند، به طوری که در زندگی روزمرهشان اختلال ایجاد کرده است بهتر است تا به جراحی به عنوان روش درمان بیاندیشند.
- افرادی که دچار اختلالات اعصاب شدهاند: فشار شدید ناشی از بیرونزدگی دیسک ممکن است اعصاب مرکزی بیمار را تحت تاثیر قرار دهد و علائم شدیدی همچون بیحسی پاها، از دست دادن حس در اعضای مختلف بدن و بیاختیاری ادرار شود.
- افرادی که مدت طولانی علائم ناخوشایند دارد: کسانی که به طور مزمن علائم دیسک کمر را تجربه میکنند و هیچگاه بهبودی در این علائم حاصل نشده است، بهتر است تا به دنبال راه درمان موثرتری باشند.
- کسانی که از روشهای غیرجراحی نتیجه مثبتی نگرفتهاند: افرادی که روشهای مختلف غیرجراحی را امتحان نمودهاند اما نتیجه موثری نگرفتهاند باید به دنبال جراحی دیسک کمر باشند.
- افرادی که دچار چندین بیرونزدگی دیسک هستند: کسانی که دچار چند بیرونزدگی دیسک کمر هستند و یا فتق آنها بعد از مدتی عود نموده است، بهتر است تا به دنبال روشهای جراحی باشند.
- کسانی که شغل و زندگیشان فعالیت جسمانی بالایی طلب میکند: افرادی که ورزشکار حرفهای هستند و یا آنان که شغل و شرایط زندگیشان نیاز به آمادگی و فعالیت جسمانی زیادی دارد بهتر است تا جراحی دیسک کمر انجام دهند.
البته در نهایت تصمیمگیری در مورد انجام دادن جراحی دیسک کمر بر عهده پزشک متخصص شما خواهد بود که بر اساس شرایط جسمی و سلامت بهترین تصمیم و طرح درمانی را اتخاذ نماید.
جراحی دیسک کمر برای چه کسانی مناسب نیست؟
ممکن است برخی جراحی دیسک کمر را بهترین راه درمان به شمار بیاورند اما باید در نظر داشته باشید که این روش برای همه مناسب نیست. گروههای زیر شامل افرادیست که بهتر است روشهای غیرجراحی را برای درمان انتخاب کنند:
- کسانی درد خفیف تا متوسط دارند: افرادی که درد خفیف تا متوسط در پاها یا کمر خود احساس میکنند، میتوانند از روشهای دیگری برای کاهش علائم خود بهره ببرند.
- کسانی که علائم دیسک کمر زندگی روزانهشان را مختل نکرده: کسانی که با وجود درد در ناحیه کمر، همچنان به فعالیتهای روزانه خود ادامه میدهند، نیازی به جراحی ندارند و میتوانند از درمانهای غیرتهاجمی استفاده کنند.
- کسانی که سن و شرایط جسمی شان به آنها امکان استفاده از روشهای دیگر را میدهد: برخی افراد که سن کمی دارند و توانمندی جسمی خوبی از خود نشان میدهند بهتر است تا ابتدا روشهای غیرجراحی را امتحان کنند. بدن این افراد در ترمیم و بهبودی به آنان کمک خواهد نمود.
- افرادی که تمام روشهای غیرجراحی را امکان نکردهاند: کسانی که درمانهای مختلف همچون فیزیوتراپی، تزریق استروئید، تزریق اوزون و … را امتحان نکردهاند، نباید بیمقدمه به دنبال جراحی باشند. ابتدا لازم است تا طرح درمان درست اجرا شود و سپس در صورت نتیجه نگرفتن، جراحی انجام شود.
- کسانی که به دلیل بیماریهای پس زمینهای جراحی انجام نمیدهند: برخی افراد به دلایل مختلفی از جمله مشکلات قلبی یا انعقاد خون نمیتوانند تحت جراحی قرار بگیرند لذا به این افراد توصیه خواهد شد که ابتدا از روشهای غیرجراحی استفاده نمایند.
- افرادی که به دلایل شخصی علاقهمند به جراحی نیستند: برخی افراد به دلیل محدودیتهایی که دارند، علاقهمند به انجام جراحی نیستند لذا در صورت حاد نبودن شرایط این گروه، روشهای غیرجراحی به آنان پیشنهاد خواهد شد.
به خاطر داشته باشید که در نهایت پزشک متخصص بهترین راه و روش درمان را برای شما تعیین خواهد نمود و در صورتی که انجام ندادن عمل جراحی دیسک کمر سلامت شما را به خطر بیاندازد بهتر است تا علی رغم تمام عوارض، آن را انجام دهید.
انواع جراحیهای دیسک کمر
جراحی دیسک کمر با هدف برداشتن فشار از روی عصب و در نتیجه تسکین درد و علائم دیگر انجام میشود. متخصصان ستون فقرات عملهای زیر را برای برداشتن فشار از روی عصب انجام میدهند:
میکرودیسککتومی
میکرودیسکتومی یک روش جراحی کم تهاجم است که با استفاده از یک لوله نازک و انعطافپذیر، از طریق یک برش کوچک وارد ستون فقرات و منطقه آسیب دیده میشود. هدف این جراحی برداشتن بیرونزدگی دیسک و کاهش فشاری است که بر روی دیسک وارد میشود. این عمل در کل برای درمان فتق دیسک یا شکستگی دیسک انجام میشود، به منظور بهبود کیفیت زندگی بیمار و کاهش دردهای وی. هرچند که روشهای جراحی برای فتق دیسک خفیف توصیه نمیشوند، اما میکرودیسکتومی در مواردی از فتق دیسک خفیف تا شدید، کاربرد دارد.
مراحل جراحی
مراحل جراحی
عمل میکرودیسککتومی تحت بیهوشی عمومی انجام میشود و اکثر بیماران به خوبی این عمل را تحمل میکنند. جراح سطح درگیر را با توجه به تصاویر رادیوگرافی با دقت مشخص میکند.
مراحل جراحی میکرودیسککتومی به شرح زیر است:
- جراح برشی کوچک، به طول دو تا سه سانتیمتر، را در بخش میانی پایین کمر در سطح دیسک برجسته شده ایجاد میکند.
- سپس جراح عضله ستون فقرات را با استفاده از تکنیکهای کمتهاجمی کنار میزند تا لامینای یک سمت دیسک برجسته در معرض دید قرار بگیرد.
- جراح دریچه کوچکی به نام لامینوتومی را در لامینا ایجاد میکند تا رباط زیر لامینا مشخص شود. سپس رباط را برمیدارد تا ریشه عصب تحتفشار در دسترس قرار بگیرد.
- وقتی عصب در معرض دید قرار گرفت، جراح عصب را به آرامی عقب میزند تا دیسک دچار فتق مشخص شود. در مرحلۀ بعد جراح بخشی از دیسک را که برجسته شده است و به عصب فشار میآورد، با استفاده از ابزار میکروسرجری برمیدارد.
- جراح زخم را پس از برداشتن بخش برجسته دیسک و رفع فشار از روی عصب با بخیههای جذبی میبندد. بخیه جذبی نیازی به کشیدن ندارد.
- بیماران بلافاصله پس از عمل میتوانند راه بروند.
دیسککتومی
جراحی دیسککتومی روشی تهاجمی است که برشی در بخش آسیبدیده کمر ایجاد خواهد کرد تا دسترسی به دیسک آسیب دیده وجود داشته باشد. این روش برای درمان بیرونزدگی دیسک کمر شدید، فشار به ریشههای عصبی و یا زمانی که بخش از دیسک جدا شده باشد مناسب خواهد بود. این روش نسبتا تهاجمی است و دوران نقاهت زیادی دارد و اغلب گزینه اول پزشکان نیست، همچنین ممکن است با لامینکتومی یا با جراحی تعویض دیسک ترکیب شود.
مراحل جراحی
عمل دیسککتومی طی مراحل زیر انجام میشود:
- جراح برشی را روی کمر، نزدیک به موضع دیسک برجسته ایجاد میکند.
- سپس عضلهها را کنار میزند تا استخوانها مشخص شود.
- تکۀ بسیار کوچکی از استخوان روی نخاع را برمیدارد تا به دیسک دچار فتق دسترسی پیدا کند.
- فقط بخش برجستۀ دیسک را برمیدارد تا فشار از روی عصبهای مجاور برداشته شود.
- سپس عضلهها را سر جایشان برمیگرداند و برشهای ایجادشده در عضله و پوست را با بخیه میبندد.
- زخم در نهایت پانسمان میشود.
لامینکتومی
لامینکتومی کمر متداولترین عمل جراحی برای برداشتن لامینا و رباطهای ضخیمشدهای است که مشکلساز شدهاند. پس از برداشتن لامینا و رباطها، فضای بیشتری در کانال نخاعی ایجاد میشود. جراحی لامینکتومی برای درمان تنگی کانال نخاعی و فتق دیسک انجام میشود. دسترسی جراح به دیسکها در این تکنیک راحتتر است و جراح با سهولت بیشتری آسیبدیدگی را ترمیم میکند. جراح کانال نخاعی را عملاً بزرگتر میکند تا نخاع دیگر تحتفشار نباشد؛ به این عمل رفع فشار یا دکمپرشن نخاع میگویند. درد، بهویژه درد ناشی از تحتفشار بودن عصبها، در پی از بین رفتن منشأ فشار کاهش مییابد.
مراحل جراحی
جراحی لامینکتومی عموماً تحت بیهوشی و با استفاده از رویکرد خلفی انجام میشود. منظور از رویکرد خلفی این است که بیمار در طول عمل روی شکم میخوابد. لامینکتومی را میتوان به صورت جراحی باز یا بسته و کمتهاجمی انجام داد؛ از عمل لامینکتومی کمتهاجمی با اصطلاح میکرولامینکتومی نیز یاد میشود.
- اگر قرار باشد عمل لامینکتومی باز انجام شود، جراح ابتدا برشی را در نزدیکی سطح آسیبدیده ستون فقرات ایجاد میکند.
- جراح پوست، چربی و عضلهها را پس از ایجاد برش با رترکتور کنار میزند تا به ستون فقرات دسترسی پیدا کند.
- سپس لامینا و رباطهای ضخیمشده را برمیدارد یا میتراشد تا فضای پیرامون یا نزدیک عصبهای تحت فشار بزرگتر شود.
- جراح رترکتور را پس از اتمام عمل درمیآورد و زخم را بخیه میزند.
فیوژن یا جوش دادن ستون فقرات
جراحی جوش دادن ستون فقرات یک روش تهاجمی است که در بیشتر موارد برای درمان بدشکلیها و ناهنجاریهای ساختاری ستون فقرات توصیه میشود. اما در موارد شدید فتق دیسک یا بیرونزدگی چند دیسک، پزشک ممکن است این روش را پیشنهاد دهد. با این حال، این روش برای افرادی مناسب است که استخوانهای ستون فقراتشان سالم بوده و دچار پوکی استخوان یا چاقی مفرط نباشند. در این روش، جراح یک استخوان یا مادهای که شبیه به استخوان است را در فضاهای مختلف بین دو یا چند مهره ستون فقرات قرار میدهد، سپس این مهرهها به تدریج با یکدیگر جوش میخورند.
مراحل جراحی
اقدامات زیر برای جراحی فیوژن یا خشک کردن ستون فقرات انجام میشود:
- بیمار بیهوش میشود، در نتیجه به خواب عمیقی فرومیرود و هیچ دردی را حین جراحی حس نمیکند.
- جراح برشی را روی کمر ایجاد میکند تا بتواند ستون فقرات را ببیند.
- جراح مهرهها را با استفاده از گرفت، برای مثال استخوان، بهطور دائمی به هم جوش میدهد. چند روش برای به هم جوش دادن مهرهها وجود دارد:
- باریکههایی از ماده گرفت استخوانی روی بخش پشتی ستون فقرات گذاشته میشود.
- ماده گرفت استخوانی بین مهرهها گذاشته میشود.
- کیج یا قفسهای خاصی بین مهرهها گذاشته میشود. این قفسهای قابلکاشت با گرفت استخوانی پر میشود.
- ممکن است جراح مهرهها را با میله، پیچ، پلاک یا قفس به هم جوش بدهد. مهرهها با استفاده از این وسایل ثابت نگه داشته میشوند تا پیوند استخوان بهطور کامل انجام شود.
- این عمل سه تا چهار ساعت طول میکشد.
جراحی تعویض دیسک
جراحی تعویض دیسک یک روش تهاجمی است که در آن دیسک آسیب دیده را خارج نموده و به جای آن از پروتز ستون فقرات استفاده مینمایند. این جراحی با هدف کاهش درد و بهبود شرایط ناخوشایند بیمار انجام میشود اما تنها در موارد بسیار شدید و در صورتی که روشهای غیرتهاجمی هیچ پاسخ مثبتی ایجاد نکنند، مثل دیسک پاره شده یا تحلیل رفته، توصیه خواهد شد. لازم به ذکر است که این روش برای افرادی مناسب است که دچار چاقی مفرط، پوکی استخوان و یا ناهنجاریهای استخوانی مثل اسکولیوز نباشند.
مراحل جراحی
مراحل تعویض دیسک کمر با دیسک مصنوعی به شرح زیر است:
- بیمار داروی بیهوشی را از طریق سرم وصلشده به ورید دست یا بازو دریافت میکند.
- بیمار پس از دریافت دارو به خواب عمیقی فرومیرود و هیچ دردی را حین عمل حس نمیکند.
- بیمار برای انجام این عمل به پشت خوابانده میشود.
- گروه جراحی که معمولاً از جراح عروق و ارتوپد یا جراح مغز و اعصاب تشکیل میشود، عمل را با هم انجام میدهند؛
- جراح برشی را روی شکم ایجاد میکند.
- اندامها و رگهای خونی کنار زده میشود تا جراح به ستون فقرات دسترسی پیدا کند.
- جراح دیسک آسیبدیده را برمیدارد و دیسک مصنوعی جدید را جایگذاری میکند. اندامها و رگها به محل اصلی برگردانده میشود و زخم بسته میشود.
- بیمار به بخش ریکاوری منتقل میشود و تحت نظر گرفته میشود تا به هوش بیاید.
دوران نقاهت جراحی تعویض دیسک عموماً دو تا شش هفته است. اکثر بیماران پس از طی دوران نقاهت میتوانند تقریباً تمام کارهایی را که قبل از کمردرد انجام میدادند، دوباره انجام بدهند.
عوارض جراحی دیسک کمر
جراحی دیسککتومی کمر با هدف تسکین کمردرد ناشی از فتق دیسک کمر انجام میشود. بخشی از دیسک که به نخاع یا ریشههای عصب فشار میآورد، در عمل دیسککتومی برداشته میشود. اگرچه دیسککتومی کمر عموماً عملی ایمن و اثربخش است، لازم است از عوارض جانبی احتمالی عمل اطلاع داشته باشید تا آگاهانه برای درمان تصمیم بگیرید.
درد و ناراحتی
یکی از شایعترین عوارض جانبی دیسککتومی کمر احساس درد و ناراحتی در محل زخم جراحی است. درد را میتوان با مصرف دارو کنترل کرد. این درد معمولاً چند روز پس از جراحی برطرف میشود. بااینحال، برخی بیماران پس از عمل دچار درد شدید یا مزمن میشوند. جراحی درد را در موارد نادر تسکین نمیدهد یا درد جدیدی پس از جراحی شروع میشود.
بیحسی و گزگز
یکی دیگر از عوارض جانبی احتمالی دیسککتومی کمر بیحسی و گزگز پا و پایین پاست. علت بیحسی و گزگز غالباً ورم و التهاب دور عصبهای آسیبدیده در اثر فتق دیسک است. این عوارض عموماً چند هفته پس از جراحی برطرف میشود. در صورت استمرار عوارض باید به پزشک مراجعه کنید.
عفونت
عفونت خطری است که در تمام عملهای جراحی، از جمله دیسککتومی کمر احتمال بروز آن وجود دارد. معمولاً برای پیشگیری از عفونت به بیماران آنتیبیوتیک داده میشود. همچنین زخم جراحی تمیز و ضدعفونی میشود تا خطر عفونت کمتر شود. بااینحال عفونت گاهی پس از جراحی بروز مییابد و بیمار در اثر عفونت دچار علائمی مانند درد و تب میشود. عفونت ایجاد شده باید با استفاده از آنتیبیوتیک یا روشهای دیگر درمان شود.
آسیب عصبی
عمل دیسککتومی کمر در نزدیکی ریشههای عصبی حساس و دیگر ساختارهای ستون فقرات انجام میشود. این ساختارها در موارد نادر در طول جراحی آسیب میبینند. در نتیجه بیمار دچار عوارضی مانند ضعف، بیحسی یا گزگز پاها، پایین پاها یا دیگر بخشهای بدن میشود. آسیب عصبی برخی بیماران دائمی است، البته این مشکل به ندرت پیش میآید.
لخته شدن خون
در تمام عملهای جراحی از جمله دیسککتومی کمر خطر لخته شدن خون وجود دارد. اگر لخته خون در پا تشکیل شود، عوارضی مانند درد، ورم و قرمز شدن موضع درگیر بروز مییابد. لختۀ خون گاهی به سمت ریهها حرکت میکند و زندگی بیمار را به خطر میاندازد. داروهای رقیقکننده خون برای کاهش خطر لخته شدن خون به بیماران داده میشود و از آنان خواسته میشود که هر چه سریعتر پس از جراحی بلند شوند و راه بروند.
اختلال در عملکرد روده یا مثانه
جراحی دیسک کمر در موارد نادر باعث اختلال در عملکرد روده یا مثانه میشود. این اختلال در صورتی بروز مییابد که عصبهای کنترلکنندۀ این عملکردها در طول جراحی آسیب ببینند. علائم نقص در عملکرد روده یا مثانه شامل به سختی ادرار کردن، بیاختیاری روده یا مثانه یا یبوست میشود. این علائم بسته به شدت آسیب عصبی میتواند موقتی یا دائم باشد.
عود فتق دیسک
فتق دیسک گاهی پس از دیسککتومی کمر عود میکند. فتق دیسک در صورتی عود میکند که دیسک در جراحی اولیه کاملاً بهبود نیافته باشد یا دیسک دیگری به مرور زمان برجسته شده باشد. عود فتق دیسک درد و علائم دیگری را به دنبال دارد و ممکن است جراحی مجدد فتق دیسک ضرورت پیدا کند.
واکنش شدید به داروی بیهوشی
جراحی دیسک کمر تحت بیهوشی انجام میشود و همانطور که میدانید بیهوشی با خطرهای خاص خود همراه است. تعداد انگشتشماری از بیماران به داروی بیهوشی واکنش شدید نشان میدهند و دچار حساسیت یا عوارض دیگر میشوند. کهیر، خارش، به سختی نفس کشیدن و ورم صورت، لبها، زبان یا گلو از نشانههای حساسیت به داروی بیهوشی یا دیگر داروهای مورد استفاده در جراحی دیسک کمر است. برای اینکه احتمال بروز عوارض کمتر شود، بیماران در اتاق عمل و بخش ریکاوری به دقت تحتنظر گرفته میشوند.
روشهای جایگزین جراحی دیسک کمر
باتوجه عوارض جراحی دیسک کمر، افراد زیادی ترجیح میدهند تا دیگر روشهای موثر را برای درمان مشکلات دیسک خود انتخاب نمایند. البته با توجه به رویکرد پلکانی کلینیک توانبخشی امید، افرادی که نیاز به جراحی دیسک کمر دارند احتمالا روشهای ابتدایی پلکان درمان مثل فیزیوتراپی، شاکویو، لیزردرمانی و … را امتحان نمودهاند اما به دلیل شدت آسیب این روشها موثر واقع نشدهاند. بنابراین در این بخش روشهایی را بررسی خواهیم نمود که کاملا کمتهاجمی بوده و میتواند به بهبود بیرونزدگی دیسک فرد کمک نمایید.
تزریق استروئید در فضای اپیدورال
متخصص داروی کورتیکواستروئید را در فضای اپیدورال تزریق میکند. به ناحیه دور نخاع و ریشههای عصب فضای اپیدورال گفته میشود. تزریق اپیدورال التهاب، درد و دیگر علائم ناشی از تحریک عصب در اثر فتق دیسک را کاهش میدهد. اثر تزریق اپیدورال در تمام بیماران یکسان نیست. تزریق اپیدورال درد یا التهاب را موقتاً در حدی کاهش میدهد که بیمار بتواند درمانهای دیگری مانند فیزیوتراپی را به روشی اثربخشتر انجام بدهد.
با توجه به توضیحات بالا، روش تزریق استروئید اپیدورال برای افرادی که شرایط جسمانی نسبتا خوب و فتق دیسک متوسط دارند مناسبتر است، زیرا این افراد پس از کاهش درد میتوانند، برنامههای توانبخشی دیگر مثل فیزیوتراپی، لیزردرمانی و … را امتحان نموده و از عوارض جراحی دیسک کمر به دور باشند.
مراحل تزریق
مراحل عمومی تزریق استروئید در فضای اپیدورال به شرح زیر است:
- گان بیمارستان را میپوشید و به شکم روی تخت راحتی دراز میکشید. یک بالش زیر شکمتان گذاشته میشود تا راحت باشید.
- پزشک داروهایی مانند داروی آرامبخش را به شما میدهد تا در طول عمل آرامش داشته باشید.
- بخشی از کمر که قرار است تزریق اپیدورال در آن انجام شود، کاملاً تمیز و ضدعفونی میشود تا احتمال عفونت به حداقل برسد.
- پزشک تزریق را تحت هدایت نوعی تصویربرداری، موسوم به فلوئوروسکوپی (رادیولوژی یا عکسبرداری با اشعه ایکس) انجام میدهد تا سوزن اپیدورال را دقیقاً در محل درست فروکند.
- پزشک داروی بیحسی را با سوزنی کوچک در نزدیکی محل تزریق اپیدورال تزریق میکند.
- وقتی سوزن اپیدورال در فضای اپیدورال دور نخاع قرار گرفت، پزشک مادۀ رنگی حاجب (کنتراست) را تزریق میکند. تزریق کنتراست به این منظور انجام میشود که پزشک مطمئن شود نوک سوزن در فضای اپیدورال است و درون رگ یا بافت دیگری نیست. به این ترتیب اطمینان حاصل میشود که دارو به عصبهای ملتهب موردنظر میرسد.
- سپس پزشک دارو را به آرامی تزریق میکند. این دارو معمولاً دارویی ضدالتهابی مانند استروئید یا کورتیکواستروئید است.
- وقتی دارو کاملاً تزریق شد، پزشک محل تزریق را فشار میدهد تا از خونریزی جلوگیری کند. سپس موضع تزریق را دوباره تمیز، ضدعفونی و در نهایت پانسمان میکند.
- به روی صندلی یا تخت منتقل میشوید تا به مدت چند دقیقه تا یک ساعت استراحت کنید. به این ترتیب پزشک پیش از مرخص کردنتان مطمئن میشود که هیچ واکنش نامطلوبی به دارو نشان نمیدهید.
اوزون تراپی
درمان با اکسیژن ـ اوزون، یک تکنیک درمانی جدید و پرکاربردی است که با تزریق از روی پوست انجام میشود. پزشک ترکیبی از گازهای O2–O3 را درون دیسک یا فورامینال تزریق میکند. ساز و کار اوزون تراپی به لحاظ نظری مبتنی بر ویژگیهای شیمیایی اوزون است. اوزون گونه آلوتروپیک ناپایداری از گاز اکسیژن است که با علامت O3 نشان داده میشود. تزریق گاز اوزون باعث پارگی مولکولهای آب و کوچک شدن دیسک میشود؛ در نتیجه فشار از روی ریشههای عصب برداشته میشود. بهعلاوه، اوزون تراپی دارای اثرهای ضدالتهابی و ضددردی است. (منبع)
درمان موثر اوزون تراپی، برای افرادی که بیرونزدگیهای خفیف تا شدید دارند قابل استفاده است و بیمار میتواند چند بار تزریق اوزون را انجام تا علائم کاملا بهبود یابند. اگر فتق دیسک زندگی رومزه فرد را مختل نکرده باشد، او میتواند به راحتی از این روش استفاده نماید، البته، در برخی موارد، پزشکان پس از تزریق اوزون به بیمار توصیه خواهند نمود تا برنامههای توانبخشی دیگر را نیز شروع کند.
مراحل تزریق گاز اوزون
گاز اکسیژن ـ اوزون درون دیسک برجسته تزریق میشود. گاز مستقیماً درون دیسک تزریق میشود و حجم داخل دیسک را کاهش میدهد. مراحل تزریق گاز اوزون به شرح زیر است:
- بیمار معمولاً در موقعیت مناسب روی تخت قرار داده میشود و محل تزریق استریل و ضدعفونی میشود.
- ناحیۀ دور محل تزریق بهطور موضعی بیحس میشود.
- پزشک سوزن ظریفی را تحت هدایت فلوئوروسکوپی (هدایت همزمان به کمک تصاویر رادیوگرافی) وارد دیسک برجسته میکند.
- سپس گاز اوزون به آرامی درون دیسک تزریق میشود.
- بیمار مدت کوتاهی پس از تزریق اوزون تحتنظر گرفته میشود تا اگر بلافاصله پس از عمل دچار عوارض جانبی شد، اقدامات لازم انجام شود.
جراحی لیزری دیسک کمر یا جراحی بسته دیسک کمر
دکمپرشن دیسک با لیزردرمانی از راه پوست (PLDD) یا جراحی لیزری دیسک کمر عملی کمتهاجمی است که برای درمان موارد خاص فتق دیسک و فشردگی عصب ناشی از آن انجام میشود. متخصص فیبر لیزر را تحت هدایت فلوئوروسکوپی از راه سوزنی ظریف وارد دیسک برجسته میکند. انرژی ساطع شده از لیزر بخش کوچکی از دیسک را تبخیر میکند، در نتیجه دیسک کوچکتر میشود و فشار از روی عصبهای مجاور برداشته میشود. بهاینترتیب درد تسکین مییابد و علائم عصبی برطرف میشود. جراحی لیزری دیسک کمر غالباً به بیمارانی توصیه میشود که دیسکشان برجسته شده اما نشت نداده و در عین حال به درمانهای محافظهکارانه غیرجراحی واکنش رضایتبخشی نشان ندادهاند. چون جراحی لیزری از راه پوست انجام میشود، دوران نقاهتش بسیار کوتاهتر از جراحی باز قدیمی است. بسیاری از بیماران چند روز پس از عمل میتوانند در محل کار حاضر شوند.
مراحل جراحی لیزری دیسک
مراحل جراحی لیزری دیسک کمر به شرح زیر است:
- عمل دیسک کمر با لیزر به صورت سرپایی و با استفاده از بیحسی موضعی انجام میشود.
- جراح سوزن نازکی را تحت هدایت رادیوگرافی وارد دیسک برجسته میکند.
- سپس جراح فیبر نوری را وارد سوزن میکند و انرژی لیزر را از طریق فیبر به دیسک میرساند. لیزر بخش بسیار کوچکی از هسته دیسک را تبخیر میکند.
- در نتیجه خلأیی نسبی ایجاد میشود که فتق دیسک را به داخل میکشد و از ریشه عصب دور میکند. به این ترتیب درد تسکین پیدا میکند.
- اثرگذاری جراحی لیزری معمولاً آنی است.
- بیماران با پانسمانی کوچک روی کمرشان از تخت پایین میآیند و از آنان خواسته میشود که در خانه به مدت 24 ساعت استراحت مطلق داشته باشند.
سخن پایانی
دیسک کمر همواره عارضهای چالش برانگیز برای مبتلایان و پزشکان بوده است. در حالی که بسیاری از بیماران بر این باورند که بهترین روش برای درمان مشکلات دیسک کمر، جراحی خواهد بود، متخصصان ابتدا درمان خود را با روشهای غیرجراحی و کمتهاجمی آغاز خواهند کرد. به خاطر داشته باشید که جراحی دیسک کمر گزینه مناسبی برای تمام مبتلایان نیست بلکه تنها افرادی که از درد شدید رنج میبرند و کیفیت زندگی روزمرهشان به شدت تحت تاثیر قرار گرفتهاست میتوانند از روشهای جراحی استفاده نمایند. در غیر این صورت برای افرادی که علائم خفیف و بیرونزدگی دیسک متوسط دارند، روشهای غیرجراحی گزینه بهتری خواهد بود.
سوالات متداول
چه عملهای جراحی متفاوتی برای درمان دیسک کمر انجام میشود؟
عملهای میکرودیسککتومی، دیسککتومی آندوسکوپی، دیسککتومی با لیزر و تعویض دیسک برای درمان دیسک کمر انجام میشود.
در طول جراحی دیسک کمر بیهوش خواهم بود؟
بله، جراحی دیسک کمر معمولاً تحت بیهوشی انجام میشود و در طول عمل بیهوش خواهید بود.
دوران نقاهت پس از جراحی دیسک کمر چقدر طول میکشد؟
طول دورۀ نقاهت متغیر است، اما بیماران عموماً ظرف چند هفته در حد قابلتوجهی بهبود مییابند و میتوانند ورزشهای سبک را دوباره شروع کنند. بهبودی کامل چند ماه زمان میبرد.
پس از جراحی دیسک کمر میتوانم در محل کار حاضر شوم؟
زمان برگشت به محل کار به نوع جراحی، ماهیت شغلتان و پیشرفت روند بهبود بستگی دارد. پزشک معالج زمان ایمن برگشت به محل کار را اعلام میکند.
جراحی دیسک کمر کمردرد را کاملاً بهبود خواهد داد؟
جراحی دیسک کمر با هدف رفع علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران انجام میشود، اما هیچ تضمینی نیست که جراحی درد تمام بیماران را کاملاً تسکین بدهد.
پس از جراحی دیسک کمر میتوانم رانندگی کنم؟
رانندگی معمولاً تا مدتی پس از جراحی دیسک کمر ممنوع است. دستورهای جراح را دربارۀ زمان ایمن ازسرگیری رانندگی به دقت رعایت کنید.
پس از جراحی میتوانم ورزش کنم و فعالیتهای بدنی انجام بدهم؟
تا مدتی پس از جراحی دیسک کمر نباید فعالیتهای بدنی یا ورزشهای سنگین انجام بدهید. جراح دربارۀ زمان ایمن ازسرگیری شروع چنین فعالیتهایی راهنماییتان خواهد کرد.
درد دیسک کمر با دارو و درمانهای مختلف قابلکنترل است؟
اگر بتوان درد ناشی از فتق دیسک را با دارو کنترل کرد و درد تأثیر چندانی بر زندگی روزمرۀ بیمار نگذاشته باشد، روشهای غیرجراحی برای درمان دیسک کمر کافی خواهد بود.
در جراحی دیسک کمر احتمال بروز عوارض جانبی وجود دارد؟ پس از جراحی باید استراحت کنم و دورۀ نقاهت را طی کنم؟
در تمام عملهای جراحی احتمال بروز عوارض وجود دارد و پس از عمل نیز باید دوران نقاهت را طی کنید. روشهای غیرجراحی رویکرد کمتهاجمیتری را برای درمان فتق دیسک در اختیارتان میگذارند.
ممکن است فتق دیسک کمرم با روشهای غیرجراحی خوب شود؟
دیسکهای کمری که واکنش رضایتبخشی به داروهای ضدالتهابی، فیزیوتراپی یا تزریق نشان میدهند، بدون جراحی درمان میشوند.
ممکن است بیش از یک جراحی برای درمان دیسک انجام شود؟
اگر مشکل دیسک جدیدی ایجاد شود یا جراحی ترمیمی لازم باشد، انجام جراحیهای دیگر ضرورت مییابد.
پس از جراحی دیسک کمر باید در بیمارستان بستری شوم؟
مدت زمان بستری به نوع جراحی و پیشرفت روند بهبود بستگی دارد. بعضی جراحیهای دیسک کمر به صورت سرپایی انجام میشود.
جراحی دیسک کمر تحت پوشش بیمه قرار دارد؟
بیمه خسارت مربوط به بسیاری از جراحیهای دیسک کمر را پرداخت میکند، البته میزان پوشش متغیر است. بنابراین پیش از عمل با نمایندۀ شرکت بیمهگرتان مشورت کنید.
اگر علائمم بهتر شود، میتوانم جراحی دیسک کمر را به تأخیر بیندازم؟
اگر علائمتان به کمک درمانهای محافظهکارانه در حد چشمگیری بهبود یافت، لازم نیست جراحی فوراً انجام شود. درهرحال دربارۀ روشهای درمان با پزشک مشورت کنید.
پس از جراحی دیسک کمر میتوانم مثل همیشه خم شوم و وسایل را از روی زمین بردارم؟
بسته به گستردگی جراحی و دوران نقاهتتان میتوانید پس از مدتی به روش عادی خم شوید و اشیاء را بلند کنید.
پس از جراحی دیسک کمر میتوانم مسافرت بروم؟
معمولاً توصیه میشود که پس از جراحی سفر طولانی نروید. برنامۀ سفرتان را به پزشک معالجتان اطلاع بدهید تا مطمئن شوید که مشکلی برایتان پیش نخواهد آمد.
احتمال دارد علائم دیسک کمر پس از جراحی عود کند؟
اگرچه جراحی درد دیسک کمر را بهبود میدهد، اگر مراقبتهای پس از عمل را به درستی انجام ندهید و سلامتی ستون فقرات را حفظ نکنید، احتمال عود علائم وجود خواهد داشت.
بعد از جراحی دیسک کمر باید تحت درمان فیزیوتراپی قرار بگیرم؟
فیزیوتراپی غالباً برای بازیابی قدرت و انعطافپذیری و پیشگیری از ابتلا به مشکلات ستون فقرات در آینده توصیه میشود.