مزایا و مراحل تزریق اپیدورال برای درمان انواع درد کمر

تاریخ: 22 آبان 1402

یکی از روش‌های رایج برای درمان کمردرد، تزریق اپیدورال می‌باشد که در این روش داروهای استروئیدی به همراه بی‌حس کننده‌های موضعی، به ناحیه اپیدورال (قسمت خارجی کانال نخاعی) تزریق می‌شوند. این روش درمانی معمولاً بی‌خطر است و مزیت‌های فراوانی دارد؛ از جمله اینکه نسبت به عمل‌های جراحی ریسک کمتری دارد و دوره نقاهت در این روش کوتاه‌تر است. بنابراین این روش،‌ یک روش محبوب بین پزشکان و بیماران برای درمان کمردرد است.

تزریق اپیدورال چیست؟

تزریق اپیدورال به معنای تزریق دارو در فضای بین مهره‌ها و نخاع است که به‌عنوان خارجی‌ترین قسمت کانال نخاعی شناخته می‌شود. در این نوع تزریق، دارویی به این ناحیه تزریق می‌شود. تزریق اپیدورال اغلب از دو نوع دارو استفاده می‌کند. اولین نوع دارو، داروی بی‌حسی موضعی است که در کاهش درد مؤثر است. داروی دوم، داروی استروئیدی است که نقش مهمی در کاهش التهاب و تورم دارد. به همین دلیل، این نوع تزریق همچنین به عنوان تزریق اپیدورال استروئیدی شناخته می‌شود.

تزریق اپیدورال چطور در کاهش درد تاثیر دارد؟

تزریق اپیدورال کمر سبب مسدود شدن ایمپالس‌‌ها (تکانه‌های) عصبی از بخش‌های تحتانی ستون فقرات می‌شود. استروئید اعصاب تحریک شده را که سبب بروز درد می‌شوند، تحت پوشش قرار می‌دهد و از انتقال سیگنال‌های درد از ستون فقرات به مغز جلوگیری کرده و سبب کاهش ورم و فشار وارد بر اعصاب می‌شود. این روش باعث کاهش حس در نیمه پایینی بدن می‌شود.

مزایای تزریق اپیدورال

تزریق مستقیم دارو در فضای اپیدورال نخاعی باعث تاثیر بیشتر و بهتر این داروها در مقایسه با تزریق وریدی یا ماهیچه‌ای می‌شود. تزریق اپیدورال همچنین ممکن است سرعت تسکین درد را نیز بهبود بخشد. توجه داشته باشید که این درمان به عنوان درمان تکمیلی کمردرد انجام می‌شود تا بیمار بتواند زودتر به زندگی خود بازگردد و یا درمان‌های دیگر مانند فیزیوتراپی را شروع کند. مزایای تزریق اپیدورال در کمر به تفصیل شامل این موارد هستند:

• بهبود تاثیر دارو: تزریق اپیدورال کمر، دارو را به طور مستقیم به ناحیه دردناک که نزدیک طناب نخاعی و ریشه‌های عصبی است انتقال می‌دهد. این امر سبب تاثیر بیشتر دارو در مقایسه با داروهای خوراکی می‌شود. داروهای خوراکی بایستی جذب جریان خون شوند و با گردش جریان خون در سراسر بدن سبب کاهش درد شوند.
• تاثیر مستقیم دارو: تزریق اپیدورال در کمر به طور مستقیم بر اعصابی که سبب بروز درد یا التهاب شده‌اند اثر می‌کند. این روش در مقایسه با تزریق در رگ یا عضله که دارو بایستی پیش از تاثیر بر ناحیه آسیب‌دیده در جریان خون جذب شود، دارای تاثیر بیشتر و سریع‌تری می‌باشد.
• کاهش عوارض جانبی: در روش تزریق اپیدورال کمر، دارو به صورت موضعی به محل مورد نظر انتقال داده می‌شود و در نتیجه در مقایسه با مصرف داروی خوراکی، به استفاده از مقادیر کمتر دارو نیاز است. در این حالت عوارض جانبی مانند التهاب معده، خواب‌آلودگی یا تداخل با داروهای دیگر کاهش داده می‌شوند.
• قابلیت استفاده به همراه داروهای دیگر: به همراه تزریق اپیدورال کمر می‌توان از داروهای دیگر مانند استروئید و بی‌حسی موضعی استفاده کرد. استفاده همزمان از تزریق اپیدورال به همراه این داروها می‌تواند اثر تزریق در کنترل درد و التهاب را افزایش داده و نسبت به استفاده از یک نوع دارو، باعث تسکین بیشتر درد و التهاب شود.
• تاثیر بیشتر در تسکین دردهای شدید: در صورت بروز درد شدید خصوصا در مواردی مانند بیرون‌زدگی دیسک، تنگی کانال نخاعی یا گیر افتادگی عصب، تزریق اپیدورال کمر در مقایسه با مصرف داروی خوراکی از لحاظ قدرت و سرعت درمان، دارای تاثیر بیشتری می‌باشد.
• کاهش احتمال بروز مشکلات گوارشی:داروهای خوراکی در برخی از مواقع می‌توانند سبب بروز مشکلات گوارشی مانند ناراحتی و درد معده، زخم یا خونریزی معده شوند. استفاده از روش تزریق اپیدورال در کمر سبب کاهش احتمال بروز مشکلات فوق می‌شود.

تزریق اپیدورال برای چه کسانی توصیه می‌شود؟

تزریق اپیدورال برای انواع کمردرد که می‌تواند اعصاب کانال نخاعی و کانال ریشه عصبی را تحریک کند، بسیار موثر است.

افرادی که به مشکلات زیر مبتلا هستند، کاندیدای مناسبی برای استفاده از روش تزریق اپیدورال کمر هستند:

• تنگی کانال نخاعی: تنگی کانال نخاعی زمانی بروز می‌کند که فضای داخل ستون فقرات بسیار کوچک باشد. این امر می‌تواند سبب وارد شدن فشار بر طناب نخاعی و اعصاب داخل ستون فقرات شود.
• اسپوندیلولیستزیس (سر خوردگی مهره‌های کمری): اسپوندیلولیستزیس عارضه‌ای است که سبب بی‌ثباتی ستون فقرات می‌شود. در اثر این عارضه، حرکت مهره‌های ستون فقرات بیش از حد طبیعی صورت می‌گیرد. این عارضه سبب خارج شدن مهره از محل خود و لغزش بر روی مهره زیرین می‌شود. امکان دارد اسپوندیلولیستزیس باعث وارد شدن فشار بر روی یک عصب و سبب بروز کمردرد یا پادرد شود.
• بیرون‌زدگی دیسک: این عارضه زمانی بروز می‌کند که بخش داخلی و ژله‌ مانند دیسک بین استخوان‌های ستون فقرات از طریق شکاف بخش خارجی دیسک، دچار بیرون‌زدگی شوند.
• تخریب دیسک بین مهره‌ای: این عارضه سبب بروز کمردرد یا گردن‌ درد ناشی از ساییدگی دیسک‌های ستون فقرات می‌شود.
• سیاتیک: سیاتیک به درد، ضعف، بی‌حسی یا احساس گزگز در پاها اشاره دارد. این عارضه در اثر آسیب‌دیدگی یا فشار وارد بر عصب سیاتیک ایجاد می‌شود.
• التهاب مفصل فاست: چنانچه غضروفی که بخش انتهایی مفاصل را پوشش می‌دهد، دچار ساییدگی شده و نازک شود، مفصل فاست دچار التهاب می‌شود.

به طور کلی، این روش درمانی در صورت داشتن آسیب نسبتاً خفیف که احتمالاً خود به خود برطرف می‌شود، توصیه نمی‌شود. همچنین اگر اختلال خونریزی، دیابت، عفونت یا آلرژی خاصی دارید، بهتر است تزریق اپیدورال را انجام ندهید و یا حتماً در این باره با پزشک معالج خود مشورت کنید.

آمادگی‌های لازم قبل از تزریق اپیدورال

قبل از انجام تزریق اپیدورال، پزشک معالج ممکن است از شما بخواهد دستورالعمل‌هایی را رعایت کنید. به عنوان مثال، ممکن است از شما درخواست شود تا چند ساعت قبل از عمل هیچ چیزی مصرف نکنید یا ننوشید تا از احساس ناراحتی معده که ممکن است به دنبال تزریق ایجاد شود، جلوگیری شود. اگر از داروهایی استفاده می‌کنید، حتماً باید با پزشک خود درباره این موضوع صحبت کنید و او را در جریان نوع و دوز دارویی که مصرف می‌کنید قرار دهید.

علاوه بر این، قبل از انجام عمل، معمولاً از شما خواسته می‌شود که از دستشویی استفاده کنید و لباس مناسب عمل را پوشیده شوید. سپس با توجه به نوع عمل و منطقه تزریق، از شما درخواست می‌شود که روی یک تخت مناسب دراز بکشید و در عین حال پرستار به شما کمک می‌کند تا در موقعیت مناسب قرار بگیرید.

مراحل تزریق اپیدورال به چه صورت است؟

عمل تزریق اپیدورال بسیار ساده است و به طور کلی در چند مرحله انجام می‌شود:‌

1. در مرحله اول محل تزریق علامت‌گذاری شده و با استفاده از بتادین ضدعفونی می‌شود.
2. سپس پزشک معالج از یک دستگاه اشعه ایکس استفاده می‌کند تا بوسیله تصاویر حاصل از دستگاه بتواند سوزن حاصل از تزریق را هدایت ‌کند و مطمئن ‌شود که سوزن در جای مناسب قرار گرفته است.
3. در ادامه یک بی‌حس کننده موضعی به پوست و بافت‌های زیرین تزریق می‌شود تا ناحیه را بی‌حس کند.
4. در مرحله بعد یک سوزن مخصوص برای تزریق نخاعی اپیدورال به محل تزریق مورد نظر وارد می‌شود.
5. در ادامه از رنگ کنتراست استفاده می‌شود تا محل دقیق تزریق مشخص گردد.
6. در مرحله آخر پزشک معالج داروی استروئیدی و بی‌حس کننده موضعی را برای تسکین درد به کمر تزریق می‌کند.

مراقبت‌های بعد از تزریق اپیدورال

پس از تزریق اپیدورال با رعایت نکات زیر می‌توانید هرچه سریع‌تر به زندگی معمول خود ادامه دهید و در عین حال اثر تزریق برای مدت طولانی‌تری باقی بماند. نکات مربوط به مراقبت بعد از تزریق اپیدورال شامل موارد زیر است:

• توصیه می‌شود که برای مدت حداقل 2 ساعت بلافاصله پس از تزریق، در منزل دراز کشیده و استراحت کنید.
• برای مدت 24 ساعت پس از تزریق اپیدورال، جهت دراز کشیدن و استراحت در یک موقعیت راحت برنامه‌ریزی کنید.
• از راه رفتن و یا نشستن برای مدت بیش از 10 تا 20 دقیقه در هر نوبت بایستی خودداری شود.
• شما می‌توانید مصرف تمامی داروهای خود را طبق تجویز پزشک ادامه دهید.
• جهت کاهش درد، می‌توانید هر بار به مدت 20 دقیقه‌ بر روی ناحیه تزریق از پک سرد یا کیسه یخ استفاده کنید.
• برای مدت 3 روز بایستی از به‌کارگیری حرارت در ناحیه تزریق خودداری شود.
• معمولا استفاده از داروهای تایلنول، ادویل یا الو (Aleve) در بیشتر بیماران سبب تسکین درد پس از تزریق اپیدورال کمر می‌شود.
• 2 تا 3 هفته پس از تزریق اپیدورال در کمر، بایستی برای مراجعه مجدد به پزشک جهت بررسی واکنش بدن به تزریق برنامه‌ریزی شود.

عوارض جانبی تزریق اپیدورال

اصلی‌ترین عارضه جانبی مرتبط با تزریق اپیدورال، درد خفیف در ناحیه دریافت کننده تزریق است. این درد معمولا خیلی سریع به خودی‌خود بهبود پیدا می‌کند. همچنین ممکن است دچار عوارض خفیفی همچون قرمز شدن صورت و قفسه سینه، مشکلات مربوط به خواب، استرس،‌ گر گرفتگی و افزایش قندخون شوید. خوشبختانه عوارض جدی تر ناشی از تزریق اپیدورال بسیار نادر است. اما با این حال مهم است که از برخی از آنها اطلاع داشته باشید. عوارض شامل موارد زیر است:

• خونریزی در محل تزریق
• واکنش آلرژیک
• عفونت
• ‌آسیب به عصب
• بی حسی و گز گز شدن
• فلج شدن

چه زمانی پس از تزریق اپیدورال باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت بروز هر یک از علائم زیر پس از تزریق اپیدورال و بازگشت به منزل بایستی با پزشک مشورت شود یا فورا به نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه شود:

• بروز سردرد شدید در زمان ایستادن یا نشستن که پس از دراز کشیدن تسکین پیدا می‌کند. این حالت می‌تواند نشانه‌ای از سوراخ شدن سخت ‌شامه باشد.
• بروز تب که می‌تواند نشانه‌ای از وجود عفونت باشد.
• کاهش یا از دست دادن کامل کنترل مثانه یا روده
• بی‌حسی یا ضعف در پاها که میتواند نشانه آسیب‌دیدگی عصبی باشد.

سوالات متداول

آیا تزریق اپیدورال نیاز به بیهوشی دارد؟

خیر. تزریق اپیدورال یک پروسه ی سرپایی است و تنها نیاز به بی حسی موضعی دارد.

تاثیر تزریق اپیدورال کمر برای چه مدت ماندگار است؟

بر طبق تحقیقات انجام شده، تزریق اپیدورال کمر در بسیاری از موارد برای مدت 6 ماه سبب تسکین درد می‌شود. البته تاثیر این روش در هر شخصی متفاوت است.

تزریق اپیدورال توسط چه کسی انجام می‌شود؟

تزریق اپیدورال توسط متخصصان زیادی انجام می‌شود که از جمله آن می‌توان به متخصصان بیهوشی، ‌ارتوپدها، متخصصان درد،‌ رادیولوژیست‌ها، جراحان و متخصصان مغز و اعصاب اشاره کرد.

چند بار امکان تزریق اپیدورال وجود دارد؟

بسته به شرایط بیمار ممکن است تعداد دفعات تزریق متفاوت باشد با این حال توصیه می‌شود تزریق اپیدورال بیش از سه تا شش بار در سال صورت نگیرد.

آیا تزریق اپیدورال کمر در زمان بارداری امکان‌پذیر است؟

با توجه به این که فلوروسکوپی با استفاده از اشعه ایکس می‌تواند برای جنین زیان‌آور باشد، امکان دارد نیاز باشد که از تزریق اپیدورال در زمان بارداری نیز خودداری شود.

آیا تزریق اپیدورال درد دارد؟‌

متخصص بیهوشی ناحیه‌ای که تزریق در آن انجام می‌شود را بی حس می‌کنند، که ممکن است باعث سوزش لحظه‌ای شود. اما به دلیل بی حسی استفاده شده، درد بسیار کمی همراه با تزریق اپیدورال احساس می‌شود. درعوض، بیشتر بیماران با وارد شدن سوزن مقداری فشار احساس خواهند کرد.

در تزریق اپیدورال چه استروئیدهایی مورد استفاده قرار می‌گیرد؟‌

رایج‌ترین استروئیدهای مورد استفاده در تزریق اپیدورال دگزامتازون، بتامتازون، متیل پردنیزولون و تریامسینولون هستند. انتخاب دارو و دوز بر اساس حال عمومی بیمار، محل تزریق و پاسخ قبلی بیمار به تزریق اپیدورال توسط پزشک متخصص انتخاب می‌شود.

تزریق اپیدورال چقدر زمان‌بر است؟

تزریق اپیدورال معمولا بین 10 تا 20 دقیقه زمان می‌برد.

دوره  نقاهت پس از تزریق اپیدورال چند روز است؟

اکثرا افراد پس از تزریق اپیدورال حال مساعدی دارند و می‌توانند پس از چند ساعت به خانه بروند.

آیا بلافاصله بعد از تزریق اپیدورال می‌توان رانندگی کرد؟‌

خیر. حداقل تا 24 ساعت پس از تزریق نباید رانندگی کرد.

آیا احساس درد پس از تزریق اپیدورال طبیعی است؟‌

بله ممکن است بعد از تزریق احساس درد داشته باشید که معمولا سه روز طول می‌کشد.

هزینه تزریق اپیدورال چقدر است؟

هزینه تزریق اپیدورال بسته پزشک معالج، محلی که برای تزریق به آن مراجعه می‌کنید و پوشش بیمه‌ای شما متفاوت است.