مراقبت و توانبخشی بعد از شکستگی مهره کمر: فیزیوتراپی و ورزش

تاریخ: ۲۳ آبان ۱۴۰۲

مراقبت و توانبخشی بعد از شکستگی مهره کمر: فیزیوتراپی و ورزش

“شکستگی کمر” ، اصطلاح دیگری برای توصیف شکستگی ستون فقرات، یعنی شکستگی یک یا چند مهره‌ی کمر و 33 استخوانی می‌باشد که ستون فقرات را تشکیل می‌دهند و از طناب نخاعی محافظت می‌کنند. شکستگی استخوان ممکن است وضعیتی نگران‌کننده باشد، اما لزوماً به این معنا نیست که طناب نخاعی آسیب ‌دیده است.

شایع‌ترین علت شکستگی مهره کمر، افتادن شدید از بلندی است. اصابت ضربه‌ای سنگین در سانحه‌ی رانندگی یا سوانح دیگر نیز ممکن است منجر به شکستگی کمر و ستون فقرات گردد. البته شرایط دیگری همچون پوکی استخوان (ضعیف و شکننده شدن استخوان‌ها) و تومورهای ستون فقرات نیز می‌توانند موجب شکسته شدن مهره‌ها شوند.

عفونت باکتریایی یا قارچی مهره‌ها می‌تواند استخوان‌ها را به قدری ضعیف کند که منجر به شکستگی آن‌ها شود. سوءتغذیه، ضعف سیستم ایمنی، سرطان  و چاقی نیز ممکن است خطر شکستگی ستون فقرات را بالا ببرند.

فیزیوتراپی می‌تواند به کاهش درد در بیماران مبتلا به شکستگی‌های ناشی از فشار ستون فقرات کمک کند و استقامت، انعطاف‌پذیری و عملکرد کلی آن‌ها را بهبود دهد. اگر دچار شکستگی ناشی از فشار در ستون فقرات شوید، چند هدف اصلی در درمانتان در نظر گرفته می‌شود: باید دردتان برطرف شود، شکستگی بهبود یابد و پوکی استخوانی که موجب ضعیف شدن استخوان‌هایتان و در نتیجه از هم پاشیدن آن‌ها شده است درمان شود.

شانس خوبی که دارید این است که نیازی به عمل جراحی نخواهید داشت. اکثر بیماران می‌توانند بدون عمل جراحی، درمان شوند. شکستگی‌های ناشی از فشار معمولاً به‌خودی‌خود و حدوداً در 3 ماه‌ها بهبودی می‌یابند. در صورت بروز چنین وضعیتی، متخصصین کلینیک توان‌بخشی و فیزیوتراپی امید، پس از معاینه بیمار، اقداماتی را همچون تجویز داروهای ضدالتهاب، استراحت، فیزیوتراپی یا کمربندهای طبی ، برای بهبود وضعیت شما انجام خواهند داد.

علائم شکستگی مهره‌ای کمر چگونه است؟

درد شدید در ناحیه‌ی شکستگی، علامت اصلی آسیب و شکستگی کمر می‌باشد. اگر کمردرد با حرکت کردن شدیدتر می‌شود نیز نشانه‌ی این است که یک مهره ممکن است شکسته باشد.

اگرچه در صورتی که استخوان شکسته شده به عصب‌های دیگر نخاعی فشار وارد کند، ممکن است علاوه بر درد، بی‌حسی نیز وجود داشته باشد. اگر ریشه‌های عصبی یا طناب نخاعی نیز آسیب دیده باشند، رفلکس‌ها و قدرت عضلانی‌تان ممکن است تحت تأثیر قرار بگیرد. آسیب عصبی می‌تواند همچنین منجر به مشکلاتی در روده و مثانه شود.

سه نوع شکستگی مهره کمر وجود دارد که هر یک از آن‌ها می‌تواند علائم منحصر به خود را داشته باشد. این سه نوع شامل خمیدگی (flexion)، چرخش (rotation) و کشیدگی (extension) می‌باشند:

خمیدگی 

مسئولیت خم شدن و انحنای بدن به سمت جلو به کمر و ستون فقرات تعلق دارد. با این حال، برخی شکستگی‌ها می‌توانند توانایی خم شدن کمر را محدود کنند. دو نوع شکستگی معمول در این زمینه شامل شکستگی فشاری (compression fractures) و شکستگی ترکیدگی محوری (burst fractures) است.

شکستگی فشاری در زمانی رخ می‌دهد که بخش جلویی مهره شکسته شده و ارتفاع آن کاهش می‌یابد، اما بخش عقبی مهره بدون آسیب باقی می‌ماند. علائم این نوع شکستگی شامل درد در منطقه کمر و در برخی موارد تحلیل در دست‌ها و پاها است. در صورتی که طناب نخاعی نیز آسیب ببیند، ممکن است بی‌حسی در پاها مشاهده شود. در طول زمان، یک شکستگی فشاری می‌تواند منجر به کوتاه شدن قد شود.

شکستگی ترکیدگی محوری رخ می‌دهد که ارتفاع در هر دو طرف جلو و پشت مهره کاهش یابد. علائم این نوع شکستگی مشابه علائم شکستگی فشاری است. با حرکت شدید، درد در شکستگی ترکیدگی محوری ممکن است شدیدتر شود.

چرخش 

الگوهای شکستگی چرخشی (Rotation) شامل یک شکستگی زائده عرضی مهره‌ای ستون فقرات (transverse process fracture) و شکستگی به همراه دررفتگی مهره (fracture-dislocation) می‌باشند.

هر مهره‌ی ستون فقرات، دارای دو زائده‌ی عرضی می‌باشد. این زائده‌ها، شاخه‌هایی در هر طرف استخوانی هستند که به رباط‌ها و عضله متصل می‌شوند. اگر در هنگام آسیب و شکستگی کمر، تمام یا قسمتی از این زائده شکسته شود، نتیجه‌ی آن بسیار دردناک خواهد بود.

اگرچه، طناب نخاعی معمولاً تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد، یعنی بیمار دچار بی‌حسی یا ضعف نخواهد شد. اختلالی در ثبات و پایداری ستون فقرات به وجود نمی‌آید. شکستگی زائده‌ی عرضی مهره‌ی ستون فقرات، موردی کمیاب است. این عارضه معمولاً در نتیجه‌ی خم شدن غیرعادی به یک طرف یا پیچش خیلی شدید و ناگهانی (اغلب در سوانح رانندگی) بروز می‌کند.

شکستگی همراه با دررفتگی نیز معمولاً بر اثر یک ترومای شدید و ناگهانی همچون تصادف، به وجود می‌آید. این نوع آسیب شامل شکستگی استخوان و نیز آسیب به بافت نرم مجاور و در بسیاری موارد طناب نخاعی می‌باشد. مهره‌ی آسیب دیده، علاوه بر شکستگی، از جای خود نیز خارج می‌شود. به این وضعیت دررفتگی مهره میگویند.

کشیده شدن 

منظور از کشیدگی (extension)، کشیده شدن غیرعادی و بافشار یا فشار وارد کردن استخوان‌ها در مهره است.

شکستگی تصادفی، نوعی شکستگی براثر کشیدگی است که معمولاً در یک سانحه رانندگی رخ می‌دهد. در این سانحه، بالاتنه به سمت جلو پرت می‌شود، درحالی‌که قسمت پایین تنه در جای خود با کمربند ایمنی ثابت مانده است. این صدمه ممکن است باعث آسیب به رباط‌های واقع در کمر شده و منجر به درد و گرفتگی عضلانی و درد ناشی از شکستگی شود.

اگر آسیبی به ارگان‌های داخلی بدن وارد شود، ممکن است احساس درد بسیار شدیدی از آن نواحی داشته باشید. این دردها ممکن است باعث شوند که درد کمرتان مشخص نباشد.

تشخیص آن چگونه است؟

تشخیص یک شکستگی در ستون فقرات با یک معاینه‌ی فیزیکی و بررسی علائم بیمار شروع می‌شود. همچنین باید سابقه‌ی بیماری خود را به پزشک اطلاع دهید، از جمله آسیب‌هایی که ممکن است سبب شکستگی یا مشکلاتی دیگر شده باشند، مانند پوکی استخوان که ممکن است استخوان‌هایتان را ضعیف کند.

یک عکس رادیولوژی از کمر می‌تواند به راحتی وجود شکستگی را در کمر نشان دهد. روش‌های دیگر تصویربرداری نیز می‌توانند در ارائه‌ی تصاویری دقیق‌تر از استخوان‌هایتان مورداستفاده قرار بگیرند. یکی از پرکاربردترین روش‌های تصویربرداری، سی‌تی‌اسکن است. سن تی اسکن، نماهایی 3 بعدی و لایه لایه از داخل بدن را نمایش می‌دهد. با کمک این روش، پزشک می‌تواند آسیب‌های وارده به بافت‌های نرم و مشکلات ناشی از خونریزی را که رادیولوژی قادر به دیدن آن‌ها نیست، تشخیص دهد.

پزشک همچنین با کمک تکنیک تصویربرداری ام ار آی، مشکلات ناشی از خونریزی یا آسیب‌های وارده به عضلات و رباط‌ها را تشخیص می‌دهد.

پزشک شما ممکن است آزمایش‌های نوروژیکی (عصبی) از رفلکس‌ها و توانایی شما در احساس کردن و حرکت دادن اعضای بدنتان انجام دهد تا بتواند هرگونه آسیب به طناب نخاعی یا عصب‌ها را تشخیص دهد.

روش‌های درمان 

1. دارو دمانی
2. فیزیوتراپی
3. مداخلات درمانی و غیر جراحی برای کاستن درد از قبیل RF(رادیو فرکوینسی) با تزریقات مفاصل مربوطه:گاهی به دنبال آسیب مهره ها, عضلات فیله کمری و مفاصل ستون فقرات دچار اسیب می‌شوند, که با درمانها ی دارویی و فیزیوتراپی بهتر نمی‌شوند. در این موارد از مداخلات مفید برای کاستن درد استفاده می شود, این مداخلات معمولا با بی‌حسی موضعی انجام می شوند و نیا زی به بیهوشی کامل بیمار ندارند
4. استفاده از کمربندهای طبی مخصوص

دوره نقاهت و زمان‌بندی آن 

اگر آسیب و شکستگی‌ها فقط به ستون فقراتتان محدود شده است که می‌توان آن را با انجام یک عمل کیفوپلاستی نسبتاً ساده درمان کرد، ممکن است نیاز باشد که یک شب در بیمارستان بستری شوید. در صورت نیاز به جراحی‌ها یا درمان‌های سخت‌تر برای صدمات وارده‌ی دیگر، ممکن است برای مدت بیشتری به بستری در بیمارستان نیاز باشد.

چه عمل جراحی انجام داده باشید یا خیر، معمولاً برای 8 تا 12 هفته به بریس یا کمربند طبی نیاز خواهید داشت. بعد از این مدت، باید برای شش هفته درمان فیزیوتراپی انجام دهید.

پزشک به شما خواهد گفت که چه زمانی می‌توانید فعالیت‌های روزمره‌تان را از سر بگیرید. در صورت شکستگی‌های خفیف، می‌توانید تقریباً سریع به کارهای معمول خود بازگردید. در صورت شکستگی‌های عمده در کمر، ممکن است قبل از بازگشتن به کارهایی که از انجام آن‌ها خودداری کرده‌اید، به ماه‌ها یا سال‌ها استراحت نیاز باشد.

در ابتدا باید به فکر خشک شدن و گرفتگی کمر باشید. اگر به عمل فیوژن ستون فقرات نیاز باشد، ممکن است کمی خشکی در کمر باقی بماند.

مراقبت و توان‌بخشی شکستگی مهره کمر

داروهای ضدالتهاب 

اغلب می‌توانید با استفاده از داروهای‌ضدالتهابی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن دردتان را کاهش دهید. برای اینکه بدانید کدام دارو برایتان بهتر است، از پزشک خود مشورت بگیرد. در صورت داشتن دردی شدید یا دائمی، پزشک ممکن است داروهای قوی‌تری را تجویز کند.

همچنین پزشک ممکن است به شما توصیه کند که کلسیتونین هورمونی مصرف کنید. مطالعات نشان می‌دهند که این دارو می‌تواند به کاهش درد ناشی از شکستگی فشاری کمک کند.

استراحت 

نباید ستون فقرات را با کار کردن، تحت فشار زیاد قرار دهید، البته نباید کاملاً بی حرکت بمانید. دراز کشیدن برای مدت طولانی می‌تواند استخوان‌هایتان را ضعیف‌تر کند. پزشک ممکن است به شما توصیه کند که برای مدت کوتاهی در تختخواب استراحت کنید. بعد از چند روز یا به‌محض اینکه احساس کردید بهتر شده‌اید، حرکات و کارهای معمول بدنی‌تان را که کمر در آن درگیر است به‌تدریج از سر بگیرید.

ممکن است برای چند هفته یا چند ماه، هنوز نیاز باشد که از انجام تمرینات سنگین که می‌توانند وضعیتتان را بدتر کنند خودداری کنید. از پزشک خود درباره‌ی بهترین زمان برای از سر گرفتن فعالیت‌هایتان و بهترین راه برای انجام این فعالیت‌ها بپرسید.

فیزیوتراپی چه کمکی می‌تواند به بیمار کند؟

پزشک ارزیابی کاملی روی شما انجام خواهد داد که شامل سابقه بیماری شما در گذشته، هر گونه دارویی که مصرف می‌کنید و علائم فعلی شما می‌باشد. فعالیت‌های معمول و روزانه‌تان بررسی می‌شود و در نتیجه متخصص فیزیوتراپی می‌تواند یک برنامه درمانی را نسبت به نیازها و اهداف شخصی‌تان در نظر بگیرد.

پزشک یا فیزیوتراپیست کمرتان را معاینه می‌کند، او نقاطی در امتداد ستون فقراتتان را لمس می‌کند تا هر ناحیه‌ای که در آن درد، تحریک و ناراحتی احساس می‌شود را مشخص کند و حرکات ستون فقرات، استقامت کمر، پاها و شانه‌ها و نیز تعادلتان را چک می‌کند.

در طی دوره‌ی نقاهت که فعالیت‌هایتان محدودتر شده است، عضلات واقع در ناحیه مرکزی، باسن و کمر ممکن است ضعیف شوند. این ضعف می‌تواند ازسرگیری فعالیت‌های معمولتان را کمی سخت کند و همچنین ممکن است خطر افتادن را برای شما بالاتر ببرد.

پزشک می‌تواند به شما کمک کند که قدرت و حرکتی را که در زمان بهبودی و جوش خوردن شکستگی از دست داده‌اید، بازیابید. روند درمان شما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• کاهش درد: پزشک از درمان‌ها و تکنولوژی‌های مختلفی برای کنترل و کاهش دردتان استفاده می‌کند و به شما کمک می‌کند تا مصرف داروهای ضدالتهابی همچون داروهای افیونی (اوپیودها) را کاهش دهید.
• تمرینات انعطافی. پزشک چند تمرین ملایم دامنه‌ی حرکتی ستون فقرات برای نواحی گردن، زیر گردن، پایین کمر، لگن و شانه به شما آموزش می‌دهد.
• تمرینات قدرتی: پزشک تمرینات قدرتی ملایمی را به توصیه خواهد کرد تا به تحریک و تقویت مقاومت استخوانی‌تان کمک کنند. این تمرینات می‌توانند شامل تمرینات قدرت عضلانی در بالاتنه و پایین‌تنه، ناحیه شکم و کمر شوند.
• وضعیت قرارگیری بدن: پزشک به شما آموزش خواهد داد که چگونه بدن و کمر خود را در حالتی مناسب و بی‌خطر قرار دهید تا از وارد آمدن فشار بیش‌ازحد بروی مهره‌های کمر در هنگام نشستن، ایستادن، راه رفتن و حتی در هنگام خواب جلوگیری کنید. همچنین مکانیک‌های مناسب بدن را برای انجام کارهای خانه مانند خم شدن و بلند کردن اجسام، به شما آموزش خواهد داد. پزشک یک برنامه‌ی تمرین خانگی منحصر را نیز برای شما آماده می‌کند تا بتوانید بعد از پایان برنامه‌ی فیزیوتراپی‌تان، تمرینات را در خانه ادامه دهید.
• جلوگیری از افتادن: پزشک به شما تمریناتی را برای بهبود تعادلتان و ثابت بودن قدم‌هایتان برای جلوگیری از افتادن آموزش خواهد داد. می‌توانید تمرینات ملایمی را بر روی انواع سطوح انجام دهید. همچنین به شما نکاتی آموزش می‌دهد که بتوانید تغییراتی در خانه‌تان ایجاد کرده تا خطر افتادنتان را کمتر کنید.

ورزش 

ورزش‌هایی که کمر و ستون فقرات را تقویت می‌کنند می‌توانند به شما کمک کنند تا از بروز شکستگی فشاری دیگر اجتناب کنید. می‌توانید با پزشک درباره‌ی بهترین تمرینات ورزشی برای سلامتی‌تان صحبت کنید، ورزش‌هایی مانند:

• پیاده‌روی
• یوگا

این ورزش‌ها کلاً برای استقامت استخوان‌ها مناسب هستند. یا می‌توانید تمرینات تایی چی را امتحان کنید که سبب بهبود تعادل می‌شوند و به جلوگیری از افتادن و در نتیجه شکستگی کمک می‌کنند.

کمربند طبی

استفاده از کمربند طبی برای شکستگی فشاری در کمر، همانند بستن یک گچ برای دست شکسته است. این کمربند، یک قالب سفت و محکم است که فشار را از روی استخوان دچار درد برمیدارد و حرکاتتان را محدود می‌کند. کمربند طبی به مهره‌ی شکسته شده کمرتان این فرصت را می‌دهد تا جوش بخورد و بهبودی یابد.

تحقیقات زیادی در رابطه با اثبات مزیت کمربند طبی در کمک به جوش خوردن شکستگی‌های فشاری انجام نگرفته است، اما در یک مطالعه ثابت شده است که این بریس‌ها می‌توانند به کاهش درد کمک کنند.

دورنمای این وضعیت در آینده چگونه است؟

شکستگی کمر که منجر به آسیب به طناب نخاعی یا سیستم عصبی‌تان شده است، می‌تواند یک حادثه‌ی خطرناک باشد. حتی شکستگی‌های خفیف در ستون فقرات ممکن است توانایی شما را در انجام برخی ورزش‌ها یا فعالیت‌های دیگر تحت تأثیر قرار دهند. اگرچه درمان‌های بسیار مختلفی برای انواع شکستگی‌ها وجود دارد.

مهم‌ترین چیزی که می‌توانید انجام دهید این است که توصیه‌های پزشکتان را دنبال کنید و با جدیت در برنامه‌های فیزیوتراپی‌تان حاضر شوید. ممکن است برای بعد از اتمام برنامه فیزیوتراپی، تمرینات و توصیه‌های دیگری را برای سبک زندگی‌تان دریافت کنید. اگر این کارها را رعایت کنید و هر گونه علائم یا تغییراتی در وضعیتتان را دقیقاً به پزشک خود گزارش دهید، می‌تواند دوره‌ی نقاهت را به‌خوبی پشت سر بگذارید و بیشتر کارها و فعالیت‌های روزانه‌تان را از سر بگیرید.

آیا می‌توان از بروز این آسیب پیشگیری کرد؟

چند راه برای پیشگیری از بروز شکستگی فشاری در ستون فقرات وجود دارد. متخصصین درمان فیزیکی توصیه می‌کنند که:

• برای تقویت سلامت استخوان‌هایتان، برنامه غذایی متعادلی داشته باشید.
• سیگار نکشید.
• از مصرف الکل خودداری کنید.
• مکمل‌های کلسیم و ویتامین D را طبق دستور پزشکتان مصرف کنید.
• به طور منظم ورزش کنید از جمله ورزش‌هایی با تحمل وزن مانند پیاده‌روی و استفاده از وزنه.
• با تغییراتی در اسباب و اثاثیه منزل و انجام تمرینات تعادلی که فیزیوتراپیست به شما توصیه کرده است، خطر افتادنتان را کاهش دهید.
• در هنگام انجام فعالیت‌های روزانه، حالت صحیح قرارگیری بدن و مکانیک‌های مناسب بدنتان را حفظ کنید.

درمان گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر،گردن و ران پا