هنگامی که از پشت به یک ستون فقرات عادی نگاه می‌اندازیم می‌بینیم که به شکل کاملا صاف است. با این حال چنانچه که ستون فقرات تحت تاثیر کیفوز قرار بگیرد در قسمتهای فوقانی مهره‌های کمر شاهد انحنای آنها به سمت جلو هستیم که باعث‌می‌شود فرد ظاهری غیرعادی پیداکرده و دچار گوژپشتی شود.
چنانچه انحنای اندازه‌گیری شده ستون فقرات از طریق عسکبرداری با اشعه ایکس حدود ۵۰ درجه و یا بیشتر باشد به ان کیفوز گفته می‌شود. البته ستون فقرات در قسمت فوقانی خود کمی به سمت جلو انحنا دارد اما معمولا این انحنا بین ۲۰ تا ۴۵ درجه است. در واقع کیفوز نوعی ناهنجاری در ستون فقرات است. به کمک بریس می‌توان تا چند درجه میزان انحنا را اصلاح‌کرد و یا از رشد شدید کیفوز جلوگیری‌‌کرد. ناگفته نماند که این اصلاح توسط بریس در بین بزرگسالان جزئی است.
گزینه‌های درمانی کیفوز به سن بیمار، درجه انحنا و علائم موجود در بدن بیمار بستگی دارد.
متخصصین کلینیک توانبخشی و فیزیوتراپی امید پس از معاینه دقیق بیمار و انجام عکسبرداری‌های لازم، برنامه درمانی مناسب را بر اساس سن بیمار و شدت انحنا تجویز خواهند کرد. رویکرد پلکانی این کلینیک از روش‌های ساده مانند استفاده از بریس آغازمی‌شود و در صورت لزوم روش‌های پیچیده‌تر تجویز خواهند شد.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در کلینیک امید میتوانید با شماره تلفن‌های09025804413 تماس حاصل فرمایید.
انواع مختلف کیفوز کدامند؟
کیفوز وضعیتی
کیفوز وضعیتی یا همان قوز وضعیتی، کیفوزی توراسیکی بیش از ۵۰ درجه دارای مهره‌های طبیعی‌شکل است. این نوع کفیوز انعطاف پذیر بوده و اغلب با ورزش‌کردن قابل درمان است.
کیفوز شوئرمن
کیفوز شوئرمن به نوعی کفیوز اشاره‌دارد که در آن مهره‌ها یک شکل گوه را ایجاد‌کرده‌اند. این نوع کفیوز سفت‌تر بوده و قابیلت وخیم شدن در حین رشد را دارد. این نوع کیفوز در ۰.۴ درصد افراد رخ‌داده و مردان و زنان را به‌طور مساوی تحت تأثیر قرارمیدهد.
کیفوز مادرزادی
تشخیص کفیوز مادرزادی بدین صورت است که در آن شکل یک یا چند مهره متفاوت از بقیه است. این تفاوت در هنگام تولد به‌وجود می‌آید یعنی کودک در هنگام تولد دچار انحنای بیرونی در ستون فقرات می‌شود و حتی ممکن‌است که این قوز با رشد کودک بیشتر نیز به چشم بیاید.
علل ایجاد قوز‌کمر چیست؟
کیفوز می‌تواند مادرزادی بوده و یا بر اثر شرایط زیر به‌وجود آید:
- مشکلات متابولیک
- شرایط عصبی-عضلانی
- پوکی استخوان ناقص و یا نام دیگر آن بیماری شکننده استخوانها که موجب شکستگی استخوانها با کمترین فشار ممکن می‌شود.
- اسپینا بیفیدا
- کیفوز شوئرمن: وضعیتی است که باعث می‌شود که مهره‌ها در قسمت فوقانی پشت به سمت جلو قوز پیداکنند. علت کیفوز شوئرمن ناشناخته‌است و معمولا در مردان بیشتر رخمیدهد.
کیفو در بین زنان نسبت به مردان بیشتر شایع است.
کیفوز چه علائمی دارد؟
در ادامه به شایع‌ترین علل بروز کیفوز یا گوژپشتی اشاره خواهیم‌کرد با این حال، لازم به ذکر است که علائم کیفوز ممکن‌است که در بین افراد مختلف، متفاوت باشد. برخی از علائم کیفوز عبارتند از:
- تفاوت در ارتفاع شانه‌ها
- سر در مقایسه با سایر اعضای بدن به سمت جلو خم‌می‌شود.
- تفاوت در ارتفاع تیغه یا وضعیت شانه
- زمانی‌که فرد به جلو خم‌می‌شود ارتفاع قسمت فوقانی پشت بیشتر از حالت طبیعی دیده می‌شود.
- عضلات همسترینگ (پشت ران)تنگ
- هرچند ممکن‌است که فرد دچار کمر درد شود اما شدت آن به ندرت به‌اندازه‌ای می‌رسد که بتواند بر فعالیت‌های طبیعی فرد تاثیربگذارد.
عوامل خطر ابتلا به کیفوز کدامند؟
دو عامل خطر برای ابتلا به کیفوز عبارتند از داشتن پوکی‌استخوان (تراکم کم در استخوان) و سابقه مبتلاشدن یکی از اعضای خانواده به کیفوز.
چگونه می‌توان کیفوز را تشخیص داد؟
پزشک کیفوز را از طریق بررسی کامل سوابق پزشکی بیمار، معاینه جسمانی وی و انجام آزمایش‌های خاص تشخیص‌می‌دهد. اگر بیمار کودک باشد، پزشک سوابق کامل والدین و تاریخ تولد او و همچنین سابقه سایر اعضای خانواده در ابتلا به کفیوزرا مورد بررسی قرارمیدهد. همچنین پزشک درباره نقاط عطف رشد سوالهایی از والدین او می‌پرسد زیرا برخی از انواع کیفوز را می‌توان با سایر اختلالات عصبی-عضلانی مرتبط دانست. در مواردی که رشد کودک با تاخیر همراه بوده است نیاز به ارزیابی‌های پزشکی بیشتری است.
روش‌های تشخیص کیفوز شامل موارد زیر می‌باشد:
- عکسبرداری با اشعه ایکس: این روش یک آزمایش تشخیصی است که در آن از پرتوهای انرژی الکترومغناطیسی نامرئی برای تولید تصاویری از بافت‌ها، استخوانها و اندام‌های داخلی بر روی فیلم استفاده‌می‌شود. از این آزمایش برای اندازه‌گیری و ارزیابی میزان قوز کمر استفاده‌می‌شود. به کمک پرتونگاری کامل از ستون فقرات در حالت ایستاده، پزشک یا رادیولوژیست زاویه قوز ستون فقرات را اندازه‌گیری‌می‌کند. چنانچه که اندازه انحنای ستون فقرات بیش از ۵۰ درجه باشد این وضعیت غیر‌طبیعی یا هیپرکیفوز محسوب‌می‌شود.
تشخیص زودهنگام کیفوز به منظور درمان موفقیت‌آمیز بسیار حائز اهمیت است. متخصصان اطفال و یا پزشکان خانواده و حتی برخی از برنامه‌های مدرسه به‌طور مستمر به مراقب بروز علائمی هستند که ممکن‌است نشان از حضور کفیوز در کودک داشته‌باشد.
درمان گوژپشتی چیست؟
به ندرت پیش‌می‌اید که کفیوز به غیر از درد ممکن – به جز در مواردی که کیفوز مادرزادی است – اثرات مضر و مخربی بر روی اندام‌ها و ساختارهای مهم داخلی بدن داشته باشد. از همین رو درمان کیفوز براساس علائمی صورت می‌گیرد که فرد دچار آنها شده است. به‌عنوان مثال، افرادی که از درد رنج‌می‌برند می‌توانند از تمرینات تقویت‌کننده‌ی عضلات اصلی و داروهای مسکن استفاده‌کنند. در مواردی که فرد در مورد ظاهر خود دغدغه‌هایی دارد می‌تواند از حرکات تمرینی همراه با بریس یا مربوط به وضعیت ایستادن و نشستن بهره‌مند شود. از عمل جراحی تنها در موارد شدید کفیوز استفاده‌می‌شود.
پزشکان در تصمیم‌گیری در مورد کفیوز، سن کودک و میزان رشد وی را در نظر می‌گیرند. علاوه بر این پزشکان به میزان ناهنجاری ظاهری و حضور یا عدم وجود کمر درد نیز توجه‌می‌کنند. راه‌های درمان گوژپشتی عبارتند از:
ورزش‌کردن
غالبا در مواردی که کیفوز با افزایش اندکی همراه است و قوزهای وضعیتی انعطاف‌پذیر هستند استفاده از ورزش‌درمانی تجویزمی‌شود. معمولا یک برنامه‌ی تمرین روزانه در خانه با تمرکز بر تقویت مرکز ستون فقرات و کشش و تقویت عضله کمر در مدیریت و کنترل مشکل ظاهری و درد ناشی از کفیوز موثر است.
فیزیوتراپی
اگر از فیزیوتراپی به همراه استفاده از بریس طبی استفاده‌شود می‌تواند در ایجاد قدرت، انعطاف‌پذیری و افزایش دامنه تحرک کمر موثر باشد. در فیزیوتراپی تاکید اصلی بر روی افزایش انعطاف‌پذیری کمر و عضلات همسترینگ، افزایش قدرت کمر و بهبود وضعیت فرد است.
استفاده از بریس
از بریس میلواکی یا بریس سوپرکلواکیکال جهت جلوگیری از وخیم‌تر شدن و غالبا اصلاح کفیوز در کودکان فعال در حال رشد استفاده‌می‌شود. کودکان فعالی که در سن رشد هستند و زاویه کیفوز ستون فقرات آنها بیش از ۶۵ درجه است می‌توانند جهت درمان وضعیت خود از بریس استفاده‌کنند. معمولا توصیه می‌شود که تا پایان دوره رشد نوجوانی به مدت ۲۳ ساعت در شبانه روز از بریس استفاده‌شود.
عمل جراحی
شاید در برخی از مواد لازم باشد که برای اصلاح و درمان کیفوز دست به عمل جراحی زد. نوجوانی که به کفیوز شدیدی مبتلا است بطوری که این وضعیت باعث درد و یا مشکلات ظاهری در وی شده است، می‌تواند به کمک عمل جراحی این بدشکلی و ناهنجاری را رفع‌کند. جراحی کفیوز یک فیوژن خلفی ستون فقرات با ابزار دقیق است. عمل جراحی چهار تا پنج ساعت طول‌می‌کشد و بیمار به مدت سه تا چهار روز در بیمارستان بستری‌می‌شود. معمولا دوره بهبودی و نقاهت پس از جراحی ۴ الی ۶ هفته است و بیمار این مدت را در خانه است.
جراحی کیفوز شامل نمایان‌کردن استخوانها و عضلات ستون فقرات از طریق ایجاد شکافی درست در وسط کمر بیمار است. اندازه برش تنها به اندازه اصلاح قسمت بد شکل است. در این جراحی استخوان‌های ستون فقرات آزاد و آماده می‌شوند.
بریس هیپرکیفوز چیست؟
بریس هیپرکیفوز شکلی از درمان برای اصلاح انحنای ستون فقرات در نوجوانان است. معمولا استفاده از این بریس‌ها برای بزرگسالان توصیه‌نمی‌شود زیرا با رسیدن به بزرگسالی دیگر روند رشد ستون فقرات متوقف‌می‌شود لذا در این موارد استفاده از بریس هیچ سودی ندارد. قوزبند طبی به صاف‌شدن ستون فقرات و قوی‌شدن کمر کمک‌می‌کند. بریس هیپرکیفوز معمولا باعث صاف‌شدن نخاع شده و شانه‌های فرد را به عقب می‌کشد و اجازه‌می‌دهد تا چانه همراستا با بقیه بدن باشد.
بریس کیفوز فشار را از روی مهره‌های ستون فقرات برداشته و به رشد آنها در وضعیتی صاف‌تر کمک‌می‌کند. معمولا خود ستون‌فقرات دارای اندکی انحنا هستند اما از آنجایی که بیماری کیفوز می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی در سلامت فرد شود لذا جهت پیشگیری از بروز عوارض بعدی کیفوز نیاز به بریس هست.
چه زمانی باید از بریس هیپرکیفوز استفاده کرد؟
زمانی که میزان انحنای ستون فقرات بیش از ۵۰ درجه باشد در این صورت لازم است که از بریس طبی برای اصلاح و یا پیشگیری از بدترشدن این وضعیت استفاده شود. بیماری کیفوز می‌تواند در هر سنی رخ‌دهد بطوری که حتی گاهی پیش‌می‌آید که فرد قبل از تولد دچار کیفوز شود که به آن کیفوز مادرزادی می‌گویند. کیفوز مادرزادی بدین معناست که چند مهره به هم جوش‌می‌خورند و یا استخوان‌های ستون‌فقرات به درستی شکل نمی‌گیرند. در چنین مواردی بایستی فرد از همان سنین کودکی تحت شیوه‌های درمانی همچون قوزبند طبی کیفوز قرارگیرد.
شوئرمن و قرارگرفتن در وضعیت بد نیز ممکن است باعث بروز کیفوز در فرد شوند. در چنین مواردی کیفوز قبل از دوران بلوغ به وجود می‌آید لذا در این حالت می‌توان از بریس کیفوز به منظور جلوگیری از تشدید انحنای ستون‌فقرات استفاده‌می‌شود.
تا چه مدتی باید از بریس کیفوز استفاده‌شود؟
باتوجه به شدت انحنای ستون فقرات ممکن‌است که لازم باشد که فرد بیشتر روز را از بریس استفاده‌کند. اگر بریس کیفوز از همان سنین کودکی مورد استفاده قراربگیرد شاید دیگر لازم نباشد که پس از پایان دوره رشد ستون‌فقرات از بریس استفاده‌کرد. این دوره معمولا در دختران در سنین ۱۶ تا ۱۸ سالگی و در پسران ۱۸ تا ۲۰ سالگی پایان می‌یابد.
در مواردی که شدت انحنای ستون فقرات خفیف باشد شاید نیازی نباشد که از بریس کیفوز به مدت زیادی استفاده‌کرد اما لازم است که در این خصوص حتما با پزشک خود صحبت‌کنید.
مراقبت از بریس کیفوز
پس از آنکه پزشک استفاده از ارتز کیفوز را برای شما تجویزکرد در چند هفته اول بیمار سعی‌می‌کند که به آن عادت‌کند. در این دوره بر روی کارهایی که میتوانید انجام‌دهید و یا کارهایی که از پس آنها برنمی‌آیید متمرکزشوید.
مراقبت از پوست
- هر روز بریس را درآورده و دوش بگیرید.
- هميشه يك زير پوش نازك، بدون درز جانبي زير بريس پوشيده شود. بدین منظور میتوانید از تی‌شرت‌های ۱۰۰ درصد نخی استفاده‌کنید.
- در دو هفته اول بر روی قسمتهای قرمز رنگ پوست الکل بمالید و بگذارید پوستتان بطور کامل خشک‌شود و بعدا میتوانید دوباره بریس را بپوشید.
- در صورتی که تی‌شرتی که در زیر پوشیده‌اید خیس شد زود به زود آن را عوض‌کنید.
- به منظور جذب‌شدن رطوبت روی پوستتان میتوانید بر روی آن نشاسته بمالید. بخاطر داشته باشید که در چنین مواردی از پودر یا موادی از این قبیل استفاده‌نکنید.
- برای این که چین و چروک‌های موجود را صاف‌کنید از قسمت زیر بریس تی‌شرت خود را پایین‌بکشید.
- به هنگام شستشوی لباس‌ها از نرم کننده‌های پارچه استفاده‌نکنید زیرا استفاده از این مواد باعث باقیماندن رسوبات آنها بر روی تی شرت می‌شود.
مشکلات شایع پوستی به هنگام پوشیدن بریس کیفوز
مشکلات پوستی اغلب به دلیل محکم‌نبودن بریس و حرکت‌کردن آن بر روی پوست رخمیدهد. شل‌بودن بریس باعث ایجاد اصطکاک بین آن و پوست یا چروک‌های تی‌شرت می‌شود. از همین رو از محکم‌بودن و نصب صحیح بریس اطمینان حاصل کنید.
علائم بروز مشکلات پوستی: راهنمای مربوط به پیشگیری از بروز مشکلات پوستی
- قرمزشدن پوست: این نواحی را با الکل ماساژ دهید. البته قرمزشدن پوست تا حدی طبیعی است. بخاطر داشته باشید که از مالیدن لوسیون، روغن و یا کرم به این قسمت‌ها خودداری‌کنید.
- تاول: بریس را به مدت ۲۴ الی ۴۸ ساعت درآورده و تاول‌ها را در معرض هوای آزاد قرار دهید تا الیتام یابند.
- خراشیدگی پوست: بریس را به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت درآورده و پوست را در معرض هوای آزاد قرار دهید تا التیام‌یابد.
- عرق‌سوز شدن (جوش‌های قرمز و برجسته): این قسمت از پوست را تمیز و خشک‌کنید. قبل از اینکه دوباره تی‌شرت و بریس را بپوشید ابتدا مقداری آرد ذرت به پوست خود بمالید.
- کبود شدن پوست: کبودی پوست در قسمت کمر طبیعی است و به تدریج برطرف‌می‌شود. در واقع پس از اینکه فرد دیگر از بریس استفاده نکند رنگ پوست کمر نیز به حالت عادی بازمی‌گردد.
مراقبت از بریس کیفوز
- هر روز بریس را با استفاده از یک حوله بشویید و سپس آن را بطور کامل خشک‌کنید.
- از مایع ظرف‌شویی سفید و یا رنگ‌های روشن برای تمیزکردن بریس استفاده‌کنید.
- به کمک یک مسواک کهنه بندهای بریس را تمیزکنید. پرزهای روی بند را از بین ببرید.
- قبل از اینکه دوباره بریس را بپوشید ابتدا قسمتهای داخلی بریس را با یک حوله خشک‌کنید. البته برای این کار میتوانید از سشوار نیز استفاده‌کنید اما فراموش‌نکنید که سشوار را در حالت باد سرد قرار دهید گرمای سشوار، رادیاتور، اجاق گاز یا نور مستقیم خورشید ممکن‌است قسمتهای پلاستیکی بریس را خراب‌کند.
- پد داخل بریس توسط متخصص به بریس چسب زده شده است لذا معمولا نمی‌توان با چسب‌های خانگی آن را در سر جای خود قرار داد. چنانچه که پرچ‌های بریس کنده‌شد، بندهای آن پاره‌شد و یا بریس نیاز به تعمیر داشت حتما با پزشک معالج تماس‌بگیرید.
انجام فعالیت‌های ورزشی
گاهی شاید لازم باشد که برای انجام برخی از فعالیت‌ها بریس را درآورد. شاید که کودک بتواند بیشتر کارهای روزمره خودش را انجام‌دهد. انجام فعالیت‌های ورزشی به هنگام پوشیدن بریس جهت حفظ تون عضلات بسیار حائز اهمیت است. بدین منظور کودک شما می‌تواند به باشگاه برود.
استفاده از بریس را می‌توان بر مبنای فعالیت‌ها و ورزش‌هایی که کودک شما انجام‌می‌دهد تنظیم‌کرد اما به هنگام رفتن کودکتان به باشگاه به همراه وی بروید تا در درآوردن بریس قبل از شروع فعالیت و پوشیدن دوباره آن پس از پایان کلاس به او کمک‌کنید. در مورد برنامه‌ریزی پوشیدن بریس حتما با پزشک معالج صحبت‌کنید.
برنامه‌ی پوشیدن تدریجی بریس بوستون جهت راحتی فرد
از آنجایی که احتمالا پوشیدن بریس در اوایل باعث بروز ناراحتی‌هایی در فرد شود لذا این برنامه تدریجی به منظور عادت‌کردن فرد به بریس طراحی‌شده است. با رعایت برنامه زیر به پوست و بدن خود اجازه‌می‌دهید تا خود را با بریس سازگار کند. به تدریج باید مدت زمان استفاده از بریس را افزایش داد تا به حدی برسد که پزشک آن را تجویزکرده است. در طی این برنامه مراقب مشکلات پوستی و بریس باشید. برنامه پوشیدن بریس کیفوز به شرح زیر است:
- روز اول: بریس را به مدت دو ساعت بپوشید.
- روز دوم: بریس را به مدت دو ساعت ساعت بپوشید و سپس به مدت نیم ساعت آن را در آورد. مجددا بریس را به مدت دو ساعت دیگر بپوشید تا در مجموع چهار ساعت آن را به تن کرده باشید.
- روز سوم تا چهارم: بریس را در مجموع به مدت شش ساعت بپوشید. یک بار آن به مدت دو ساعت پوشیده و سپس به مدت نیم آن را درآورید. دوباره بریس را به مدت چهار ساعت بپوشید.
- روز پنجم: بریس را در مجموع به مدت ده ساعت بپوشید. ابتدا بریس را به مدت دو ساعت بپوشید و سپس آن را تا زمان خوابیدن در آورید. شب به هنگام خوابیدن بریس را به مدت ۸ ساعت بپوشید و با آن بخوابید.
- روز ششم تا هفتم: بریس را در مجموع به مدت ۱۲ ساعت بپوشید. بریس را به مدت ۴ ساعت بپوشید و سپس آن را تا زمان خوابیدن در آورید. شب به هنگام خوابیدن بریس را به مدت ۸ ساعت بپوشید و با آن بخوابید.
- روز هشتم تا نهم: بریس را در مجموع به مدت ۱۴ ساعت بپوشید. بریس را به مدت ۶ ساعت بپوشید و سپس آن را تا زمان خوابیدن در آورید. شب به هنگام خوابیدن بریس را به مدت ۸ ساعت بپوشید و با آن بخوابید.
- روز دهم تا یازدهم: بریس را در مجموع به مدت ۱۶ ساعت بپوشید. بریس را به مدت ۸ ساعت بپوشید و سپس آن را تا زمان خوابیدن در آورید. شب به هنگام خوابیدن بریس را به مدت ۸ ساعت بپوشید و با آن بخوابید.
- روز دوازدهم تا سیزدهم: بریس را در مجموع به مدت ۲۰ ساعت بپوشید. بریس را به مدت ۲۰ ساعت بپوشید و سپس آن را به مدت ۴ ساعت درآورید.
- روز چهاردهم به بعد: در طول شبانه روز بریس را به مدت ۲۳ ساعت بپوشید و یک ساعت آن را درآورید.
نکات مفید
احتمالا زمانی که بریس را پوشیده‌اید نشستن بر روی صندلی‌های سفت و سخت راحت‌تر از صندلی‌های نرم و کوتاه باشد. هنگام مسافرت با خودرو سعی‌کنید یک بالش سفت را در زیر صندلی کودک قرار دهید تا وی بیشتر احساس راحتی کند.
مراجعت‌های بعدی به پزشک
اولین مراجعه به پزشک ۶ هفته پس از پوشیدن بریس توسط کودک است. در این جلسه در حالی که کودک بریس را پوشیده است پزشک از وی عکسبرداری می‌کند تا مطمئن‌شود که بریس جلوی پیشرفت انحنای ستون فقرات را گرفته است. همچنین پزشک نصب صحیح بریس را نیز بررسی‌می‌کند. مراجعت‌های بعدی پس از هر ۴ تا ۶ ماه یک بار صورت می‌گیرد اما این بار کودک بریس را درآورده و از ستون فقرات وی عکسبردای می‌شود.
برای مراجعت‌های بعدی حتما ۲۴ ساعت قبل از مراجعه به پزشک بریس خود را درآورید. فراموش‌نکنید که بریس را نیز با خود نزد پزشک ببرید تا وی وضعیت بریس را بررسی‌کند زیرا شاید لازم باشد که به دلیل رشد کودک تغییراتی در بریس ایجاد شود.
حتما تمامی در مراجعت‌های برنامه‌ریزی شده حضور داشته باشید تا از بدتر نشدن انحنای ستوت فقرات کودکتان مطمئن‌شوید.
در صورت بروز مشکلات زیر با پزشک تماس‌بگیرید: اگر
- حتی پس از گذشت سه هفته هنوز کودک شما قادر به تحمل بریس نیست.
- سوالاتی در مورد اینکه چه فعالیت‌هایی کودک شما می‌تواند در زمان‌هایی که بریس را به تن دارد انجام‌دهد برای شما پیش‌آمد.
- زخم‌هایی بر روی پوست کودکتان در زیر بریس به وجود آمده است.
- بریس کودکتان ترک برداشته، شکسته‌شده و یا بندهای آن فرسوده شده است.
- بریس کودکتان به درستی نصب نشده است.
