علت درد کف پا (خفیف و شدید) و درمان آن با فیزیوتراپی و ورزش

تاریخ: ۲۱ آبان ۱۴۰۲

درد کف پا می‌تواند به صورت درد ناگهانی و شدید و به دنبال شکستگی یا کشیدگی پا ایجاد شود یا آن که به تدریج و با گذر زمان به وجود بیاید. در این مقاله به بررسی شایع ترین علل درد کف پا از قبیل درد پاشنه، پنجه پا، قسمت میانی پا و درد قسمت قوس کف پا می‌پردازیم.

 انواع و علت‌های درد کف پا

درد پاشنه پا

• گرفتگی و سفتی عضله پلانتار فاسیا به احتمال زیاد شایع ترین علت درد پاشنه پا علائم و نشانه‌های آن به تدریج به وجود می‌‌آیند و در اوایل صبح بدتر می‌شوند و ممکن است به قسمت قوس کف پا نیز منتقل شوند.
• کبودی پاشنه پا که از آن تحت عنوان پاشنه پلیس یاد می‌‌شود یک نوع آسیب دیدگی است که به علت استفاده بیش از حد از پاشنه به وجود می‌‌آید و علایم و نشانه‌های آن شامل شروع تدریجی درد زیر پاشنه است اما به قسمت قوس کف پا نیز منتقل می‌شود.
• بیماری سیور کودکان را درگیر می‌کند به ویژه کودکان که بین ۸ تا ۱۵ سال سن دارند. این بیماری معمولاً باعث بروز درد در قسمت پاشنه پا می‌‌شود و با افزایش سطح فعالیت جسمانی کودک بدتر خواهد شد.

 درد قسمت قوس کف پا

• التهاب عضله پلانتار فاسیا شایع ترین علت بروز درد در قسمت قوس کف پا است. درد زیر پاشنه به تدریج به وجود می‌‌آید و در اوایل صبح بدتر می‌شود و با کمی راه رفتن بهبود پیدا می‌کند.
• پارگی پلانتار فاسیا اختلالی است که در آن رباط زیر کف پا آسیب می‌بیند و می‌تواند به صورت ناگهانی به وجود بیاید یا آن که با گذر زمان و به دنبال انجام حرکات تکراری ایجاد شود.

 احساس درد در قسمت فوقانی پا

• التهاب تاندون باز کننده پا که از آن تحت عنوان تاندونیت نیز یاد می‌شود شایع ترین علت بروز شروع تدریجی درد روی پا است. این اختلال با التهاب یا تحلیل رفتگی تاندون‌های باز کننده روی پا همراه است. استفاده بیش از حد از پا شایع ترین علت بروز این اختلال می‌باشد.
• شکستگی فشاری استخوان متاتارسال یک نوع شکستگی مویی در یکی از استخوان‌های متاتارسال پا است. درد به تدریج و با گذر زمان و در قسمت میانی و جلوی پا احساس می‌شود.
• استخوان ناوسان یا ناویکولار به علت استفاده بیش از حد از این استخوان به وجود می‌آید. استخوان ناوسان یکی از استخوان‌های تارسال است که در قسمت میانی پا وجود دارد. علائم و نشانه‌های این اختلال عبارت است از درد مبهم در قسمت میانی پا که با ورزش کردن بدتر می‌شود.
• پیچ خوردگی مفصل میدتارسال به پیچ خوردگی پارگی رباطی گفته می‌شود که استخوان‌های تارسال را در قسمت میانی پا در کنار هم قرار می‌دهد. علائم و نشانه‌های این اختلال به این مساله بستگی دارد که کدام رباط دچار پیچ خوردگی شده است اما معمولاً شامل احساس درد در قسمت خارجی بخش میانی کف پا است. احتمال بروز تورم در قسمت بالای پا نیز وجود دارد.
• آسیب مفصل لیسفرانک یک نوع در رفتگی یا شکستگی در قسمت میانی کف پا است که یک اختلال نادر محسوب می‌‌شود اما در صورتی که تشخیص داده نشود می‌‌تواند باعث بروز عوارض جدی در بلند مدت شود.

 احساس درد در قسمت سینه کف پا

• بونیون که تحت عنوان‌ هالوس والگوس نیز شناخته می‌‌شود به تورم دردناک بافت قسمت داخلی سینه پا گفته می‌شود که به تدریج و با گذر زمان ایجاد می‌شود و در نهایت باعث بروز یک نوع بد شکلی می‌‌شود که استخوان شست پا به سمت داخل منحرف می‌شود.
• التهاب استخوان سامویید که زیر سینه پا قرار دارد باعث بروز درد در این ناحیه می‌‌شود. این نوع درد به تدریج و با گذر زمان به وجود می‌آید و هنگامی ‌که راه می‌روید درد بدتر خواهد شد.
• تومور عصبی مورتون اختلالی است که به علت تحت فشار قرار گرفتن یک عصب در سینه پا به وجود می‌آید و باعث بروز درد بین انگشت سوم و چهارم می‌شود.
• گاهی اوقات پیچ ‌خوردگی رباط زیر قاعده انگشت شست باعث بروز درد می‌شود و این امر به علت خم شدن ناگهانی یا حرکت کردن انگشت شست با فشار به سمت بالا رخ می‌دهد.

 احساس درد در قسمت خارجی پا

• پیچ خوردگی تاندون پرونیل در محل ورود آن به درون بخش کناری سینه پا باعث درد می‌شود.
• پیچ خوردگی مفصل میدتارسال باعث بروز درد در قسمت خارجی سینه پا می‌شود و محل دقیق درد به این مسئله بستگی دارد که کدام رباط دچار پارگی شده است. ممکن است شما بعد در محل بروز آسیب دیدگی علاوه بر احساس درد دچار مقداری تورم نیز شوید.
• شکستگی استخوان پنجم متاتارسال در قسمت بیرونی کف پا باعث بروز درد می‌شود که این وضعیت به علت استفاده بیش از حد به وجود می‌‌آید یا آن که به پیچ خوردگی مچ پا ارتباط دارد.
• سندروم کوبوئید به تدریج و با گذر زمان به وجود می‌آید و به علت کشیدن شدید عضله نازک نئی بلند روی استخوان کوبوئید به وجود می‌‌آید و باعث دررفتگی جزئی آن خواهد شد.

 احساس درد در قسمت داخلی کف پا

• بونیون یک نوع تورم دردناک است که در قسمت داخلی انگشت شست پا به وجود می‌‌آید و یکی از دلایل شایع بروز درد و بد شکلی در قسمت داخلی کف پا محسوب می‌شود.
• شکستگی فشاری استخوان ناوسان با احساس درد شدید در قسمت میانی کف پا همراه است اما ممکن است درد به قسمت داخلی قوس کف پا نیز منتقل شود.
• التهاب تاندون خلفی تیبیا یک نوع آسیب دیدگی دیگری است که به علت استفاده بیش از حد از پا به وجود می‌آید و باعث بروز درد در قسمت داخلی مچ پا و زیر کف پا خواهد شد.

 درد انگشت پا

• شکستگی انگشت به اختلالی گفته می‌‌شود که ممکن است برای هر یک از استخوان‌های تشکیل دهنده انگشت به وجود بیاید.
• دررفتگی انگشت پا یک آسیب دیدگی بسیار شدید است که در آن استخوان‌ها از جای خود خارج می‌شوند و باعث پارگی رباط و همچنین سایر بافت‌های نرم می‌‌شوند که این امر می‌‌تواند در همان زمان بروز شکستگی انگشت به وجود بیاید.
• سیاه شدن ناخن انگشت نیز به دنبال استفاده بیش از حد از انگشت به وجود می‌‌آید و در میان ورزشکارانی که در فعالیت‌های دومیدانی شرکت می‌‌کنند یا در میان سربازان بسیار شایع است که در نهایت ناخن به طور کامل از بستر خود جدا می‌شود.
• رشد ناخن به سمت داخل زمانی رخ می‌دهد که دو طرف انگشت شما به سمت پایین را به داخل پوست رشد کند و این امر باعث می‌شود انگشت ملتهب شده و با درد زیادی همراه شود.
• سفت شدن انگشت شصت نیز باعث بروز درد و سفتی مفصل در قسمت قاعده انگشت شست می‌شود. درد این انگشت به علت راه رفتن یا دویدن بدتر می‌‌شود و ممکن است انگشت متورم شود.
• انگشت چکشی یک نوع بد شکلی در انگشتان کوچک پا است که باعث می‌‌شود انگشتان از قسمت مفصل به سمت بالا خم شود به نحوی که انگشتان شما به کفش ساییده شود و باعث تشکیل تاول یا پینه پا شود.
• پینه پا بیشتر در زنان و مردان ورزشکار به وجود می‌آید.

 درد قسمت میانی پا  

• پیچ خوردگی مفصل میدتارسال به پیچ خوردگی هر یک از رباط‌هایی گفته می‌شود که استخوان‌های تارسال را در قسمت میانی کف پا در کنار هم قرار می‌دهند.
• شکستگی فشاری مفصل ناویکولار نیز شایع است و نباید نادیده گرفته شود.
• پیچ خوردگی مفصل لیسفرانک نیز نباید نادیده گرفته شود زیرا در غیر این صورت عوارض جدی را به دنبال خواهد داشت.
• پیچ خوردگی مچ پا نیز باعث بروز درد در قسمت میانی پا و همچنین مچ پا خواهد شد.

 مشکلات پوستی

• پای ورزشکاران اختلالی است که معمولاً باعث بروز خارش بین انگشتان پا می‌شود.
• پینه پا زمانی تشکیل می‌‌شود که پوست تحت فشار قرار بگیرد و کلفت شود.
• تاول پوستی می‌تواند در هر قسمت از پا به وجود بیاید اما بیشتر در پشت پاشنه و بین انگشت ایجاد می‌شود.

 درمان اولیه درد کف پا

مراقبت از پا، استراحت کردن استفاده از کمپرس یخ و قرار دادن پا روی یک سطح مرتفع از جمله اقدامات طلایی و استاندارد برای درمان درد کف پا و پاشنه و باید هرچه سریع تر از آنها استفاده شود و حداقل به مدت ۲۴ تا ۷۲ ساعت انجام شود.

 مراقبت از پا

• محافظت از بافت آسیب دیده بسیار ضروری است تا از آسیب دیدگی بیشتر جلوگیری شود و امکان ترمیم موثر بافت فراهم گردد.
• روش‌های مختلف برای محافظت از ناحیه آسیب دیده وجود دارد و در همه آنها هدف اصلی جلوگیری از حرکت کردن بیشتر پا و استفاده از رباط، تاندون، عضله یا مفصل است.
• یکی از این روش‌ها استفاده از اسپلینت یا محافظ پا است.

 استراحت کردن

• استراحت کردن در مراحل اول بروز درد پا مهمترین فاکتوری است که نباید به آن بی توجهی شود.
• منظور از استراحت کردن این است که به محض بروز آسیب دیدگی نباید به بافت فشار وارد کرد و باید به آن استراحت داد تا بهبود پیدا کند.

 استفاده از کمپرس یخ

 سرما درمانی که از آن تحت عنوان کرایوتراپی نیز یاد می‌‌شود یکی از روش‌های درمانی کاملا شناخته شده برای درمان آسیب دیدگی ناشی از ورزش است که استفاده از آن ساده و کم هزینه است و زمان کمی ‌می‌برد و نیاز به آمادگی خاصی ندارد. استفاده از کمپرس یخ با مزایای زیر همراه است:

• کاهش میزان خونریزی به علت بستن عروق خونی
• کاهش درد
• کاهش اسپاسم عضلانی
• کاهش ریسک مرگ سلولی با کاهش میزان متابولیسم

استفاده از سرما به عنوان درمان و استفاده از بانداژ فشاری روش‌های ساده‌ای برای استفاده از سرما هستند، اما باید توجه داشت که باید یخ را به طور مستقیم روی پوست قرار ندهید. برای استفاده از کمپرس یخ، مقداری یخ را درون یک کیسه پلاستیکی قرار داده و سپس آن را درون یک تکه پارچه قرار دهید و روی پوست خود بگذارید. باید به هیچ عنوان یخ را به طور مستقیم روی پوست قرار ندهید، زیرا این کار ممکن است منجر به سوختگی پوست شود.

 استفاده از بانداژ فشاری

• استفاده از بانداژ فشاری باعث کاهش تورم ناشی از آسیب دیدگی می‌شود و شما باید به مدت ۲۴ تا ۷۲ ساعت پس از بروز آسیب دیدگی از آن استفاده کنید.
• بهترین روش، استفاده از بانداژی است که دارای قابلیت ارتجاعی می‌باشد و به خوبی دور ناحیه مورد نظر بسته می‌شود.

 قرار دادن پا روی یک سطح مرتفع

• قرار دادن پا روی یک سطح مرتفع آخرین اصل در فرایند درمان است اما به اندازه همه موارد قبلی اهمیت دارد.
• قرار دادن پا روی یک سطح مرتفع باعث می‌شود که مایع از محل بروز آسیب دیدگی خارج شود و این امر باعث کاهش تورم و درد خواهد شد.

 چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

 افرادی که دچار درد کف پا هستند با این سوال مواجه می‌‌شوند که چه موقع باید به پزشک مراجعه کنند؟ اگر شما دچار هریک از علایم و نشانه‌های زیر هستید باید به پزشک مراجعه نمایید:

• درد شدید به ویژه در هنگام راه رفتن
• تورم شدید
• تغییر در حس پاها به ویژه احساس سوزن سوزن شدن یا از دست دادن حس پاها
• ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره پس از ۷۲ ساعت

در بعضی موارد، ممکن است نیاز به مداخلات پزشکی توسط پزشک فوق تخصص پا، متخصص فیزیوتراپی یا متخصص درمان دستی داشته باشید. اگر علیرغم امتحان کردن روش‌های درمان خانگی، هنوز هم با درد مواجه هستید و پس از گذشت ۷۲ ساعت از شروع درد نمی‌توانید بهبود یابید یا اگر درد شما شدید است و تسکین نیافته است، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. همچنین، اگر علیرغم امتحان کردن روش‌های فوق هنوز هم با ضعف مواجه هستید و این وضعیت بیش از دو هفته ادامه دارد یا اگر درد و ناراحتی در ناحیه پاشنه پا شما بدتر شده است، بهتر است به سرعت به پزشک مراجعه کنید. متخصص فیزیوتراپی، پزشک فوق تخصص پا، متخصص ارتوپدی یا متخصص درمان دستی می‌توانند به شما در بهبودی و آغاز برنامه توانبخشی کمک کنند. درمان مشکل شما بستگی به علت بروز آن دارد. برای برخی افراد، استفاده از روش‌های ساده مانند استفاده از کفش طبی یا کفی طبی می‌تواند به طور قابل توجهی در کاهش درد کمک کند. این کفی‌های طبی به صورت آماده و یا با سفارش قابل تهیه هستند. در برخی موارد دیگر، ممکن است نیاز به قرار گرفتن پا در گچ، ترخیص از زگیل، انجام عمل جراحی یا جلسات فیزیوتراپی داشته باشد.