علت اصلی قوز کمر (بیماری کیفوز) : دلیل گوژپشت شدن چیست؟

تاریخ: ۳۰ آبان ۱۴۰۲

کیفوز به انحنای بیش از حد ستون فقرات گفته می‌‌شود که بدن به سمت جلو خم می‌شود. معمولاً این اختلال ستون فقرات ناحیه قفسه سینه و گاهی اوقات ستون فقرات ناحیه گردن را درگیر می‌کند. کیفوز می‌تواند باعث احساس درد کمر، خستگی عضلانی و سفتی و گرفتگی در قسمت میانی ستون فقرات شود. در موارد حاد این اختلال می‌تواند باعث بروز درد قفسه سینه و اختلال در تنفس شود. کیفوز دلایل متعددی دارد و انحنای ستون فقرات به نوع کیفوز شما بستگی دارد. به خاطر داشته باشید که دو نوع کیفوز وجود دارد: کیفوز ساختاری و کیفوز وضعیتی.

متخصصین کلینیک توانبخشی و فیزیوتراپی امید پس از معاینه دقیق بیمار و با در نظر گرفتن سن بیمار و شدت قوز کمر برنامه درمانی با رویکرد پلکانی را تجویز خواهند کرد. در این رویکرد درمان از روش های ساده مانند استفاده از بریس و ورزش درمانی آغاز می شود . در این کلینیک با کمک اسکن های دقیق و پیشرفته انواع بریس برای درمان انواع ناهنجاری های ستون فقرات براساس شرایط هر بیمار قالبگیری و ساخته می شود.  در صورت لزوم و کافی نبودن درمان های اولیه، متخصصین درمان های پیشرفته تر را برای درمان قوز کمر بیمار تجویز خواهند کرد. در صورت نیاز به جراحی بیمار به جراح متخصص ارجاع داده خواهد شد.

 علل بروز کیفوز وضعیتی چیست؟

درک علت بروز کیفوز وضعیتی به سادگی امکان‌پذیر است: عدم تطابق حالت بدن با موقعیت مناسب باعث وارد شدن فشار زیادی به قسمت بالایی کمر می‌شود. برای اصلاح کیفیت وضعیت کیفوز، تلاش کنید به صورت صاف ایستاده و به صورت صاف نشسته و همچنین حالت صحیح بدن خود را حفظ کنید.

 علل بروز کیفوز ساختاری چیست؟ 

کیفوز ساختاری دومین نوع کیفوز است که با اصلاح حالت بدن درمان می‌‌شود. این نوع کیفوز دلایل متعددی دارد علل بروز کیفیت ساختاری به وجود مشکل در ساختارهای مختلف ستون فقرات ارتباط دارد.

 کیفوز مادرزادی چیست؟ 

مادرزادی یک نوع کیفوز ساختاری است که فرد با این مشکل متولد می‌‌شود به همین دلیل افرادی که با این نوع کیفوز متولد می‌شوند برخی از نقاط ستون فقرات آنها تشکیل نشده یا آن که به صورت ناقص تشکیل شده است. در طول دوران رشد فرد به علت عدم تکامل صحیح مهره‌ها دچار افزایش انحنای ستون فقرات می‌شود که این مسئله به علت بروز مشکلات ساختاری به وجود می‌آید.

 کیفوز شوئرمن چیست؟ 

یک نوع کیفوز وجود دارد که به آن کیفوز شوئرمن مشهور است و به عنوان بیماری شوئرمن شناخته می‌شود. این نوع کیفوز به عنوان کیفوز اولیه در نظر گرفته می‌شود، زیرا ناشی از اختلالات دیگر نیست. علت اصلی بروز این نوع کیفوز در حال حاضر توسط جامعه پزشکی شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که این اختلال با عوامل ژنتیکی مرتبط است. به نظر می‌رسد که این مشکل در بعضی از خانواده‌ها رایج است. علل دیگر محتمل کیفوز شوئرمن شامل اختلالات در رشد استخوان، قد و وزن می‌باشد. این نوع کیفوز در زمانی رخ می‌دهد که بخش جلویی از ستون فقرات قادر به رشد با سرعتی که بخش عقبی آن رشد می‌کند نباشد. پزشکان متوجه شده‌اند که برخی از کودکان در بازه سنی ۱۲ تا ۱۵ سالگی، در دوره رشد استخوان، به این نوع کیفوز مبتلا می‌شوند.

 کیفوز ثانویه چیست؟ 

احتمال بروز کیفوز ثانویه به علت سایر مشکلات ستون فقرات وجود داردـ از این نوع کیفوز تحت عنوان کیفوز ثانویه یاد می‌‌شود که به علت بروز یک اختلال پزشکی در ستون فقرات به وجود آمده است. برخی از اختلالاتی که می‌توانند باعث بروز کیفوز ثانویه شوند به شرح زیر می‌باشند:

• اختلالات بافت همبند
• بیماری غدد درون ریز
• عفونت
• دیستروفی عضلانی
• نوروفیبروماتوز
• بیماری پاژه
• تومورهای ستون فقرات
• اسپینا بیفیدا
• فلج اطفال

 سایر علل بروز کیفوز ثانویه به شرح زیر می‌باشد:

 بیماری‌های تحلیل برنده

با گذر زمان برخی از نقاط بدن تحلیل می‌رود. در این حالت آن نقاط نمی‌توانند وظیفه خود را به درستی انجام دهند و این تحلیل رفتگی می‌تواند باعث بروز کیفوز شود. دو نوع بیماری تحلیل برنده که می‌توانند باعث بروز کیفوز ثانویه شوند به شرح زیر می‌باشند:

• آرتروز ستون فقرات: التهاب مفاصل ستون فقرات می‌‌تواند باعث ناپایداری ستون فقرات شود و به این ترتیب از میزان توانایی حرکتی این ناحیه کاسته می‌شود. اگر شما دچار آرتروز ستون فقرات هستید احتمال بروز کیفوز در شما زیاد است.
• بیماری تحلیل برنده دیسک: این بیماری ستون فقرات معمولاً به علت بالا رفتن سن به وجود می‌‌آید. با گذر زمان دیسک بین مهره‌ها از بین می‌‌رود زیرا ستون فقرات مجبور است سخت کار کند تا از ضربه‌های حاصل از حرکت کردن جلوگیری نماید. هنگامی که دیسک بین مهره‌ها از بین می‌رود سایر مشکلات احتمالی به وجود می‌آید. بیماری تحلیل برنده دیسک می‌تواند باعث بروز کیفوز شود زیرا دیسک نازک می‌شود و قسمت جلویی مهره شروع به حرکت کردن به سمت جلو خواهد کرد. این مسئله باعث ناپایداری ستون فقرات می‌شود و با نازک شدن و تحلیل رفتن دیسک تعداد بیشتری از مهره‌ها به سمت جلو متمایل می‌شوند و شما دچار قوز کمر خواهید شد.
• پوکی استخوان: هنگامی که استخوان‌های ستون فقرات به علت پوکی استخوان ضعیف می‌‌شوند مهره‌های شما به علت تحت فشار قرار گرفتند و دچار شکستگی خواهند شد. مهره به علت حرکات ناگهانی می‌شکند حتی سرفه کردن می‌تواند باعث آسیب دیدگی مهره‌هایی شود که پوکی استخوان آنها را ضعیف کرده است و به این ترتیب مهره‌ها حالت افتادگی پیدا می‌کنند. شکستگی‌های متعدد مهره می‌تواند باعث بروز کیفوز شود زیرا مهره دچار شکستگی شده است و ستون فقرات دیگر نمی‌تواند از خودش محافظت کند. مهره شکل طبیعی خودش را از دست می‌دهد و افتادگی آنها روی یکدیگر باعث افزایش انحنای ستون فقرات خواهد شد.

 کیفوز ناشی از عمل جراحی  

این نوع کیفوز یک اختلال است که ناشی از انجام عمل جراحی یا خطای پزشکی می‌باشد. در برخی موارد، پس از انجام عمل جراحی، پزشک ممکن است باعث افزایش غیرطبیعی قوز کمر شود، اگرچه این مشکل بسیار نادر است.

 کیفوز پس از جراحی لامینکتومی: در صورتی که جراح تلاش کند فضای بیشتری را برای طناب نخاعی و اعصاب ستون فقرات ایجاد کند به انجام عمل جراحی لامینکتومی ‌خواهد پرداخت. لامینکتومی یک نوع عمل جراحی برای رفع فشار از روی نخاع و اعصاب این ناحیه است. گاهی اوقات اعصاب ستون فقرات به علت فتق دیسک، تومور یا زائده‌های استخوانی تحت فشار قرار می‌گیرند. در این شرایط پزشک اقدام به خارج کردن عامل ایجاد درد و ساختارهای مرتبط با آن که باعث تحت فشار قرار گرفتن عصب شده است می‌پردازد. در این نوع عمل جراحی پزشک بخشی از لامینا را خارج می‌‌کند، لامینا شبیه سقف ستون فقرات است. لامینا در قسمت پشتی مهره قرار دارد. معمولاً پزشک مجبور است بخشی از رباطی که در قسمت پشت ستون فقرات قرار دارد را خارج کند و این فرآیند باعث می‌شود که بیمار پایداری ستون فقرات خود را از دست بدهد. همچنین ممکن است عمل جراحی باعث ضعیف شدن عضلاتی شود که از ستون فقرات محافظت می‌‌کنند. در صورت عدم حضور این ساختارهای قدرتمند محافظت کننده، ستون فقرات شروع به خم شدن به سمت جلو خواهد کرد و باعث بروز کیفوز خواهد شد.

 تروما  

اگر شما دچار تروما ناشی از تصادفات خودرویی، زمین خوردن یا آسیب دیدگی جدی در حین ورزش یا مواردی از این قبیل شده باشید آسیب دیدگی مهره و بافت‌های نرم و محافظ آن می‌تواند باعث بروز کیفوز ثانویه شود. در بخش زیر به فهرستی از آسیب دیدگی‌هایی اشاره می‌کنیم که می‌توانند باعث بروز کیفوز و ناپایداری ستون فقرات شوند:

• شکستگی قسمت پشت مهره: قسمت پشت مهره یک اندام ضروری برای پایدار کردن و کنترل حرکات بدن است. در صورتی که لامینا یا مفصل فاست دچار شکستگی شود ستون فقرات شما آنقدر ناپایدار می‌‌شود که به سمت جلو خم خواهد شد.
• پارگی رباط‌های خلفی: رباط‌هایی که در قسمت پشت مهره قرار دارند به حفظ پایداری آنها کمک می‌‌کنند اما در صورتی که دچار پارگی شوند ستون فقرات تا حد زیادی به سمت جلو خم خواهد شد.
• از بین رفتن عضلات محافظ: عضلاتی که در پشت شما قرار دارند وظیفه محافظت از ستون فقرات را عهده دار هستند. در صورتی که این عضلات آسیب ببینند و دچار پارگی شوند نمی‌توانند به خوبی از مهره‌ها محافظت کنند که در این شرایط ستون فقرات به سمت جلو خم می‌شود.
• شکستگی مهره کمر: این قسمت در بخش بالا نیز پوشش داده شده است. علاوه بر پوکی استخوان که در شکستگی مهره کمر نقش دارد احتمال شکستگی مهره‌ها در هنگام تصادفات خودرویی و اتفاقاتی که فشار زیادی به ستون فقرات وارد می‌کند وجود دارد. به علاوه بدون وجود ساختارهای محافظت کننده در قسمت پشت ستون فقرات -عضلات و رباط‌ها – ستون فقرات دستخوش شکستگی خواهد شد. در این حالت ستون فقرات به سمت جلو خم می‌شود تا خودش را با فشاری که به آن وارد می‌‌شود مطابقت دهد. هنگامی که تعداد زیادی از مهره‌ها به علت تحت فشار بودن قسمت جلوی مهره دچار انحراف می‌شوند شما دچار قوز غیرعادی ستون فقرات خواهید شد.

 علائم و نشانه‌های کیفوز چیست؟  

اگر شما دچار کیفوز هستید ساده ترین روش برای تشخیص علائم و نشانه‌های شما گرد شدن و قوز کردن قسمت فوقانی کمر است. انحنای شدید ستون فقرات در قسمت بالا باعث می‌شود بدن شما به سمت جلو خم شود. علاوه بر قوز کردن کمر، کیفوز با علائم و نشانه‌های زیر نیز همراه خواهد شد:

• درد خفیف تا متوسط کمر
• بروز درد کمر در هنگام حرکت کردن
• خستگی
• حساسیت و سفتی ستون فقرات
• خم شدن سر به سمت جلو
• درد قفسه سینه و مشکل در نفس کشیدن (در موارد شدید)
• تفاوت در ارتفاع شانه‌ها
• سفت شدن عضلات همسترینگ که در قسمت پشت ران قرار دارند.

 کیفوز چگونه تشخیص داده می‌شود؟  

متخصص ستون فقرات می‌‌تواند با انجام معاینه دقیق جسمانی، بررسی سابقه فردی و خانوادگی، انجام معاینات نورولوژیکی و عکس برداری از ستون فقرات وجود کیفوز را تشخیص دهد. جراح ارتوپد ستون فقرات و متخصص مغز و اعصاب از عکس برداری توسط اشعه ایکس، سی تی اسکن یا ام آر آی برای ارزیابی دقیق کیفوز استفاده می‌کند. در صورتی که بیمار قبلا از ستون فقرات خود عکس گرفته باشد متخصص ستون فقرات این دو عکس را با هم مقایسه می‌کند تا یک دیدگاه کلی را به دست بیاورد. به علاوه تعادل بدن، توانایی صاف ایستادن به علائم و نشانه‌های بیمار از جمله شاخص‌های بالقوه هستند که نیاز به درمان جراحی و غیر جراحی را نشان می‌‌دهند. سایر آزمایشات لازم برای تشخیص کیفوز شامل آزمایش خون و بررسی عملکرد ریه و اسکن تراکم مواد معدنی استخوان است.

 کیفوز یا گوژپشتی چگونه درمان می‌شود؟

از روش‌های جراحی و غیر جراحی برای درمان کیفوز استفاده می‌شود. در مواردی که قوز کمر خفیف تا متوسط است استفاده از روش‌های غیر جراحی به بهبود علائم و نشانه‌های بیماری کمک می‌کند. از عمل جراحی فقط زمانی استفاده می‌شود که قوز کمر بیش از حد طبیعی باشد یا آنکه روش‌های غیر جراحی تاثیری در بهبود حال بیمار نداشته باشد.

 روش‌های درمانی غیر جراحی

روش‌های درمانی غیر جراحی فقط برای بیمار پیشنهاد می‌شود که زاویه کیفوز وضعیتی یا کیفوز شوئرمن او کمتر از ۷۵ درجه باشد. روش‌های درمانی غیر جراحی به شرح زیر می‌باشند:

• پزشک از بیمار می‌‌خواهد که در فواصل زمانی تعیین شده به مطب مراجعه کند تا با بررسی زاویه قوز کمر از بدتر نشدن آن اطمینان حاصل کند. در صورتیکه قوز کمر بدتر نشده باشد بیمار به هیچ روش درمانی دیگری نیاز نخواهد داشت.
• فیزیوتراپی برای بهبود قوز کمر، کاهش درد و بهبود حالت آن سودمند است. انجام دادن برخی تمرینات ورزشی به تقویت عضلات شکم، کمر و سایر نقاط بدن که تحت تاثیر بد شکلی ستون فقرات قرار گرفته است کمک خواهد کرد. مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب از قبیل ادویل، موترین و ناپروکسن می‌تواند به تسکین درد کمر کمک کند.
• استفاده از بریس در بیماران جوانی که دچار کیفوز شوئرمن هستند و در سن رشد قرار دارند توصیه می‌شود. شدت انحنای ستون فقرات در تعیین نوع بریس و مدت زمان استفاده از آن نقش دارد. معمولاً بریس تا زمانی باید استفاده شود که رشد سیستم اسکلتی کودک به پایان می‌رسد.

 انجام عمل جراحی برای درمان کیفوز 

عمل جراحی فقط برای آن دسته از بیمارانی توصیه می‌‌شود که دچار کیفوز شوئرمن هستند و زاویه انحراف ستون فقرات آن‌ها بیش از ۷۵ درجه است یا بیمارانی که دچار کمردرد شدید هستند و روش‌های غیر جراحی کمکی به بهبود آنها نکرده است. رایج ترین روش برای درمان قوز کمر فیوژن ستون فقرات است. این روش باعث کاهش زاویه انحنای ستون فقرات و درد کمر می‌شود از بدتر شدن انحنای ستون فقرات جلوگیری خواهد کرد. در هنگام انجام عمل جراحی پزشک بهبود وضعیت مهره‌ها در قسمت انحنای ستون فقرات می‌پردازد و از پیچ و مهره مخصوص برای پایدار کردن ستون فقرات استفاده خواهد کرد سپس از گرافت‌های استخوانی استفاده می‌‌کند و آن‌ها را در فضای بین مهره‌ها قرار می‌دهد تا ستون فقرات به هم متصل شوند. مقدار فیوژن ستون فقرات به شدت انحنای ستون فقرات بستگی دارد زیرا فقط آن دسته از مهره‌هایی که در قسمت قوز کمر قرار دارند به هم متصل می‌شوند.

 آیا می‌توان از بروز کیفوز جلوگیری کرد؟ 

به غیر از مواردی که کیفوز به علت نامناسب بودن حالت بدن به وجود می‌آید امکان پیشگیری از آن وجود ندارد. با این حال استفاده زود هنگام از روش‌های درمانی می‌‌تواند از بدتر شدن کیفوز جلوگیری کند و اجازه بد شکل شدن ستون فقرات را ندهد.