درمان عصب تحت فشار (رادیکولوپاتی)با فیزیوتراپی،کورتیزون و دارو

تاریخ: ۲۸ آبان ۱۴۰۲

عصب تحت فشار (یا رادیکولوپاتی یا عصب باریکش) عنوانی است که برای احساس ناراحتی، درد یا بی حسی ناشی از افزایش فشاری که باعث تحریک و یا آسیب دیدن یک عصب محیطی شود به کار می‌رود. (منظور ازاعصاب محیطی، اعصابی هستند است که خارج از مغز و نخاع قرار دارند.) هرچند این بیماری اغلب با کمر درد یا آسیب‌دیدگی گردن همراه است، اما تقریبا ممکن است برای هر عصبی ایجاد شود.

دلایل عصب تحت فشار

فشار و فشرده شدن عصب محیطی می‌تواند منجر به تحریک خود عصب یا غلاف محافظتی آن (میلین) یا هر دو شود. در این حالت، عصب قادر به انتقال پیام‌های حسی به مغز به درستی نخواهد بود که این باعث بروز احساس بی‌حسی و کرختی می‌شود. همچنین، التهابی که ناشی از آسیب‌دیدگی یا جراحت در عصب ایجاد می‌شود، ممکن است باعث ارسال پیام‌های درد یا خواب رفتگی به مغز شود که به صورت گزگزی یا مورموری در اندام‌ها مشاهده می‌شود. اغلب افراد در مراحل اولیه این مشکل را به این صورت توصیف می‌کنند که بخشی از بدنشان “خواب رفته” است. با این حال، اگر التهاب عصبی ادامه پیدا کند، علائم به جای اینکه در چند دقیقه حل شوند، ممکن است دایمی شوند.

در صورتی که عصب برای مدت کوتاهی تحت فشار قرار گرفته باشد، معمولاً قادر به خودبازیابی است، اما زمان لازم است تا علائم به طور کامل برطرف شوند که ممکن است چند هفته یا چند ماه طول بکشد. با این حال، در صورتی که عصب برای مدت طولانی تحت فشار قرار بگیرد، ممکن است آسیب دائمی ببیند.

عوامل خطر عصب تحت فشار

هر چیزی که فشار وارده در اطراف یک عصب افزایش دهد، می‌تواند باعث رادیکولاپتی یا عصب تحت فشار شود. از جمله علل رایج آن عبارتند از: بعضی از پوزیشن‌های بدن مانند تکیه دادن به آرنج، عادت پاها را روی هم انداختن یا پوزیشن‌های بدنی نادرست. این شرایط به مرور زمان ممکن است منجر به ایجاد عصب باریکش در این مناطق شود.
• وجود دیسک کمر یا بیرون زدگی دیسک و آرتریت در ستون فقرات می‌توانند باعث ایجاد فشار بر ریشه‌های عصبی شود که منجر به درد عصبی یا ناراحتی ناشی از عصب تحت فشار می‌شود.
• افزایش وزن یا احتباس آب می‌تواند باعث رادیکولاپتی در افراد شود؛ بیماری تیروئید (به ویژه پرکاری تیروئید یا پایین بودن سطح هورمون تریروئید) ممکن است هم باعث احتباس آب و هم افزایش وزن شده و نیز ممکن است خطر ابتلا به رادیکولاپتی انواع خاصی از اعصاب را افزایش دهد.
• بارداری که باعث افزایش وزن و گاهی اوقات احتباس آب شود نیز یکی از عوامل خطر شایع برای ایجاد رادیکولاپتی انواع خاصی از اعصاب است.
• انجام فعالیت‌های تکراری (مثل تایپ کردن و یا استفاده از ابزارهایی خاص) نیز می‌تواند تورم اطراف اعصاب خاصی را افزایش داده و منجر به بروز علائم عصب تحت فشار شود.

علائم و نشانه‌های عصب تحت فشار

علائم شایع رادیکولوپاتی عبارتند از احساس سوزن سوزن در ناحیه مورد تحت پوشش، که ممکن است با کمی بی‌حسی همراه باشد. در ابتدا، این علائم ممکن است گذرا و موقت باشند، اما به مرور زمان ممکن است دائمی شوند. علاوه بر احساس سوزن سوزن، ممکن است درد نیز حاضر باشد که اغلب با عباراتی مانند “شدید” یا “الکتریکی” توصیف می‌شود. برخی از بیماران ممکن است در ناحیه مورد تحت پوشش احساس سوزش داشته باشند. در موارد شدید، ضعف عضلانی نیز رخ می‌دهد زیرا عصب که عضله را کنترل می‌کند، تحریک شده است. اگر این مشکل تشخیص داده نشده یا به درستی درمان نشود، ممکن است اندازه و عملکرد این عضلات کاهش یابد. مناطقی که رادیکولوپاتی در آنها شایع است، عبارتند از:

• تونل کارپال (آسیب دیدگی عصب میانی یا عصب مدین مچ دست)
• عصب اولنار ( عصب زند زیرین ) در آرنج (این حالت اغلب به علت تکیه زدن روی آرنج در هنگام نشستن یا رانندگی ایجاد می‌شود)
• عصب پوستی خارجی ران (که همچنین با عنوان مرالژیا پارستتیکا شناخته می‌شود) و در اثر تحت فشار قرار گرفتن عصب حسی بالای ران ایجاد می‌شود. این مشکل ممکن است در دوران بارداری ، وقتی بزرگ شدن رحم باعث تحت فشار قرار گرفتن این عصب شود نیز به وجود بیاید.
• عصب نازک‌نی مشترک یا پرونئال مشترک (که به خاطر روی هم انداختن پاها در زانو هم ایجاد می‌شود)
• مشکلات عصب سیاتیک، دردی که از کمر تا پا کشیده می‌شود (این عنوان اغلب برای توصیف علائم مرتبط با رادیکولاپتی عصبی در ناحیه پایینی ستون فقرات یا ستون فقرات کمری استفاده می‌شود. بیماران این مشکل را به شکل دردی که از کمر تا پا یا لگن کشیده می‌شود توصیف می‌کنند.)
• ستون فقرات گردنی (تحت فشار قرار گرفتن یک عصب در گردن می‌تواند باعث درد یا سوزشی در ستون فقرات شود که تا بازوی یا تیغه شانه کشیده می‌شود.)

می تواند تشخیص های افتراقی داشته باشد از قبیل بیماری ام اس، AIVP و CIVP یا نوروپاتی دیابتی. می توان علائمی همچون سر شدن دست و گزگز و مورمور شدن داشته باشد اما ارتباطی به گیر افتادگی عصب نداشته باشد و لازم است حتما توسط پزشک متخصص معاینه انجام شود و بر اساس معاینه و تشخیص پزشک و تصویر برداری های انجام شده تشخیص نهایی داده شود و درمان انجام گیرد.

روش‌های تشخیص عصب تحت فشار

در اغلب موارد، یک معاینه فیزیکی دقیق برای تشخیص عصب تحت فشار کافی است. با این حال، ممکن است انجام آزمایش‌های بیشتر برای تعیین علت عصب باریکش ضروری باشد. آزمایشات تصویربرداری زیر ممکن است به این کار کمک کند:

• تصویربرداری با اشعه ایکس: این تصویربرداری با استفاده از پرتوهای انرژی الکترومغناطیسی نامرئی (اشعه ایکس) برای عکس گرفتن از استخوان‌ها انجام می‌شود. بافت‌های نرم مانند طناب نخاعی، اعصاب نخاعی، دیسک‌ها و رباط‌ها، یا اکثر تومورها، ناهنجاری‌های عروقی و یا کیست‌ها معمولا در عکس‌های اشعه ایکس دیده نمی‌شوند. تصویربداری با اشعه ایکس یک ارزیابی کلی از آناتومی استخوان‌ها و همچنین انحنا و راستای ستون مهره‌ها را نشان می‌دهد.
• رزونانس مغناطیسی )ام آر آی): این تصویربردای به وضوح بافت‌های نرم مانند دیسک، نخاع و اعصاب را نشان می‌دهد.
• سی تی اسکن: با استفاده از اشعه ایکس و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر دقیقی از ستون فقرات و ساختارهای نزدیک ان انجام می‌شود.
• سی تی اسکن با میلوگرام (سی تی میلوگرام) : در این روش برای ارزیابی عملکرد عصب از سی تی اسکن همراه با تزریق رنگ استفاده می‌شود.

گزینه های درمانی عصب تحت فشار

درمان عصب تحت فشار به عوامل بسیاری بستگی دارد، از جمله محل عصب تحت فشار، عوارض احتمالی، شدت درد و دیگر موارد. گزینه‌های درمانی عبارتند از:

اصلاح پوزیشن بدن

ممکن است نیاز باشد برای از بین بردن درد ناشی از عصب باریکش نحوه نشستن یا ایستادن خود را تغییر دهید. موقعیت بدنی را پیدا کنید که به شما کمک می‌کند تا احساس راحتی کرده و بتوانید زمان زیادی در آن موقعیت باقی بمانید.

استراحت

مهم نیست که عصب تحت فشار در کجای بدنتان قرار گرفته، بهترین کار این است که تا جایی که می‌توانید استراحت کنید. از فعالیت‌هایی که باعث درد شما می‌شوند، مانند تنیس، گلف و یا تایپ کردن و پیامک زدن اجتناب کنید. تا زمانی که علائم به طور کامل برطرف نشده‌اند استراحت کنید. هنگامی که مجددا آن قسمت از بدن خود را حرکت می‌دهید، به حسی که در آن ناحیه دارید توجه کنید. اگر مجددا درد برگشت فعالیت خود را متوقف کنید.

استفاده از آتل ( اسپلینت)

اگر سنردم تونل کارپال دارید ،که رادیکولاپتی عصب کوچکی در مچ دست است، استفاده از یک اسپلینت می‌تواند به شما کمک کند تا به مچ دست خود استراحت داده  و از آن محافظت کنید. این کار به خصوص در طول شب مفید است و باعث می‌شود نتوانید در حال خواب مچ خود را در یک وضعیت نامناسب خم کنید.

اعمال حرارت

شما می‌توانید از گرما برای ریلکس کردن گرفتگی عضلانی که احتمالا در اطراف عصب تحت فشار ایجاد شده استفاده کنید. حرارت همچنین جریان خون را افزایش می‌دهد، که خود می‌تواند به روند بهبودی کمک کند. شما می‌توانید انواع پدهای حرارتی را در اندازه‌های مختلف از داروخانه‌ها  تهیه کنید و آن‌ها را برای مدت 10 تا 15 دقیقه به طور مستقیم روی عصب تحت فشار قرار دهید.

استفاده از یخ

یخ تورم و التهاب را کاهش می‌دهد. حوله‌ای را اطراف یک بسته یخ قرار دهید و آن را به مدت 10-15 دقیقه به طور مستقیم روی عصب تحت فشار نگه دارید.

پاهای خود را بالا ببرید

در صورتی که رادیکولاپتی برای یک عصب در ناحیه پایینی کمر ایجاد شده باشد، سعی کنید پاهای خود را طوری که هم با زانوها و هم با لگن در زاویه 90 درجه قرار بگیرند بالا ببرید.

از یک داروی مسکن معمولی استفاده کنید

برای کاهش درد، می‌توانید از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ادویل یا ایبوپروفن، و یا آسپرین استفاده کنید. از دستورالعمل‌های داخل جعبه‌ها پیروی کرده و قبل از مصرف هر نوع داروی جدید، با پزشک خود مشورت نمایید.

تزریق کورتیکواستروئید ( تزریق کورتون)

از تزریق کورتون معمولا برای درمان فتق دیسک استفاده می‌شود، زیرا کورتون باعث تسکین درد و کاهش التهابی که درست ریشه عصب را درگیر کرده می‌شود. تزریق اپیدورال کورتون یک درمان سرپایی است که معمولا در عرض 2-3 روز اثر خود را نشان می‌دهد.

درمان‌های جایگزین / طب مکمل

درمان‌هایی نظیر طب سوزنی یا ماساژ درمانی ممکن است برای برخی افراد در کنترل درد ناشی از عصب تحت فشار مفید باشد. تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) نیز ممکن است به کاهش درد کمک کند. این گونه درمان‌ها در درجه اول برای کاهش درد استفاده می‌شوند و به نظر نمی‌رسد که به تنهایی نقش مهمی در کاهش فشار وارده بر عصب داشته باشند.

جراحی

بسته به علت تحت فشار قرار گرفتن عصب و شدت علائم، ممکن است به جراحی نیاز باشد. همچنین پزشک ممکن است بعد از این که روش‌های درمانی دیگر را امتحان کرده و نتیجه لازم ایجاد نشد جراحی را توصیه نماید. از جمله روش‌های جراحی برای عصب تحت فشار عبارتند از:
• لامینکتومی یا لامینوتومی: حذف کامل یا بخشی از صفحه‌ی مهره ستون فقرات. در این روش بخشی از استخوان ناحیه پایینی ستون فقرات خارج می‌شود  تا فشار از روی عصب برداشته شود.
• دیسککتومی: حذف بخشی از دیسکی که دچار فتق شده. این روش برای رفع یا کاهش فشار وارده بر عصبی است باعث درد، بی‌حسی یا ضعف شده باشد.

پیش آگهی نسبت به عصب تحت فشار

در بسیاری از موارد، هنگامی که رادیکولاپتی یک عصب تشخیص داده شود، با استفاده از روش‌های درمانی که کمک می‌کنند تا عصب بهبود یابد می‌توان علائم را برطرف کرد. اما مواردی وجود دارد که آسیب عصبی دائمی شده و بیمار ممکن است در ناحیه عصب تحت فشار دائما احساس درد یا بی حسی داشته باشد. وضعیت بسیاری از بیماران چیزی بین این دو حالت است. از آنجایی که اعصاب می‌توانند به مرور زمان و به آرامی احیا شوند، پی‌گیر شدن برای آگاهی از علت علائمی که برای چند روز یا چند هفته باقی مانده و یا ادامه می‌یابند اهمیت زیادی دارد.

پیشگیری از عصب تحت فشار

اهمیت به وضعیت و پوزیشن بدنی (مثلا این که سعی کنید در موقعیت‌های بدنی درست قرار بگیرید، بر آرنج خود تکیه نکنید، کمتر پاهایتان را روی هم بیاندازید) و کاهش فعاليت‌هاي تکراري مي‌تواند به جلوگيري از رادیکولاپتی عصب کمک کند. استفاده از اصول ارگونومی در محل کار و خانه نیز می‌تواند خطر آسیب‌های عصبی را کاهش دهد. اگر فعالیت‌های تکراری برای انجام یک کار ضروری باشد، وقفه ایجاد کردن‌های مکرر یا استراحت  در طول کار می‌تواند خطر آسیب عصبی را کاهش داده یا از بین ببرد.