تاریخ: ۳۰ آبان ۱۴۰۲
وقتی صحبت از فتق دیسک کمر به میان میآید، همه انتظار کمردرد را دارند، اما باید بدانید که فتق دیسک کمر با علائم دیگری از قبیل ضعف پا، پا درد و بیحسی دست نیز همراه است. کمردرد علل مختلفی دارد که از آن جمله میتوان به پوشیدن کفش پاشنه بلند و تغذیه نامناسب اشاره کرد. گاهی اوقات وقتی دیسکهای ضربهگیر بینمهرهای پاره یا برآمده میشود، مرکز ژلاتینی مانند دیسک به عصبهای مجاور فشار میآورد و آنها را تحریک میکند. در نتیجه بیمار دچار درد شدیدی میشود. البته بسیاری از بیماران دچار فتق دیسک با هیچ گونه علائمی مواجه نمیشوند یا علائم فتق دیسک به اشتباه به عارضه دیگری نسبت داده میشود.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در کلینیک امید میتوانید با شماره تلفنهای02188801800 و 09107803155 تماس حاصل فرمایید.
دلایل ایجاد دیسک کمر
سختیهای زندگی روزمره متهم ردیف اول ایجاد دیسک کمر است. ماده ژلاتینی موجود در دیسکهای بین مهرهای به موازات بالا رفتن سن از شکافهای ایجاد شده در دیواره دیسک بیرون میزند و دیسک آسیبپذیر میشود. در ادامه با علائم فتق دیسک آشنا میشوید تا با توجه به این علائم بتوانید منشأ کمردرد را به درستی تعیین کنید.
علائم فتق دیسک
احساس درد در ناحیه دیسک آسیب دیده معمولاً اولین علامت فتق دیسک است. برخی پژوهشگران معتقدند که کمردرد علامت این است که پوسته سخت بیرونی دیسک آسیب دیده یا ضعیف شده است و درد لزوماً به معنای فتق هسته داخلی دیسک نیست. اگر هسته داخلی دیسک برجسته شود و به عصب مجاور فشار بیاورد، علائم زیر بسته به محل دیسک بروز مییابد:
- در ناحیه گردن: بیمار در ناحیه گردن، شانه، کتف، بازو یا قفسه سینه احساس درد میکند و دچار ضعف یا بیحسی در بازو یا انگشتان میشود. چنانچه مرکز درد در بازو یا قفسه سینه باشد، درد ناشی از آن میتواند شبیه درد قفسه سینه ناشی از بیماری قلبی باشد. برخی بیماران نیز دچار سردرد و تکرر ادرار میشوند.
- در ناحیه صدری: علائم معمولاً مبهم و مزمن است و گاهی با علائم عارضههای دیگر اشتباه گرفته میشود. ممکن است درد در ناحیه بالای کمر، پایین کمر، قفسه سینه، شکم یا پا احساس شود و بیمار در یک یا هر دو پا احساس ضعف یا بیحسی کند. برخی بیماران نیز از بیاختیاری روده یا مثانه شکایت دارند.
- در ناحیه کمری: بسیاری از بیماران سالها از درد خفیف و متناوب در پایین کمر رنج میبرند تا آن که یک رخداد تحریک کننده، مثلاً بلند کردن بار سنگین یا چرخش و خم شدن ناگهانی، علائم را تا حدی تشدید کند که چارهای جز مراجعه به پزشک باقی نماند. همچنین ممکن است علائم آزاردهنده بدون یک رخداد تحریک کننده مشخص شروع شود.
علائم دیسک کمر چیست؟
در اکثر موارد فتق دیسک کمر، پا درد شدید علامت اصلی است. این درد به علت فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک ایجاد میشود و به آن درد سیاتیک میگویند. این درد معمولاً از پایین کمر شروع میشود، سپس در باسن پخش میشود و در یک ران و پا به سمت پایین منتشر میشود. درد سیاتیک عموماً تشدید میشود زمانی که فرد سرفه میکند، عطسه میزند، زور میزند یا حرکات ناگهانی انجام میدهد. این درد معمولاً با استراحت تسکین مییابد، اما در هنگام رانندگی یا بلند کردن اشیاء سنگینتر میشود. همچنین، برخی از بیماران ممکن است با بیحسی، گزگز یا ضعف عضلات باسن یا پای سمت درددار نیز مواجه شوند.
در موارد شدیدتر و نادرتر فتق دیسک کمر، فشار بیشتری بر روی عصب وارد میشود. در این صورت، علائم دیگری مانند درد مقعدی، بیاختیاری ادرار و مدفوع، بیحسی در ناحیه تناسلی، باسن یا پشت ران نیز ظاهر میشوند.
درد بازو یا پا
با توجه به وجود احتمال لغزش دیسک در هر نقطهای از ستون فقرات، درد ممکن است علاوه بر منطقه کمر و پشت، در بخشهای دیگر بدن نیز احساس شود. علائم و نشانهها بسته به محل لغزش دیسک ممکن است در بازو، بالاتنه یا پا منتشر شوند. هرچند احساس درد در مناطق مختلف بدن تنها نشانهای از فتق دیسک نیست، اما از بین علائم شایعترین آن است.
احساس سرما در یک طرف بدن
علائم ناشی از تحریک عصبها همواره علائمی نیست که انتظار آنها را دارید. آسیبدیدگی بالای کمر و فتق دیسک میتواند با علائمی مانند سوزش، بیحسی، درد سنگین یا احساسات عجیبی مانند احساس سرما در بالاتنه در سمت درگیر نیز همراه باشد.
بیحس شدن دستها
فتق دیسک به جز درد علائم دیگری نیز دارد. چون سر خوردن دیسک بر عصبهای ستون فقرات نیز اثر میگذارد، ممکن است روشهای انتقال پیامها و درک آنها در مغز مختل شود. با توجه به ناحیه بروز علائم فتق دیسک میتوان متوجه شد که مشکل به کدام بخش از ستون فقرات مربوط میشود. برای مثال اگر تایپ کردن برایتان مشکل شده است، باید بدانید که بیحسی دست یکی از نشانههای وجود مشکل در مهرههای گردنی است. عصبهایی که حس دستها را تامین میکنند، از ناحیه بالاتری از نخاع شروع میشوند.
ضعف پا
سرخوردگی دیسک در ناحیه کمر یا گردن میتواند موجب پا درد شود. مجراهای عصبی که در امتداد نخاع گردن کشیده شدهاند تا پا ادامه دارند، به همین دلیل است که فشردگی شدید نخاع پاها را نیز درگیر میکند و به ضعف یا عدم تعادل دامن میزند.
پا درد
اگر فتق دیسک پایین کمر عصب سیاتیک را تحت فشار قرار دهد، خطر ابتلا به عارضه سیاتیک وجود دارد. علاوه بر دردی که در پا منتشر میشود، ممکن است پایین پا یا انگشتان پا نیز بیحس شود.
تماشای فیلم کمدی دردناک میشود
فرض بر این است که خنده بر هر درد بیدرمان دوا است، البته به شرطی که کمرتان آسیب ندیده باشد. سرفه کردن، خندیدن یا عطسه زدن فشار مضاعفی را به ستون فقرات تحمیل میکند و به این ترتیب کمردرد شروع میشود.
تشدید درد هنگام استراحت کردن
اگر فتق دیسک کمر داشته باشید، انتظار دارید که بلند کردن اشیای سنگین باعث شعلهور شدن درد شود. اما احتمالاً توقع ندارید که وقتی مینشینید تا کمی استراحت کنید، باز هم دچار درد شوید. اشتباه فکر میکنید، درد هنگام نشستن یا رو به جلو خم شدن از علائم شایع فتق دیسک به شمار میآید. نشستن طولانی مدت یکی از علل تعجبآور احساس درد در پایین کمر است.
احتمال بهبودی خودبه خود وجود دارد
هرچند فتق دیسک با درد و ناراحتی شدیدی همراه است، اما خبر خوش این است که احتمال بهبودی خود به خود آن وجود دارد. در واقع کمر درد و علائم فتق دیسک نود درصد بیماران ظرف یک هفته برطرف میشود. چون بدن بافتی را که به عصب فشار میآورد، از بین میبرد. اما اگر علائم فتق دیسک شدیدتر شد، حتماً برای معاینه به پزشک مراجعه کنید.
آیا لازم است که جراحی برای سرخوردگی دیسک انجام شود؟
درمان فتق دیسک معمولاً نیازی به جراحی ندارد. در یک مطالعه، میزان بهبودی در دو گروه از بیماران که درمان جراحی یا درمانهای غیرجراحی دیگری مانند فیزیوتراپی یا مصرف مسکن انجام داده بودند، بعد از سه ماه بررسی شد؛ میزان بهبودی در هر دو گروه یکسان بود. بنابراین جراحی صرفاً زمانی ضرورت مییابد که درمانهای غیرجراحی موثر نباشد یا کمردرد آنقدر آزاردهنده باشد که بیمار در جستجوی روش سریعی برای تسکین درد باشد.
فتق دیسک چه زمانی یک مورد اورژانسی به شمار میآید؟
اکثر موارد فتق دیسک اورژانسی نیست. بااین حال فتق دیسک به ندرت به عارضهای به نام سندرم کودا اکوینا دامن میزند؛ در این حالت گروهی از عصبهای پایین ستون فقرات به دیسک فشار میآورد و اگر جراحی اورژانسی انجام نشود، خطر بیاختیاری وجود خواهد داشت. بنابراین اگر درد و ضعف توانایی عملکردیتان را مختل کرد، با بیاختیاری یا مشکلات روده مواجه شدید یا سمت داخلی ران و پشت پاها بیحس شد، به سرعت به پزشک مراجعه کنید. این علائم نشان دهنده آن است که فتق دیسک جدیتر از حالت معمول است.
ممکن است مشکل دیگری وجود داشته باشد؟
حتی اگر مطمئن هستید که کمرتان آسیب دیده است، ممکن است دردی که احساس میکنید، علت دیگری مانند عفونت کلیه، سنگ کلیه، زخم معده یا رفلاکس اسید داشته باشد. اگر کمردردتان با علائم دیگری مانند سوزش قفسه سینه یا دشواری در بلع (ناشی از رفلاکس اسید) یا حالت تهوع و استفراغ (ناشی از سنگ کلیه) همراه بود، به پزشک مراجعه کنید، چون این موارد جزء علائم فتق دیسک نیست و میتواند علامت وجود مشکل جدیتری باشد.
پیشگیری از دیسک کمر
هرچند بالا رفتن سن دیسک را آسیبپذیرتر میسازد، اما فتق دیسک پیآمد گریزناپذیر پیری نیست. با رعایت عادتهای سالم سبک زندگی، مانند ورزش، نگه داشتن وزن در حد سالم و بلند کردن اشیاء به روش صحیح میتوانید از ستون فقراتتان محافظت کنید ـ برای بلند کردن اشیاء باید کمرتان را صاف نگه دارید و به جای کمر از زانوها استفاده کنید. پیشگیری از فتق دیسک و دیگر عارضههای جدیتر غالباً بسیار آسانتر از درمان است.
سیگار را ترک کنید
سیگار کشیدن فقط به قلب و ریهها آسیب نمیزند. حفظ سلامت ستون فقرات نیز میتواند انگیزهای قوی برای ترک سیگار باشد. براساس نتایج یک مطالعه، استعمال دخانیات به دلیل مختل کردن عملکرد رگهای تغذیه کنندۀ دیسکها، فرآیند آسیبدیدگی دیسک را تسریع میکند. ترک دخانیات تغییر بزرگی است که کمک قابل توجهی به حفظ سلامت ستون فقرات میکند.