درد پایین کمر نشانه چیست؟ درمان کمر درد قسمت پایین مهره ها

تاریخ: ۳۰ آبان ۱۴۰۲

ناحیه پایین کمر وزن بخش بالای بدن را تحمل کرده و امکان انجام حرکاتی برای فعالیت‌های روزمره مانند خم شدن و پیچش بدن را فراهم می‌کند. عضلات پایین کمر مسئول خم کردن و چرخش لگن در هنگام راه رفتن و همچنین پشتیبانی از ستون فقرات هستند. اعصاب ناحیه پایین کمر مسوول حس‌دهی و  قدرت عضلات موجود در لگن، ران و ساق تا پنجه پاها هستند.

بیشتر دردهای حاد ناحیه پایین کمر ناشی از آسیب دیدگی عضلات، رباط‌ها، مفاصل یا دیسک‌ها است. واکنش بدن برای ترمیم این صدمات ایجاد التهاب است. این التهاب اگرچه جزئی به نظر می‌رسد، اما ممکن است باعث درد شدیدی شود.

در عصب‌دهی به بسیاری از دیسک‌ها، ماهیچه‌ها، رباط‌ها و سایر ساختارهای ستون فقرات، هم پوشانی‌های زیادی وجود دارد که ممکن است منشاء دقیق درد را برای مغز سخت کنند. به عنوان مثال، دژنراسیون یا پارگی یک دیسک کمر می‌تواند احساسی مشابه کشیدگی یک عضله ایجاد کند. در هر دو موارد، التهاب و اسپاسم دردناکی در منطقه مشخصی ایجاد می‌شود. اما عضلات و رباط‌ها به سرعت بهبود می‌یابند، در حالی که پارگی دیسک گاهاً سریعاً بهبود می‌یابد و گاهی طولانی‌تر طول می‌کشد. طول دوره درد ممکن است به تشخیص علت آن کمک کند.

در کلینیک امید، پزشکان برای بررسی علت درد پایین کمر ابتدا با استفاده از معاینات دقیق و تصویربرداری مناسب، به بررسی علت و وجود دردهای ارجاعی می‌پردازند. سپس با ارائه برنامه درمانی پیشرفته و موثر با روش پلکانی، که شامل شروع درمان با روش‌های ساده مانند ورزش و فیزیوتراپی و سپس استفاده از روش‌های پیشرفته مانند تزریق‌های مختلف از جمله اوزون، استروئید و PRP است، به شما در غلبه بر این بیماری کمک می‌کنند. تزریقات در کلینیک امید تحت نظارت دستگاه سونوگرافی انجام می‌شود.

انواع کمردرد

روش‌های زیادی برای طبقه بندی دردهای  پایین کمر وجود دارد – دو نوع معمول آن عبارتند از:

درد مکانیکی

تاکنون شایعترین علتی که برای درد پایین کمر تشخیص داده شده، درد مکانیکی (یا درد محوری) بوده است. دردی که اساسا از عضلات ، رباط‌ها ، مفاصل (مفاصل فاست، مفاصل ساکروایلیاک) یا استخوان‌های داخل و اطراف ستون فقرات منشاء می‌گیرد. این نوع درد معمولا موضعی بوده و به نواحی تحتانی کمر، باسن و گاهی اوقات بالای پاها محدود می‌شود. معمولاً وارد آمدن بار و فشار بر ستون فقرات بر این نوع درد موثر بوده و درد ممکن است نسبت به نوع حرکات (رو به جلو / عقب / پیچ خوردن)، فعالیت، ایستادن، نشستن یا استراحت احساس متفاوتی ایجاد کند.

درد رادیکولار ( ارجاعی)

این نوع درد در صورتی ایجاد می‌شود که یک ریشه عصب نخاعی دچار ضعف یا التهاب شود. درد رادیکولار ممکن است بر اساس الگوی امتداد ریشه عصب یا پوست تا پایین باسن و یا ساق پاها نیز کشیده شود. ویژگی خاص این درد شدید بودن، حالت الکتریکی داشتن و سوزش بوده و ممکن است با بی‌حسی یا ضعف (سیاتیک) نیز همراه باشد. این نوع درد معمولاً فقط در یک طرف بدن احساس می‌شود.

علل کمردرد مزمن

اصطلاحا زمانی که درد بیش از سه ماه طول کشیده و از مدتی که روند طبیعی بهبود بدن برای التیام لازم دارد طولانی‌تر شود می‌گویند درد مزمن شده است. درد مزمن در ناحیه پایین کمر اغلب در اثر وجود مشکلات دیسک ، مشکلات مفاصل و / یا تحریک ریشه‌های عصب رخ می‌دهد. علل شایع آن عبارتند از:

• فتق دیسک‌های کمری. مرکز ژله مانند دیسک کمر ممکن است لایه بیرونی سخت آن را شکسته و باعث تحریک ریشه اعصاب مجاور خود شود. بخش پاره شده دیسک پر از پروتئین است که وقتی به ریشه عصب می‌رسد باعث التهاب شده و التهاب و نیز مثل فشرده شدن عصب باعث درد ریشه عصب می‌شود. همچنین دیسک توسط رشته‌های عصبی فراوانی عصب‌دهی و حس‌دهی می‌شود به همین دلیل پارگی دیواره آن ممکن است باعث درد شدیدی شود.
• بیماری دیسک دژنراتیو
• اختلال در عملکرد مفاصل فاست
• اختلال در عملکرد مفصل ساکروایلیاک
• تنگی کانال نخاع
• اسپوندیلولیستزیس یا لغزش مهره
• آرتروز ستون فقرات
• بد شکلی ( دفرمه شدن)
• تروما
• شکستگی فشاری مهره‌ها 

علل کمتر شایع درد پایین کمر

علل زیر نیز، اگرچه چندان شایع نیستند ، اما ممکن است باعث درد پایین کمر شوند:

• عفونت: عفونت‌ ستون فقرات که با نام استئومیلیت نیز شناخته می‌شود، نوعی عفونت استخوانی نادر است که در صورت بروز می‌تواند باعث درد شدیدی شده و در صورتی که درمان نشود ممکن است مرگ‌آور باشد. این بیماری ممکن است در اثر جراحی ، تزریق و یا پخش شدن عفونت در خون ایجاد شود. بیمارانی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است، بیشتر مستعد ابتلا به عفونت ستون فقرات هستند.
• تومور: بیشتر تومورهای ستون فقرات، ناشی از سرطانی هستند که از قسمت دیگری از بدن شروع شده و به ستون فقرات متاستاز کرده است. شایع ترین تومورهای ستون فقرات ناشی از متاستاز سرطان پستان، پروستات، کلیه، تیروئید یا ریه به ستون فقرات هستند. در صورت بروز هر نشانه جدیدی از کمر درد در بیمارانی که مبتلا به نوعی سرطان هستند، لازم است احتمال متاستاز سرطان به ستون فقرات ارزیابی شود.
• بیماری‌های خودایمنی: کمردرد ممکن است یکی از نشانه‌های احتمالی مربوط به بیماری‌های خود ایمنی مانند روماتیسم ستون فقرات، آرتریت روماتوئید، لوپوس، بیماری کرون، فیبرومیالژیا و موارد دیگر باشد.

دامنه علائم کمر درد

درد پایین کمر می‌تواند طیف گسترده‌ای از علائم را شامل شود. این درد ممکن است خفیف و صرفاً اندکی  آزاردهنده و یا شدید و ناتوان‌کننده باشد. کمردرد ممکن است به طور ناگهانی شروع شود و یا ممکن است به آرامی شروع شده – و احتمالاً گاهی بیاید و گاهی برود – و به تدریج و به مرور زمان بدتر شود.

بسته به علت اصلی بروز درد ، علائم ممکن است به طرق مختلفی بروز کنند. به عنوان مثال:

• دردی مبهم یا خفیف در پایین کمر.
• درد شدید و احساس سوزشی که از پایین کمر به پشت ران‌ها و گاهی تا قسمت‌های پایین‌تر پاها نیز کشیده می‌شود. این درد ممکن است با احساس خواب رفتگی، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن (سیاتیک) نیز همراه باشد
• اسپاسم عضلانی و سفتی و گرفتگی در ناحیه پایین کمر ، لگن و باسن
• دردی که در اثر طولانی ایستادن یا نشستن بدتر ‌شود
• مشکل در راست و مستقیم ایستادن ، راه رفتن و یا از حالت ایستاده نشستن 

نحوه شروع و مدت زمان درد

علائم درد پایین کمر، علاوه بر این موارد، معمولاً با توجه به نحوه شروع و مدت زمان آن نیز توصیف می‌شوند:

• درد حاد: این نوع درد معمولاً به طور ناگهانی بروز پیدا کرده و برای چند روز یا چند هفته ادامه می‌یابد و در واقع واکنش طبیعی بدن به جراحت یا آسیب‌دیدگی بافت است. این درد با بهبود یافتن بدن به تدریج فروکش می‌کند.
• درد نیمه حاد پایین کمر: این نوع درد بین 6 هفته تا 3 ماه ادامه پیدا کرده و معمولاً ماهیتی مکانیکی دارد (مانند کشیدگی عضلانی یا درد مفاصل) اما طولانی می‌شود. در این مرحله در صورتی که درد شدید بوده و توانایی فرد برای مشارکت در فعالیت‌های روزمره زندگی ، خوابیدن و کار کردن محدود شود، و ممکن است لازم باشد بررسی‌های پزشکی انجام شود.
• کمردرد مزمن: این نوع کمر درد معمولاً بیش از 3 ماه طول می‌کشد و درد معمولاً شدید بوده، به درمان‌های اولیه پاسخ نمی‌دهد و تعیین منبع دقیق آن نیاز به یک بررسی پزشکی کامل دارد.

درمان درد پایین کمر

بسیاری از گزینه‌های درمانی برای درد پایین کمر، می‌توانند متناسب با نیازهای فردی هر بیمار تنظیم شوند. درمان‌ها شامل  درمان‌های خانگی، دارو، طب مکمل و یا حتی جراحی می‌شوند.

دوره استراحت کوتاه

بسیاری از مواقع درد پایین کمر با اجتناب از فعالیت‌های شدید برای یک مدت کوتاه بهبود پیدا می‌کند. اما استراحت بیش از چند روز نیز توصیه نمی‌شود، زیرا عدم تحرک بیش از حد ممکن است فرایند بهبودی را دشوارتر کند.

تعدیل فعالیت‌ها

 یکی از انواع استراحت آن است که بیمار فعال باقی بماند، اما از انجام فعالیت‌ها و موقعیت‌هایی که موجب تشدید درد او می‌شوند اجتناب می‌کند. به عنوان مثال ، اگر طولانی نشستن در ماشین یا پشت میز کار باعث بدتر شدن درد شخص شوند، بیمار می‌تواند یک تایمر تنظیم کند تا هر 20 دقیقه یک بار از جای خود بلند شده و چند قدمی اطراف خود راه برود و یا به آرامی بدن خود را کشش دهد. اگر ایستادن باعث تشدید درد شود، فرد باید از انجام دادن کارهایی که مستلزم ایستادن است مثل ظرف‌ شستن سر سینک ظرفشویی، خودداری کند. اجتناب یا به حداقل رساندن انجام فعالیت‌ها و مواجه با موقعیت‌هایی که باعث تشدید درد می‌شوند به جلوگیری یا کاهش اسپاسم‌های کمر کمک کرده و باعث می‌شود شرایط برای التیام بدن بهتر شود.

گرما درمانی – سرما درمانی

گرما درمانی با یک حمام گرم، یا استفاده از یک بطری آب داغ، پدهای گرمکن برقی، بسته‌ها یا برچسب‌های گرما درمانی، می‌تواند عضلات پرتنش را شل کرده و جریان خون را بهبود ببخشد. افزایش جریان خون مواد مغذی و اکسیژن مورد نیاز عضلات برای بهبود یافتن و سالم ماندن را به آن‌ها می‌رساند. اگر التهاب و تورم موجب کمر درد شده باشد، می‌توانید از یخ یا سرما درمانی برای کاهش تورم استفاده کنید. محافظت از پوست هنگام گرما درمانی و نیز استفاده از یخ برای جلوگیری از آسیب دیدگی بافت پوست بسیار مهم است.

استفاده متناوب از گرما و یخ به ویژه هنگامی که بیمار می‌خواهد مجددا فعالیت‌های خود را از سر بگیرد ممکن است مفید باشد: استفاده از گرما قبل از فعالیت باعث آرامش عضلات و انعطاف پذیری و تحرک بهتر می‌شود و استفاده از یخ بعد از فعالیت، احتمال تحریک و تورم ناحیه رادر اثر ورزش کاهش می‌دهد.

دارو

داروهای معمول برای درمان درد پایین کمر شامل موارد زیر هستند:

داروهای بدون نیاز به نسخه

متداول‌ترین داروهای بدون نسخه عبارتند از آسپرین، ایبوپروفن (ادویل)، ناپروکسن (آلیو) و استامینوفن. آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن داروهای ضد التهابی هستند که درد پایین کمر ناشی از تورم اعصاب یا عضلات را کاهش می‌دهد. استامینوفن با ایجاد تداخل در سیگنال‌های درد ارسالی به مغز باعث تسکین درد می‌شود.

شل کننده‌های عضلانی

 این داروها با کاهش سطح فعالیت سیستم عصبی مرکزی و افزایش تحرک عضلات پرتنش باعث می‌شوند درد عضلاتی که دچار گرفتگی یا اسپاسم هستند تسکین یابد. شل کننده‌های عضلانی هیچ تاثیری در مدیریت و کنترل دردهای مزمن ندارند.

داروهای مسکن مخدر

داروهای مسکن مخدر که به آن‌ها داروهای مسکن حاوی مرفین نیز گفته می‌شود، با ضعیف کردن سیگنال‌های ارسالی به مغز، نحوه ادراک شخص از درد تغییر را می‌دهند. داروهای مسکن مخدر بیشتر به صورت کوتاه مدت و برای تسکین دردهای شدیدی مانند دردهای حاد بعد از عمل‌های جراحی استفاده می‌شوند. داروهای مسکن مخدر به ندرت به شکل طولانی مدت، برای تسکین درد استفاده می‌شوند، زیرا این داروها عوارض جانبی زیادی داشته و به راحتی ممکن است اعتیاد آور باشند.

طب سوزنی

 در طب سوزنی (که ریشه در طب باستانی چینی دارد) نقاط خاصی از بدن تحریک می‌شود و از این طریق جریان انرژی چی ( یا کی) یا نیروی حیات در بدن را اصلاح و تعدیل می‌کند. در این طب اعتقاد بر این است که میزان مناسب و درست انرژی چی باعث کاهش درد و ناراحتی در بدن می‌شود. در جلسات درمانی طب سوزنی سوزن‌های بسیار نازکی برای حدود یک ساعت در پوست فرد قرار می‌گیرند. به تجربه ثابت شده که طب سوزنی باعث کاهش چشمگیر درد در برخی افراد می‌شود.

بریس کمر یا کمربند طبی

استفاده از کمربند طبی در برخی از بیماران باعث آسایش و راحتی و احتمالاً کاهش درد می‌شود. شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند استفاده از بریس‌های غیر قابل انعطاف به شکل نیم‌تنه، که به صورت روزانه پوشیده شوند، در ترکیب با یک برنامه ورزشی فیزیوتراپی، می‎‌تواند روند بهبودی را سرعت بخشیده و درد را کاهش دهد. استفاده از کمربند طبی بعد از جراحی‌های کمر نیز ممکن است مفید باشد.

تزریق اپیدورال استروئید

در تزریق اپیدورال داروی استروئید به طور مستقیم به قسمت خارجی کیسه ساکرال، که نخاع را احاطه کرده است، تزریق می‌شود. تزریق تحت هدایت یک دستگاه تصویربرداری زنده اشعه ایکس به نام فلوروسکوپی انجام می‌شود. هدف از تزریق اپیدورال آن است که با کاهش التهاب اطراف ریشه عصبی که تحت فشار قرار گرفته ، درد به طور موقت تسکین یابد.

روش‌های درمان دستی (دست‌ورزی)

متخصصان کایروپرکتیک یا سایر متخصصان درمان‌های دستی (دست‌ورزی)، به کمک حرکات و مانورهایی که با دست روی ستون فقرات برای تنظیم آن اجرا می‌کنند سعی در بهبود تحرک و کاهش گرفتگی‌ها ، ناراحتی یا درد بیماران دارند. در این درمان‌ها، برای تنظیم ساختارهای ستون فقرات، از مانورهای دستی مختلفی با سرعت‌ها، فشار و جهات مختلفی استفاده می‌شود. درمان‌های دستی برای کاهش درد پایین کمر در برخی از افراد موثر بوده‌اند.

ماساژ درمانی

با استفاده از ماساژ درمانی در ناحیه پایین کمر، می‌توان اسپاسم عضلات را که معمولاً در ایجاد درد پایین کمر موثر است، تسکین داد. ماساژ همچنین جریان خون در ناحیه کمر را افزایش می‌دهد و به این ترتیب مواد مغذی و اکسیژن بیشتری به عضلات آسیب دیده رسیده و باعث سرعت گرفتن روند بهبودی می‌شود.

اوزون تراپی

اوزون تراپی یک درمان زیر پوستی است که در آن اوزون (O3) به یک ناحیه مشکل دار در بدن تزریق می‌شود. منظور از درمان زیر پوستی آن است که درمان از طریق پوست انجام می‌شود. از جمله مزایای احتمالی این روش خواص ضد التهابی اوزون است که منجر به تسکین درد می‌شود. به غیر از این، به نظر می‌رسد اوزون تراپی یا اصلا عارضه جانبی ایجاد نمی‌کند و یا عوارض جانبی ناشی از آن بسیار کمند و البته هر دو این ویژگی‌ها باعث می‌شود این نوع درمان مورد توجه کسانی قرار گیرد که به دنبال راهی برای تسکین کمر درد خود هستند.

تمرینات برای درد پایین کمر

فیزیوتراپی معمولاً بخشی از برنامه مدیریت درد پایین کمر است. انواع تمرینات مورد استفاده برای توانبخشی ستون فقرات عبارتند از:

تمرینات کششی

حرکات کششی برای عضلات پایین کمر ، باسن، لگن و پاها (به ویژه عضلات همسترینگ) تقریبا برای همه مفیدند. این گروه عضلات وزن بخش فوقانی بدن را تحمل می‌کنند. هرچه تحرک این عضلات بیشتر باشد ، کمر بیشتر می‌تواند بدون آن که آسیبی ببیند حرکت کند. به طور معمول توصیه می‌شود حرکات کششی را از کشش‌های کم،  20 تا 30 ثانیه‌ کشش، شروع کرده و در صورت ایجاد درد، کشش را متوقف نمایید.

تمرینات قوی‌سازی

تقویت عضلات شکمی ، لگن و عضلات سرینی که از ستون فقرات پشتیبانی می‌کنند، و به آن‌ها عضلات هسته‌ای یا مرکزی نیز گفته می‌شود، می‌تواند به تسکین درد پایین کمر کمک کند. دو برنامه تمرینی رایج در این خصوص عبارتند از : روش مک کنزی (McKenzie) و تمرینات ثبات مرکزی پویا (Dynamic Lumbar Stabilization).

• در روش مک کنزی ستون فقرات با استفاده از تقویت عضلات مرکزی، از هم باز شده و به این شکل باعث کاهش درد ناشی از ساختارهای فشرده شده ستون فقرات مانند فتق دیسکی که در اثر فشردگی فضای دیسک ایجاد شده، می‌شود.
• تمرینات ثبات مرکزی پویا با تقویت عضلات کمر باعث می‌شود  ستون فقرات بیمار به وضعیت “خنثی” یا وضعیتی که بیمار در آن احساس راحتی بیشتری می‌کند رسیده و در آن باقی بماند.

تمرینات هوازی کم فشار

تمرینات هوازی کم فشار جریان خون را افزایش داده و به بهبودی صدمات ناشی از آسیب دیدگی ستون فقرات بدون آن که ستون فقرات را درگیر کند کمک می‌کند. از جمله تمرینات هوازی کم فشار می‌توان استفاده از دوچرخه ثابت، دستگاه الپتیکال یا استپ، پیاده‌روی و آب درمانی را نام برد. در افرادی که دچار درد پایین کمر هستند و مرتباً ورزش‌های هوازی انجام می‌دهند ، تعداد دفعات عود درد کمتر بوده و در صورت بروز درد، بیشتر می‌توانند فعال و پویا باقی بمانند.