درد شانه(شانه درد): درمان و علت

تاریخ: ۲۳ آبان ۱۴۰۲

مفصل شانه یکی از نقاط پرتراکم ترافیک در بدن است. این مفصل اصلی توسط سه استخوان تشکیل شده است و با وجود غضروف حفاظت می‌شود. نوارهای عضلانی، رباط‌ها و تاندون‌ها آن را در جای خود نگه می‌دارند. وقتی همه اجزای این سیستم به طور هماهنگ کار می‌کنند، مفصل قادر به انجام حرکات انعطاف‌پذیری و حفظ استقرار است. این حرکات شامل بلند کردن و پرتاب اشیاء، خم شدن و کشیدن می‌شود. با اما، آسیب دیدن هر یک از این اجزاء منجر به ناتوانی مفصل و درد در گردن و شانه می‌شود و باعث محدود شدن شدید دامنه حرکت مفصل می‌شود.

علت

درد شانه می‌تواند به علت آسیب دیدن تاندون چرخاننده شانه (روتاتور کاف) رخ دهد. تاندون چرخاننده شانه، که یک طناب ضخیم است، عضله را به استخوان متصل می‌کند و حرکت چرخشی و دورانی شانه را امکان‌پذیر می‌سازد. یک علت متداول دیگر درد شانه، التهاب بورس ساب اکرومیال یا زیر اخرمی است. این التهاب در کیسه زیر بخش بالاترین نقطه شانه رخ می‌دهد. همچنین، پس از انجام فعالیت‌هایی مانند رنگ کردن ساختمان، بلند کردن اشیاء یا ورزش، درد شانه بدلیل نیاز به بالا بردن بازو در این حرکات بدون شک رخ می‌دهد. با این حال، برخی از بیماران هیچ علت یا آسیب خاصی را برای درد شانه خود به یاد نمی‌آورند.

استخوان بازو و استخوان کتف مفصل اصلی شانه را شکل می‌دهند. عمق کم حفره این مفصل باعث می‌شود بازو دارای دامنه حرکت گسترده‌ای باشد. چهار عضله اطراف استخوان بازو را عضلات چرخاننده شانه می‌نامند؛ این عضلات شانه را در حین حرکت بازو ثابت نگه می‌دارند.

 
علت درد شانه گاهی تنها محدود به یک نقطه کوچک می‌شود و گاهی نیز ناحیه بزرگتری را درگیر می‌کند یا رو به پایین در بازو منتشر می‌شود. درد منتشر شونده در امتدادعصب‌ها تا شانه از بیماری‌های زیر نشأت می‌گیرد:

•    بیماری کیسه صفرا
•    بیماری کبدی
•    ناراحتی قلبی
•    بیماری مهره‌ها و علت گردن درد
شایع‌ترین ناراحتی‌های شانه

شایع‌ترین ناراحتی‌های شانه عبارت‌اند از:

•    دررفتگی شانه
•    جدا شدن
•    مشکل عضله یا تاندون چرخاننده شانه
•    پارگی تاندون شانه چرخاننده
•    یخ زدگی شانه
•    شکستگی
•    آرتریت (آرتروز شانه  ، بیماری التهابی مفصل)

علائم هر یک از موارد فوق متفاوت است و برنامه درمانی خاصی برای هر یک در نظر گرفته می‌شود. ناتوانی در بالا بردن بازو، تغییرشکل مفصل از جمله علائم درد شانه می باشند.

آسیب دیدگی چرخاننده شانه

عضله فوق خاری (سوپرااسپیناتوس) بالای شانه قرار دارد و تاندون آن از زیر استخوان بخش خارجی شانه (اکرومیون یا زائده اخرمی) می‌گذرد. این تاندون به دلیل واقع شدن بین استخوان‌ها بسیار آسیب‌پذیر است. این تاندون در صورت ملتهب شدن (دردناک و متورم شدن) بین دو استخوان تحت فشار قرار می‌گیرد و کیسه مایع محافظ تاندون نیز آسیب می‌بیند.

علائم آسیب دیدگی چرخاننده شانه

آسیب دیدگی چرخاننده شانه معمولاً با درد جلو یا خارج شانه همراه است. این درد معمولاً در اثر بالا بردن بازو یا بردن چیزی بالای سر تشدید می‌شود. درد کتف و شانه گاهی آن‌قدر شدید است که بیمار حتی نمی‌تواند ساده‌ترین کارهای روزمره را انجام دهد. بروز درد در شب طبیعی و چنان ناراحت کننده است که منجر به بیداری از خواب سنگین شبانه می‌شود.

افراد در معرض ابتلا

مردان، زنان و کودکان از هر نژاد و قومی که باشند ممکن است دچار مشکلات شانه بشوند.

تشخیص

پزشک بیمار را به منظور یافتن دلیل درد شانه معاینه می‌کند، ناحیه دردناک را به دقت بررسی و دامنه حرکتی و پایداری مفصل را ارزیابی می‌کند. آزمایش‌های تصویربرداری مانند پرتونگاری یا ام آر آی نیز با ارائه تصویرهایی واضح از شانه به تشخیص صحیح علت درد شانه کمک می‌کند.

همچنین پزشک پرسش‌هایی را مطرح می‌کند تا دلیل ناراحتی را تعیین کند و به درمان درد شانه بپردازذ . بنابراین بیمار باید آمادگی داشته باشد تا به پرسش‌هایی از قبیل سوالات زیر پاسخ دهد:

•    آیا درد تنها یک شانه را درگیر می‌کند یا هر دو شانه دردناک است؟
•    آیا درد به یکباره و ناگهانی شروع شده است؟ اگر این طور است، در آن زمان چه فعالیتی انجام می‌داده‌اید؟
•    آیا درد در دیگر ناحیه‌های بدن نیز منتشر می‌شود؟
•    آیا می‌توانید محل دقیق درد را مشخص کنید؟
•    آیا شانه در زمان بی‌حرکت بودن نیز دردناک است؟
•    آیا درد پس از انجام حرکت‌های خاص بروز می‌یابد؟
•    درد سنگین است یا تیز؟

راه ها و روش های درمان

بعضی موارد درمان درد شانه خفیف را می‌توان در خانه انجام داد. درد در اثر قرار دادن یخ بر روی شانه به مدت 15 تا 20 دقیقه، 3 تا 4 بار در روز ظرف 2 یا 3 روز تسکین می‌یابد. می‌توان کیسه یخ یا یخ پیچیده شده در حوله را روی شانه گذاشت، به خاطر داشته باشید که قرار دادن مستقیم یخ بر روی پوست منجر به یخ‌زدگی بافت بدن می‌شود.

فیزیوتراپی

قوی و متحرک نگه داشتن شانه بسیار مهم است، بنابراین لازم است برای بررسی وضعیت شانه و درمان شانه درد به متخصص فیزیوتراپی مراجعه کرد. برنامه فیزیوتراپی احتمالاً با ارزیابی اولیه‌ای آغاز می‌شود که متخصص طی آن پرسش‌هایی را در خصوص ماهیت درد و عوامل تشدید کننده و تسکین دهنده مطرح می‌کند، سپس با استفاده از گونیومتر (گوشه سنج) دامنه حرکتی و قدرت شانه را اندازه گیری می‌کند و نحوه حرکت شانه را مشاهده می‌کند.

آزمایش‌های خاصی نیز انجام می‌شود تا مشخص گردد که کدام یک از ساختارها منشأ درد است و بر این اساس برنامه درمانی و ورزش شانه درد طرح‌ریزی شود. متخصص فیزیوتراپی بر مبنای تشخیص خود مدالیته‌های مناسب درمان شانه درد را برای کنترل درد یا التهاب انتخاب می‌کند و برنامه تمرینی خانگی را جهت افزایش قدرت و توانایی حرکتی شانه به بیمار آموزش می‌دهد. پیروی دقیق از توصیه‌های متخصص فیزیوتراپی و پشتکار داشتن در انجام تمرین‌ها بسیار مهم است.

تزریق

به کمک تزریق می‌توان به درمان شانه درد پرداخت ، تا بیمار بتواند برنامه تمرین‌های درمانی را انجام دهد. به علاوه این تزریق التهاب فضای ساب اکرومیال را نیز کاهش می‌دهد. در صورت مؤثر بودن تزریق استروئید می‌توان آن را تکرار کرد. کورتیزون نوعی استروئید است که به طور طبیعی توسط غدد فوق کلیوی (آدرنال) در بدن تولید می‌شود. غدد فوق کلیوی در صورت وجود فشار عصبی کورتیزول ترشح می‌کنند. کورتیزون طبیعی، با تاثیری نسبتاً موقتی، وارد جریان خون می‌شود. کورتیزون تزریقی به صورت سنتزی مشابه فراورده طبیعی خود بدن تولید می‌شود و دارای نام‌های تجاری متفاوتی چون کلستون و کنالوگ است. تفاوت شاخص دو گونه طبیعی و سنتزی این است که کورتیزون سنتزی نه در جریان خون، بلکه در ناحیه مشخص التهاب تزریق می‌شود. به علاوه کورتیزون سنتزی تأثیرگذاری بیشتر و طولانی مدت‌تری، چند روز در مقایسه با چند دقیقه گونه طبیعی، دارد. استروئید گروهی از ترکیب‌های مولکولی است که همگی ویژگی‌های ساختاری مشترکی دارند.

  جراحی

•    پارگی روتاتورکاف (چرخاننده شانه): انجام عمل جراحی توسط جراح شانه برای درمان پارگی ناشی از آسیب دیدگی ناگهانی یا بهبود نیافتن درد و ضعف علی‌رغم تزریق استروئید و فیزیوتراپی ضروری است.

•    گیر کردن (ایمپینجمنت) ساب اکرومیال: انجام جراحی به ندرت ضرورت می‌یابد. در صورت لزوم جراحی کاهش فشار روی ساب اکرومیال به کمک آرتروسکوپی (ASD) برای افزایش فضای بین چرخاننده شانه و اکرومیون انجام می‌شود.