تشخیص دردهای ناحیه کمری بسیار مشکل است و ارزیابی آن وقت‌گیر است. در این مورد دانستن پیشینه بیماری لازم بوده و دانستن زمان بروز درد الزامی است. محل درد، تغییر شکل ستون فقرات، از بین رفتن قوس‌ها، کبودی، امتداد درد، نوع درد و بسیاری از موارد دیگر باید مورد بررسی قرار گیرند تا علت اصلی آن مشخص شود. به همین دلیل مراجعه به پزشک الزامی بوده و نباید قبل از تشخیص مطمئن به هیچ اقدامی دست زد، چرا که امکان تشدید عارضه وجود دارد. در اکثر موارد از پرتونگاری X-Ray برای تشخیص استفاده می‌شود. گر چه تصاویر حاصله از یک رادیوگرافی ساده فقط استخوان را نشان میدهند ولی میتوانند اطلاعات مهمی مثل شکستگی استخوان، تغییرات ناشی از روند پیری در مهره و تغییر شکل و دفرمیتی های ستون مهره را نشان دهد.
رادیوگرافی ساده X-ray
اشعهX ، امواج الکترو مغناطیس می باشد که برای تصویربرداری اعضاء داخلی بدن بکار می رود و قابليت عبور از بافتهاي مختلف بدن را – به ميزانهاي متفاوت – دارد. این امواج طول موج بسیار کوتاهی دارند. هنگامیکه این اشعه به دورن بدن نفوذ می کند توسط بافتهای مختلف برحسب چگالی بافت مورد نظر به مقدار متفاوتی جذب می شود. برای مثال استخوانها که بسیار چگالی بالائی دارند بخوبی اشعه را جذب می کنند ولی بافتهای نرمی مثل پوست، چربی و عضله براحتی به اشعه X اجازه می دهند که از آنها عبور کند و برای همین تصویر استخوان بر روی عکس ساده رادیولوژیک سفید است ولی بافتهای نرم بصورت درجات مختلف رنگ خاکستری دیده می شوند.
در بعضی از اشکال عکسهای اشعه X، از مواد حاجب استفاده می شود تا حدود و کناره های بعضی از نواحی بدن بخوبی در عکس مشخص شود. این مواد یا خوراکی هستند که مثلاً باعث بهتر دیده شدن حدود دستگاه گوارش می شوند و یا تزریقی می باشند که مسیر عروق خونی را بخوبی نشان می دهند.
تصویر برداری با اشعه X یک تست بدون درد است ولی گاهی مختصری ناراحتی در مصرف ماده حاجب ممکن است به فرد دست دهد.
تصویر برداری اشعه X برای چه منظوری استفاده می شود؟
– عکس ساده رادیولوژیک – برای مقاصد متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرد که شامل تشخیص شکستگی استخوان مانند شکستگی مهره ها ، تشخیص بعضی از عفونتهای داخلی (مثل سینوزیت)، جستجوی یک توده در اعضای داخلی بدن مثل ریه و … می باشد.
آمادگی برای تصویربرداری
انواع زیادی از تصویربرداری با اشعه Xوجود دارد که بعضی از آنها احتیاج به آمادگی ویژه برای تصویربرداری دارند.قبل از گرفتن عکس باید هرگونه جواهرات فرد بیرون آورده شود تا در عکس اختلال ایجاد نکنند.
اگر خانمی باردار است باید با توجه به اینکه اشعه X می تواند روی تکامل جنین موثر باشد، پزشک را قبل از تصویربرداری مطلع کند.
چگونه تصویربرداری انجام می شود؟
تکنسین رادیولوژی بسته به نیاز و محل مورد نظر برای عکسبرداری، حالت مناسبی را برای بدن یا عضو فرد تعیین می‌کند. او پس از تنظیم حالت شما و قرار دادن دستگاه عکسبرداری در حالت مناسب، به یک مکان دورتر از شما که تا حدی محافظت شده است می‌رود و با فشار دادن یک دکمه، عکس رادیولوژی را گرفته می‌کند. در برخی موارد، از وسایل سربی برای پوشاندن بخش‌های بدن که نیازی به تابیدن اشعه ندارند، استفاده می‌شود. به عنوان مثال، پیش بندهای سربی (Apron) برای حفاظت تخمدان‌ها در زنان یا پوشش‌های ویژه برای حفاظت دستگاه تناسلی مردان از اشعه استفاده می‌شوند.
زنان باردار باید به حد امکان از تابیده شدن اشعه پرهیز کنند و در صورت لزوم، با استفاده از پوشش سربی روی شکم، تصویربرداری صورت بگیرد.
کودکان در دوره رشد خود حساسیت بیشتری نسبت به اشعه ایکس دارند و باید فقط زمانی عکس رادیولوژی گرفته شوند که سایر تکنیک‌های بدون اشعه مانند سونوگرافی یا ام‌آرای (MRI) در دسترس نباشند. در این حالت، باید تلاش شود تا قسمت کمتری از بدن کودک در معرض اشعه قرار گیرد.
علائم حساسیت به ماده حاجب چیست؟
عکسهای معمولی با استفاده از اشعه X تأثیرات جانبی چندانی ندارند. با این حال، در صورتی که فرد ماده حاجب تزریقی دریافت کرده باشد و با خونریزی، درد پا، تورم، قرمزی و درد در محل تزریق مواجه شود، باید بلافاصله تحت درمان قرار گیرد. این علائم ممکن است ناشی از حساسیت به ماده حاجب باشند و در صورت عدم توجه به آنها، حتی ممکن است منجر به مشکلات جدی و حتی مرگبار شوند. بنابراین، در صورت بروز این علائم، بهتر است بلافاصله به مراکز درمانی مراجعه کرده و درمان لازم را دریافت کنید.