تورتیکولی، که به کجی یا سفتی گردن نیز شناخته می‌شود، ناهنجاری است که در آن گردن در یک حالت تابیده و خمیده قرار دارد، به طوری که سر به یک طرف و چانه به سمت دیگر کشیده می‌شود. در نوزادان شایعترین علل تورتیکولی شامل کوتاه شدن مادرزادی عضلات یک طرف گردن، بد قرار گرفتن جنین در رحم و ضربه به عضله استرنوکلوئیدوماستوئید گردن در هنگام تولد است. در بزرگسالان، وضعیت نامناسب بدن، تومورهای ستون فقرات گردنی و التهاب غدد لنفاوی گردنی ممکن است باعث ایجاد این بیماری شود. درمان ممکن است شامل کشش عضلات گردن، اعمال گرما در ناحیه آسیب دیده، کشش ستون فقرات گردنی یا استفاده از بریس گردن باشد.
متخصص طب فیزیکی نقشی حیاتی در درمان تورتیکولی مادرزادی و اکتسابی دارد. در ابتدا، شما یا فرزندتان برای تعیین شدت و نحوه درمان توسط متخصصین مرکز جامع توانبخشی امید تحت معاینه ای قرار خواهید گرفت. درمان معمولاً شامل توصیه‌هایی برای موقعیت و کشش عضلات فشرده شده است. علاوه بر این، تمرینات تقویتی و تسهیل توالی رشد معمول برای کمک به بیمار در ایجاد تقارن خوب در حرکت مهم است.
علت کجی گردن چیست؟
تورتیکولی انقباض غیرارادی عضلات گردن است که می‌تواند ناشی از وضعیت نادرست بدن هنگام خواب یا هنگام استفاده از کامپیوتر باشد، باعث درد در یک طرف گردن می‌شود که ممکن است در حرکت دادن سر شما مشکل ایجاد کند.
بیدار شدن با کجی گردن و مشکل در حرکت دادن گردن مشکل رایجی است. در بعضی موارد، ماهیچه‌ها آنقدر سفت می‌شوند که فرد نمی‌تواند گردن خود را به دو طرف حرکت دهد و مثلاً مانند “ربات” راه می‌رود.
تورتیکلولی هنگام بیدار شدن معمول است اما همچنین می‌تواند به دلیل موارد زیر اتفاق بیفتد:
- مشکلات مادرزادی، مانند زمانی که نوزادی با تورتیکولی مادرزادی متولد می‌شود، که نیاز به درمان و گاهی اوقات جراحی دارد.
- صدمات وارده به سر و گردن.
- تغییرات ستون فقرات، مانند فتق دیسک، اسکولیوز، تغییر مهره‌های C1 و C2 در گردن.
- عفونت‌های دستگاه تنفسی، که باعث تورتیکولی و تب یا موارد دیگر مانند مننژیت می‌شوند.
- وجود آبسه دهان، سر یا گردن.
- در مورد بیماری‌هایی مانند پارکینسون، جایی که عضلات بیشتر در معرض اسپاسم هستند.
- مصرف برخی از داروها مانند مسدود کننده‌های گیرنده دوپامین، متوکلوپرامید، فنی توئین یا کاربامازپین.
کجی گردن در کودکان و نوزادان
تورتیکولی با گرفتگی عضلات گردن در یک طرف و موقعیت نامتقارن سر مشخص می‌شود.
تورتیکولی عضلانی مادرزادی (CMT) از بدو تولد وجود دارد و به احتمال زیاد به دلیل موقعیت نادرست در رحم است. تورتیکولی می‌تواند پس از تولد نیز ایجاد شود و به احتمال زیاد به نحوه قرارگیری نوزاد مربوط می‌شود.
از آنجا که متخصصان اطفال توصیه می‌کنند نوزادان را به پشت بخوابانید، ما شاهد افزایش تورتیکولی اکتسابی و تشدید تورتیکولی مادرزادی هستیم. این به این دلیل است که نوزاد زمان زیادی را روی شکم خود نمی‌ماند و بنابراین فرصتی برای چرخاندن سر خود برای کشش عضلات گردن خود پیدا نمی‌کند.
علاوه بر این، استفاده از صندلی‌های کودکان در خودرو و سایر وسایلی که نوزادان را در وضعیت ایستاده ای قرار می‌دهد قبل از اینکه کنترل خوبی روی سر پیدا کنند نیز باعث می‌شود عضلات گردن از یک طرف خشک شوند. این بدان معنا نیست که کودک نباید به پشت بخوابد یا برای ایمنی روی صندلی کودک در خودرو قرار داده شود، بلکه فقط به این معنی است که این روش‌ها شیوع تورتیکولی را بیشتر کرده اند (این را یک نتیجه ناخواسته بنامید).
این گرفتگی در عضلات گردن می‌تواند بر حرکات متقارن در نوزادان از جمله کنترل سر، کنترل بدن، رساندن دست در طرف درگیر خشکی و همچنین بر توانایی تغییر وزن کودک با استفاده از واکنش‌های موضعی تأثیر بگذارد. علاوه بر این، بدون مداخله و درمان، کودک ممکن است دچار ناهنجاری‌های دیگری مانند پلاژیوسفالی، اسکولیوز و عدم تقارن قفسه سینه شود.
علائم چیست؟
بیمار ممکن است یک یا همه علائم زیر را نشان دهد:
- کج شدن سر به یک طرف، که چانه به سمت مخالف اشاره دارد.
- محدودیت حرکت در عضلات گردن.
- توده یا تورم در عضله استرنوکلئیدوماستوئید (SCM).
- صاف شدن یک طرف سر در موارد شدید و درمان نشده.
- عدم تقارن صورت.
- ناهماهنگی گوش‌ها.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
معمولاً تورتیکولی بعد از 24 ساعت اول بهبود می‌یابد و از 3 تا 5 روز طول می‌کشد. بنابراین، اگر بهبود کجی گردن بیش از 1 هفته طول بکشد، یا اگر علائمی‌مانند سوزن سوزن شدن، از دست دادن قدرت بازو، مشکل در تنفس یا بلع و تب وجود داشته باشد یا اگر نمی‌توانید ادرار یا مدفوع خود را کنترل کنید، باید به دنبال کمک پزشک باشید.
درمان کجی گردن
برای درمان تورتیکولی و از بین بردن کجی گردن، لازم است با انقباض غیرارادی عضلات گردن مبارزه کنید. تورتیکولی خفیف فقط با استفاده از پک‌های گرم و ماساژ آرام گردن تسکین می‌یابد، اما در صورت شدیدتر بودن کجی گردن ممکن است از برخی تکنیک‌های خاص زیر استفاده شود:
بدن خود را به سمت جلو متمایل کنید
بایستید و پاها را از هم جدا کرده و بدن را به سمت جلو متمایل کنید و سر خود را آویزان نمایید. هدف این است که اجازه دهید سر و بازوها شل باشند و باید حدود 2 دقیقه در آن وضعیت بمانید. این کار باعث می‌شود که وزن سر شما به عنوان یک آونگ عمل کند، که ممکن است فضای بین مهره‌های گردنی را افزایش دهد و اسپاسم عضلات گردن را کاهش دهد.
شما می‌توانید سر خود را با حرکات کوچک به یک طرف یا طرف دیگر حرکت دهید، فقط اطمینان حاصل کنید که عضلات شانه‌ها و گردن راحت و شل باشند.
به عضلات گردن فشار وارد کنید
این روش شامل استفاده از انگشت شست برای اعمال فشار به مدت 30 ثانیه به وسط عضله است. سپس، باید بخشی را که عضلات گردن شروع می‌شوند، برای 30 ثانیه دیگر فشار دهید. در طول این قسمت از درمان می‌توانید ایستاده یا نشسته باشید و سر را به سمت جلو متمایل کنید.
فیزیوتراپی
جلسات درمان با متخصص طب فیزیکی به احتمال زیاد همه یا برخی از موارد زیر را شامل می‌شود:
- فعالیت‌های رشدی
- تمرینات درمانی (مانند تقویتی و انعطاف پذیری)
- فعالیت‌های توازن و هماهنگی
- آموزش تحرک
- تکنیک‌های موقعیت درست برای اصلاح وضعیت و راست شدن جانبی سر
- نوار کینزی
- یقه Tot
فیزیوتراپی از این جهت مهم است که می‌تواند به شما در کشش گردن با استفاده از روشی به نام انرژی عضلانی کمک کند. این روش شامل قرار دادن یک دست (در سمت کجی گردن) بر روی سر و اعمال فشار با فشار دادن سر به سمت دست است. این وضعیت را برای 5 ثانیه حفظ کنید و سپس شل کنید و 5 ثانیه دیگر استراحت کنید. این تمرین را 4 بار دیگر تکرار کنید. کم کم دامنه حرکت شما بهتر می‌شود.
اگر بعد از اتمام تمرین هنوز محدودیت حرکتی وجود دارد، می‌توانید حرکت را به سمت مخالف تکرار کنید. این بدان معنی است که اگر درد در سمت راست است، باید دست چپ خود را بر روی سر خود قرار داده و با سر خود فشار وارد کرده و دست را هل دهید. این نیرو را بدون اینکه سر خود بردارید به مدت 5 ثانیه نگه دارید و سپس 5 ثانیه استراحت کنید. این حرکت باعث کشش عضلات سمت چپ می‌شود، که تحت تأثیر خشکی قرار می‌گیرند.
ماساژ و کمپرس
ماساژ گردن با استفاده از روغن بادام یا برخی از مرطوب کننده‌های دیگر نیز روش خوبی برای کاهش درد و ناراحتی است. ماساژ باید روی شانه‌ها، گردن، پشت گردن و سر انجام شود، اما فقط باید در قسمت نهایی درمان و پس از انجام تمرینات و تکنیک‌هایی که قبلاً مشخص شده است، انجام شود.
این نوع ماساژ نباید با نیروی زیادی انجام گردد، اما می‌توانید کف دست خود را کمی روی عضلات گردن، از شانه‌ها به سمت گوش فشار دهید. از کاپ‌های سیلیکونی کوچکی که درون آن خلا ایجاد می‌شود نیز می‌توان با فشار کم برای افزایش جریان خون و شل شدن فیبرهای عضلانی استفاده کرد. در آخر، می‌توان یک کمپرس گرم بر روی گردن قرار داد و اجازه دهید تا حدود 20 دقیقه اثر کند.
تورتیکولی چه مدت دوام دارد؟
معمولاً تورتیکولی یا کجی گردن حداکثر 3 روز طول می‌کشد، اما باعث درد و ناراحتی زیادی می‌شود و کارهای روزمره را بسیار دشوار می‌کند. قرار دادن کمپرس گرم روی گردن و استفاده از راهکارهای ذکر شده در بالا برای بهبود سریعتر تورتیکولی توصیه می‌شود.
