پیچ خوردگی مچ پا زمانی اتفاق می‌افتد که به یک یا چند رباط (نوارهای بافتی) اطراف مفصل مچ پا آسیب برسد. مچ پای شما ممکن است دردناک و متورم باشد، و به سختی می‌توانید پای خود را به درستی حرکت دهید. مدت زمانی که برای بهبودی شما از پیچ خوردگی مچ پا طول می‌کشد به میزان و نحوه پیچ خوردگی پای شما بستگی دارد. بهبودی کامل پیچ خوردگی مچ پا در صورت خفیف بودن ممکن است تا هشت هفته طول بکشد، در حالی که ممکن است پیچ‌خوردگی‌های با شدت متوسط چند ماه طول بکشد تا به حالت عادی برگردد. اگر پیچ خوردگی بسیار بدی دارید، بهبودی ممکن است چندین ماه طول بکشد، به خصوص اگر نیاز به جراحی دارید.
زمان بهبودی هر فرد از پیچ خوردگی مچ پا متفاوت خواهد بود. بنابراین، از پزشک یا فیزیوتراپیست خود بپرسید که احتمال بهبودی شما چه مدت است. اگر می‌خواهید ورزش یا سایر فعالیت‌های بدنی را شروع کنید یا به آن بازگردید، بررسی کنید چه زمانی و چگونه می‌توانید این کار را با خیال راحت انجام دهید.
متخصصین مرکز جامع توانبخشی امید بعد از تشخیص شدت و نوع پیچ خوردگی مچ پا بهترین برنامه درمانی را برای بیمار تجویز می‌کنند. درصورتی که جراحی برای درمان ضروری نباشد متخصصین این کلینیک سعی می‌کنند با رویکرد درمانی پلکانی به تسریع روند بهبود بیمار کمک کنند. درمان از روش‌های ساده مانند استراحت، ورزش و فیزیوتراپی آغاز می‌شود. در صورت نیاز به جراحی، بیمار به بهترین جراحان ارجاع داده خواهد شد.
مچ پای پیچ خورده چیست؟
پیچ خوردگی مچ پا آسیب دیدگی بسیار رایجی است. این نوع آسیب می‌تواند هنگامی اتفاق بیفتد که پای خود را فراتر از حرکت طبیعی خود بچرخانید یا دچار چرخش شود (مردم اغلب می‌گویند مچ پا آن‌ها “بیش از حد” پیچ خورده است). پیچ خوردگی مچ پا می‌تواند رباط‌هایی را که از مفصل شما حمایت می‌کنند، کشیده یا پاره کند. رباط‌ها نوارهایی از بافت فیبری هستند که استخوان را به استخوان دیگر متصل می‌کنند. اگر زیاد ورزش کنید یا مستعد زمین خوردن باشید ممکن است دچار پیچ خوردگی مچ پا شوید. پیچ خوردگی مچ پا می‌تواند بسیار دردناک باشد. اما خبر خوب این است که بیشتر پیچ‌خوردگی‌های مچ پا به خوبی بهبود می‌یابد. با مشاوره ساده مراقبت از خود، بیشتر افراد بعد از چند هفته بهتر می‌شوند و پس از چند ماه به فعالیت‌های عادی خود برمی گردند.
انواع پیچ خوردگی مچ پا
پزشک شما ممکن است از مجموعه قوانینی برای درجه بندی پیچ خوردگی مچ پا استفاده کند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند تا بفهمند که آسیب چقدر بد است، چگونه باید درمان شود و تا چه مدت بهبود می‌یابد. در بعضی موارد ممکن است پزشک برای تعیین درجه، یک اسکن مانند اشعه ایکس ترتیب دهد. آن‌ها همچنین ممکن است اسکن را ترتیب دهند تا احتمال شکستگی استخوان (شکستگی) را کنار بگذارند.
- پیچ خوردگی درجه I نوعی پیچ خوردگی خفیف است، که در صورت کشش بیش از حد رباط اتفاق می‌افتد. ممکن است تورم، کبودی و درد خفیف در ناحیه مچ پا داشته باشید، اما باید بتوانید مقداری وزن روی پای خود بگذارید.
- پیچ خوردگی درجه 2 یک پیچ خوردگی متوسط است. این نوع پیچ خوردگی مچ پا در هنگام کشش بیش از حد و پارگی یک رباط اتفاق می‌افتد. ممکن است تورم، کبودی و درد زیادی در اطراف مچ پا داشته باشید که ممکن است کمی ناپایدار (لرزان) احساس شود. شاید گذاشتن وزن خود روی پایتان مشکل باشد.
- پیچ خوردگی درجه 3 یک پیچ خوردگی شدید است، که در صورت پاره شدن کامل رباط اتفاق می‌افتد. تورم، کبودی و درد در اطراف مچ پا معمولاً بسیار بد است. مچ پای شما ممکن است کاملاً ناپایدار (لرزان) احساس شود و بدون درد زیاد قادر به تحمل وزن روی پای خود نباشید.
پیچ خوردگی مچ پا چیست؟
پیچ خوردگی مچ پا (پیچ خوردگی سنداسموتیک) عمدتا در افرادی که ورزش‌های تماسی انجام می‌دهند و در اسکی بازان دیده می‌شود. در این پیچ‌خوردگی‌ها، رباط سندسموتیک بین دو استخوان پایین ساق پا (تیبیا و فیبولا) کشیده یا پاره می‌شود. این حالت ممکن است زمانی رخ دهد که ساق پا و پای شما بیش از حد به سمت بالا و بیرون بچرخد.
اگر دچار پیچ خوردگی مچ پا شده اید، ممکن است در قسمت جلوی ساق پا و هنگام حرکت پا به سمت بیرون احساس درد کنید. این منطقه ممکن است برای لمس حساس باشد.
بهبودی پیچ خوردگی مچ پا بیشتر از نوع معمول پیچ خوردگی مچ پا است. درمان شما ممکن است شامل پوشیدن بوت شکستگی یا گچ کوتاه برای چند هفته باشد.
دلایل پیچ خوردگی مچ پا
به احتمال زیاد زمانی به پیچ خوردگی مچ پا دچار می‌شوید که پای شما به صورت ناگهانی بچرخد، به طوری که کف پا خیلی به سمت داخل حرکت داشته باشد. به این چرخش وارونگی می‌گویند. پیچ خوردن بیش از حد می‌تواند باعث کشیدگی رباط‌های خارج مچ پا از حد طبیعی خود شود. ممکن است برخی از رشته‌های رباط پاره شود، یا خود رباط کاملاً پاره شود. گاهی اوقات بیش از یک رباط تحت تأثیر قرار می‌گیرد، و گاهی اوقات ممکن است تکه‌های کوچک استخوان نیز دچار شکستگی شود.
پیچ خوردگی مچ پا دلایل مختلفی دارد، از جمله:
- حادثه ناشی از راه رفتن روی سطحی ناهموار
- تغییر ناگهانی جهت هنگام ورزش
- فرود ناخواسته از یک پرش به زمین
اگر به طور صحیح تمرین نکرده باشید یا در انجام یک ورزش یا فعالیت جدید بسیار بی تجربه باشید، احتمال دارد که مچ پای شما دچار پیچ خوردگی شود. اگر کفش نامناسب بپوشید، به طور منظم ورزش نکنید یا بیماری پزشکی داشته باشید که تعادل شما را تحت تأثیر قرار دهد، ممکن است مستعدتر باشید.
اگر قبلاً مچ پای پیچ خورده دارید، احتمال اینکه دوباره این کار را انجام دهید وجود دارد. این موضوع ممکن است به این دلیل باشد که رباط‌ها اولین بار به درستی خوب نمی‌شوند، بنابراین اکنون ضعیف تر شده اند.
علائم پیچ خوردگی مچ پا
علائم شما بستگی به میزان آسیب دیدگی شما دارد. آن‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد
- تورم
- کبودی
- حرکت محدود
- مشکل در گذاشتن وزن روی پایتان
- بی ثباتی مچ پا (وقتی می‌خواهید روی آن بایستید مچ پا احساس لرزیدن می‌کند)
- در زمان آسیب دیدگی شما صدای بیرون آمدن یا پارگی وجود دارد
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
با رعایت برخی اقدامات مراقبت از خود در خانه، معمولاً می‌توانید پیچ خوردگی خفیف را درمان کنید. اما پیچ‌خوردگی‌های بد ممکن است نیاز به توجه پزشکی داشته باشند. ممکن است به قسمت‌های دیگر مچ پا مانند استخوان‌ها یا تاندون‌ها آسیب رسانده باشید. و تشخیص وجود پیچ خوردگی بسیار بد و شکستگی (شکستگی استخوان) بدون اشعه ایکس دشوار است.
اگر مچ پای شما بیش از حد دردناک نیست که بتوانید روی آن بایستید، به نظر می‌رسد تغییر شکل یافته است یا پوست شما شکسته است. همچنین اگر درد و تورم در طی سه تا چهار روز اول بدتر و بهتر شود، باید مچ پا را چک کنید.
اگر در حادثه ای که نیروی زیادی در آن حضور داشت، مچ پای شما آسیب دیده است، همیشه به پزشک مراجعه کنید. این امر شامل سقوط از ارتفاع یا ضربه با جسم سنگین است.
تشخیص
اگر علائم شما خفیف باشد، ممکن است خودتان تصمیم گرفته باشید که مچ پای شما دچار پیچ خوردگی شده است. بنابراین، ممکن است به دنبال مشاوره پزشکی نباشید. اگر نگران مچ پای خود هستید یا خیلی درد دارید، می‌توانید به پزشک مراجعه کنید.
پزشک در مورد علائم شما سوال می‌کند. آن‌ها همچنین از شما می‌پرسند که دقیقاً چگونه به مچ پا آسیب رسانده اید و آیا می‌توانید بعد از آن بایستید و راه بروید. آن‌ها ممکن است از شما در مورد سابقه پزشکی شما و اینکه آیا قبلاً مشکل مشابه مچ پا داشته اید یا خیر بپرسند.
پزشک شما را معاینه می‌کند، درد، تورم و کبودی در اطراف مچ پا را بررسی می‌کند. آن‌ها همچنین ممکن است بررسی کنند که چقدر می‌توانید مچ پا خود را حرکت دهید و آیا می‌توانید هر وزنی روی پای خود بگذارید.
پزشک شما معمولاً می‌تواند با شنیدن آنچه به او می‌گویید و معاینه شما، پیچ خوردگی مچ پا را تشخیص دهد. اگر پزشک فکر می‌کند آسیب شما جرئی است ، ممکن است به برخی آزمایشات مانند اشعه ایکس نیاز داشته باشید. این امر به این دلیل است که در عوض ممکن است دچار شکستگی (شکستگی استخوان) شوید.
پزشک شما معمولاً در صورت وجود موارد زیر انجام رادیوگرافی را به شما توصیه می‌کند:
- چهار قدم نمی‌توانید روی پایتان راه بروید
- استخوان شما (به جای رباط) نرم است
آن‌ها همچنین ممکن است یک اسکن اولتراسوند یا اسکن تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI) ترتیب دهند تا اگر رباط‌های مچ پا شما پاره شده اند یا به سادگی کشیده شده اند، را تشخیص دهد.
درمان پیچ خوردگی مچ پا
درمان پیچ خوردگی مچ پا به منظور کاهش درد و تورم است. همچنین این درمان باعث می‌شود که مچ پای شما بتواند در سریع ترین زمان ممکن دامنه حرکتی معمول خود را حفظ کند یا به آن بازگردد. ممکن است ناامیدکننده باشد، اما بهبودی از پیچ خوردگی مچ پا ممکن است چند ماه طول بکشد، به خصوص اگر بسیار بد باشد. بنابراین، ممکن است لازم باشد صبور باشید و توصیه های درمانی را با دقت دنبال کنید. شاید لازم باشد از مخلوطی از مراقبت از خود، داروها و تمرینات ورزشی و حرکتی استفاده کنید.
داروهای پیچ خوردگی مچ پا
برای تسکین درد مچ پا می‌توانید از مسکن‌های خاص بدون نسخه مانند پاراستامول استفاده کنید. اگر مسکن‌های بدون نسخه به درد شما نمی‌خورند، پزشک ممکن است نسخه ای برای تسکین درد بیشتر به شما پیشنهاد دهد.
چهل و هشت ساعت پس از آسیب دیدگی، پزشک همچنین ممکن است مصرف ایبوپروفن خوراکی (مانند قرص یا کپسول) را به شما پیشنهاد دهد. ایبوپروفن ضد التهاب و همچنین مسکن است، بنابراین به شما کمک می‌کند تا تورم اطراف مچ پا را کاهش دهید. بهتر است در دو روز اول پس از آسیب دیدگی از ایبوپروفن خوراکی و سایر داروهای مشابه استفاده نکنید زیرا ممکن است بهبودی را به تأخیر بیندازد.
ایبوپروفن و سایر داروهای مشابه نیز به صورت ژل و کرم (داروهای موضعی) موجود است. می‌توانید به محض آسیب دیدن مچ پا از مسکن‌های موضعی برای تسکین درد خود استفاده کنید.
همیشه اطلاعات مخصوص بیمار را که همراه با داروی شما است بخوانید. اگر سوالی دارید، از داروساز یا پزشک خود راهنمایی بخواهید.
ورزش و حرکت برای مچ پای پیچ خورده
زمان مناسب برای شروع ورزش مچ پا معمولاً به میزان بد بودن آن بستگی دارد. اگر پیچ خوردگی مچ پا خفیف است، باید هرچه زودتر شروع به حرکت دادن مچ پا کنید. هنگامی که درد شما خیلی بد نیست، شروع به انجام برخی از تمرینات آرام نیز کنید. این موارد ممکن است به جلوگیری از سفتی کمک کرده و در نهایت باعث حرکت مچ پا به صورت طبیعی شود. اما اگر کلاً نگران انجام تمرینات و احساس درد هستید، متوقف شوید و قبل از ادامه با پزشک، پرستار یا فیزیوتراپیست صحبت کنید.
پلانتار فلکسیون یا دورسی فلکسیون
در چند هفته اول که از یک پیچ خوردگی خفیف یا متوسط بهبود می‌یابید، می‌توانید تمرین زیر را هر چند وقت یک بار انجام دهید. فیزیوتراپیست ها به این اصطلاح “پلانتار فلکسیون یا دورسی فلکسیون” می‌گویند و به شما در کشش عضلات کمک می‌کند تا دامنه حرکات مفصل مچ پا را از دست ندهید.
- راحت روی صندلی بنشینید.
- پای خود را کاملا صاف نگه دارید.
- پای خود را به آرامی به سمت بدن خود تا جایی که احساس راحتی می‌کند، بکشید.
- پنج ثانیه در این حالت بمانید.
- پای خود را در جهت مخالف، دور از بدن قرار دهید و همین کار را برای پنج ثانیه انجام دهید.
بالا بردن پاشنه در حالت نشسته
کشش دیگری که می‌توانید انجام دهید “بلند کردن پاشنه در حالت نشسته” نام دارد.
- روی صندلی بنشینید و هر دو پا را به صورت صاف روی زمین بگذارید.
- انگشتان پا را در حال لمس به زمین نگه دارید، پاشنه های پا را تا جایی که احساس راحتی می‌کنید بالا ببرید.
- پاشنه های پا را به آرامی به نقطه شروع برگردانید.
اگر پیچ خوردگی بدی دارید مچ پا را بی حرکت کنید
اگر دچار پیچ خوردگی بدی شده اید، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که آن را بی حرکت کنید. این کار به این معنی است که مچ پای خود را ثابت نگه دارید و احتمالاً این موضوع فقط برای چند روز خواهد بود. همچنین ممکن است پزشک شما را به استفاده از گچ یا بریس زیر زانو توصیه کند. این بریس ممکن است کمک کند تا هر گونه درد و تورم در اطراف مچ پا سریع تر از باند فشاری کاهش یابد.
اگر مطمئن نیستید چه موقع و چگونه ورزش مچ پا را شروع کنید، از پزشک، پرستار یا فیزیوتراپ خود بخواهید شما را بیشتر راهنمایی کرده و توصیه های آن‌ها را دنبال کنید.
فیزیوتراپی برای پیچ خوردگی مچ پا
اگر پیچ خوردگی مچ پای شما بسیار بد است، ممکن است از فیزیوتراپی بهره مند شوید. این هدف باعث می‌شود که مچ پای شما حرکت کند، از سفتی جلوگیری می‌کند و عضلات و مفاصل اطراف مچ پا را تقویت می‌کند. داشتن عضلات و مفاصل مچ پا قوی ممکن است به این معنی باشد که احتمال کمتری وجود دارد که مچ پای شما دوباره دچار پیچ خوردگی شود.
فیزیوتراپیست شما ممکن است از شما بخواهد که بر روی ایجاد قدرت و تحرک خود از طریق تمرینات هماهنگی و آموزش تعادل تمرکز کنید. مهم است که به برنامه تمرینی که فیزیوتراپیست شما توصیه می‌کند پایبند باشید.
جراحی پیچ خوردگی مچ پا
اگر مچ پای شما دچار پیچ خوردگی شده باشد، بعید است که مجبور به جراحی شوید. اما اگر مچ پای شما به شدید تر دچار پیچ خوردگی شده باشد، همچنان احساس لرزش می‌کند و مرتب دچار پیچ خوردگی می‌شود و یا باعث افتادن شما می‌شود، ممکن است پزشک جراحی را به شما توصیه کند. اگر در سطح حرفه ای ورزش می‌کنید یا ورزشکار هستید، به احتمال زیاد به جراحی نیاز خواهید داشت. پزشک ممکن است شما را به یک جراح ارتوپدی (پزشکی متخصص جراحی استخوان) ارجاع دهد.
بهبودی پس از پیچ خوردگی مچ پا
بهبودی پس از پیچ خوردگی مچ پا می‌تواند ناامید کننده باشد ، زیرا ممکن است چندین ماه طول بکشد تا شما به فعالیت‌های عادی خود برگردید. بیشتر پیچ‌خوردگی‌های مچ پا به طور کامل بهتر می‌شوند و هیچ مشکلی در طولانی مدت ایجاد نمی‌کنند. زمان بهبودی شما به شدت پیچ خوردگی مچ پای شما بستگی دارد (به انواع پیچ خوردگی مچ پا در بالا مراجعه کنید). اگر ورزش می‌کنید ممکن است تا شش ماه از فعالیت ورزشی خود دور شوید.
اگر پیچ خوردگی مچ پای شما خفیف باشد (پیچ خوردگی درجه 1)، ممکن است بتوانید طی دو هفته اول پس از آسیب دیدگی راه بروید. ممکن است در طی شش تا هشت هفته بتوانید مچ پا را بدون هیچ دردی به صورت کامل حرکت دهید. احتمالاً می‌توانید طی هشت تا 12 هفته به ورزش خود برگردید.
اگر پیچ خوردگی مچ پا متوسط باشد (پیچ خوردگی درجه 2)، ممکن است بهبودی شما دو تا سه ماه طول بکشد. شما باید مراقبت کنید، زیرا ممکن است در طی چهار تا شش هفته اول در حالی که خوب می‌شوید، مچ پا را دوباره بچرخانید. مدتی بعد ممکن است مقداری درد و تورم گاه به گاه مشاهده کنید.
بهبودی مچ پا به شدت پیچ خورده (پیچ خوردگی درجه 3) ممکن است چندین ماه طول بکشد و حتی ممکن است پس از آن به جراحی نیاز داشته باشید. برخی از افراد دچار پیچ خوردگی بسیار بد آسیب دائمی در مچ پا خود دارند که ممکن است ناپایدار (لرزان) و دردناک باقی بماند.
از پزشک یا فیزیوتراپیست خود بپرسید چه زمانی می‌توانید با خیال راحت فعالیت‌های عادی خود را از جمله ورزش انجام دهید. اگر خیلی زود شروع کنید، ممکن است دوباره به مچ پا آسیب برسانید، که ممکن است منجر به مشکلات طولانی مدت شود. معمولاً باید حداقل سه یا چهار هفته پس از پیچ خوردگی از انجام همه فعالیت‌های ورزشی و شدید مربوط به مچ پا خودداری کنید. اگر نگران مدت زمان بهبودی مچ پا هستید یا علائم شما بدتر می‌شوند، با پزشک یا فیزیوتراپ خود صحبت کنید.
آیا مچ پا پیچ خورده من می‌تواند باعث آسیب دائمی شود؟
اکثر افراد پس از پیچ خوردگی مچ پا بهبودی کامل می‌یابند. اما اگر مچ پا دچار پیچ خوردگی شدید شده اید، ممکن است آسیب دائمی به شما وارد کند. اگر رباط‌ها به درستی خوب نشده اند، ممکن است مچ پای شما دوباره دچار پیچ خوردگی شود.
مشکلات طولانی مدت پس از پیچ خوردگی مچ پا عبارتند از:
- درد مزمن – دردی که مدت طولانی طول می‌کشد
- بی ثباتی مزمن – هنگامی که مچ پا برای مدت طولانی بی ثبات است (هنگامی که روی آن می ایستید لرزیده)
- ضعف عضلانی
- تورم گاه به گاه مچ پا
پس از آسیب دیدگی، مهم است که تمرینات ملایم را در صورت امکان شروع کنید، زیرا از سفتی عضلات مچ پا جلوگیری کرده و مچ پا را به حرکت در می‌آورد. ورزش و همچنین یک تکیه گاه ارتجاعی، نوار مچ پا یا بریس ممکن است به محافظت مچ پا از پیچ خوردگی بیشتر کمک کند.
اگر پیچ خوردگی مچ پا بهتر نمی‌شود یا علائم شما بدتر می‌شود، پس از درمان، به پزشک یا فیزیوتراپ خود مراجعه کنید.
پیشگیری
برای کاهش احتمال پیچ خوردگی مچ پا تعدادی کار وجود دارد که می‌توانید انجام دهید. این کارها شامل نگه داشتن ماهیچه‌های اطراف مچ پا تا حد ممکن قوی و انعطاف پذیر است. برخی دیگر از کارهایی که می‌توانید انجام دهید در زیر ذکر شده است.
- کفشی بپوشید که مناسب فعالیتی که انجام می‌دهید می‌باشد و در شرایط خوبی قرار دارد. پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند یا سکویی می‌تواند خطرناک باشد، به خصوص در زمین‌های ناهموار.
- هنگام راه رفتن یا دویدن روی سطوح ناهموار مراقبت کنید – اگر می‌توانید روی سطوح صاف ورزش کنید.
- قبل از ورزش، عضلات خود را گرم کرده و کشش دهید و بعد از آن نیز حرکات اتمامی ورزشی را انجام دهید و عضلات خود را به اصطلاح خنک کنید.
- در طول فعالیت‌های خاص ممکن است به پوشیدن کفش‌های بالا (کفش‌هایی که بالاتر از مچ پا هستند)، بریس مچ پا یا نوار مچ پا کمک کند.
- برای قد خود وزن سالم داشته باشید – اگر خیلی اضافه وزن دارید احتمال پیچ خوردگی مچ پا وجود دارد.
