تاریخ: 29 آبان 1402
نکروز آواسکولار (استئونکروز) شرایطی است که در آن قسمت بالایی ران، به ویژه سر فمور، آسیب می‌بیند. اساساً، در این وضعیت، میزان خونرسانی به سر فمور یا نقطه اتصال مفصل ران کاهش می‌یابد. با کاهش خونرسانی، استخوان که یک بافت زنده است، دچار تخریب می‌شود و ممکن است منجر به مرگ استخوان یا به عبارتی بافت مرده شود که در نتیجه، سر فمور فروپاشی می‌کند. شدت این شرایط به طور معمول منجر به تخریب سر استخوان ران می‌شود. نکروز آواسکولار عمدتاً در افراد 20 تا 50 سال رخ می‌دهد و عموماً افرادی را تحت تأثیر قرار می‌دهد که به طور کلی وضعیت سلامت خوبی ندارند. نکروز یا تیرگی سر استخوان ران معمولاً ناشی از بیماری‌های ثانویه، عوامل پنهان و آسیب‌های گذشته است.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در کلینیک امید میتوانید با شماره تلفن‌های02188801800 و 09107803155 تماس حاصل فرمایید.
چه عواملی موجب نکروز آواسکولار سر فمور می‌شوند؟
ناهنجاری نکروز آواسکولار سر استخوان ران می‌تواند ناشی از عوامل تروماتیک و غیرتروماتیک باشد. در حالت تروماتیک، آسیب‌دیدگی نکروز آواسکولار ممکن است در نقطه جدایی سر فمور از مفصل رخ دهد، به عبارت دیگر در هنگام شکستگی ران. مطالعات نشان می‌دهد بیش از 20٪ افرادی که شکستگی ران داشته‌اند، به این ناهنجاری مبتلا می‌شوند.
نکروز آواسکولار غیرتروماتیک ممکن است ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله مصرف بالای الکل، مصرف مزمن کورتیکواستروئیدها، لخته شدن خون، و یا هر نوع آسیب به عروق خونرسان فمور. ارتباط دقیق بین مصرف کورتیکواستروئیدها و الکل با بیماری نکروز آواسکولار سر استخوان ران در پاتوفیزیولوژی کاملاً درک نشده است، اما پیش‌بینی می‌شود که مصرف بیش از حد این مواد باعث تخریب مواد چربی و تجمع آنها در رگ‌های خونی شود، که در نتیجه، رگ‌های خونی تنگ می‌شوند و خونرسانی به فمور کاهش می‌یابد. این کاهش خونرسانی به استخوان ران در ناحیه لگن منجر به سیاه شدن سر استخوان ران (نکروز) می‌شود. علاوه بر این، عوامل دیگری نیز به عنوان علت‌های شناخته شده نکروز آواسکولار سر استخوان ران وجود دارند.
- بیماری گوچر
- دیابت
- اچ آی‌وی یا ایدز
- کم‌خونی داسی شکل
- پانکراتیت
- شیمی‌درمانی و پرتودرمانی
- نواقص یا بیماری‌های خودایمنی
- فشار خون بالا
- واسکولیت
- بیماری کیسون
علائم نکروز آواسکولار چیست؟
شروع بیماری نکروز مستلزم زمان است. لازم به ذکر است که نکروز در ابتدا تقریبا بدون علائم است اما با پیشرفت بیماری درد تشدید می‌یابد. درد ناحیه لگن از علائم نهایی فعال و غیرفعال ناهنجاری بوده و می‌تواند موجب گسترده‌شدن درد به طول پاها شود. درد معمولا هنگامی بروز می‌کند که استخوان سر لگن با فعالیت‌هایی نظیر راه‌رفتن تحت فشار قرار می‌گیرد. بیماری نکروز همانند بیماری‌های دیگر معمولا در فازهای اولیه خود را بروز نمی‌دهد و تنها با درد کلی در ناحیه لگن همراه است. بنابراین برای پزشک عمومی حائز اهمیت است که تمامی جزئیات سوابق پزشکی بیمار را ثبت کرده و جهت تشخیص این‌که آیا علت واقعی درد نکروز می‌باشد یا خیر بیمار را به‌طور دقیق معاینه نماید.
نکروز آواسکولار چگونه تشخیص داده می‌شود؟
همانطور که قبلا اشاه کردیم ناهنجاری استئونکروز سر استخوان ران اغلب خود را بروز نمی‌دهد. بنابراین هنگامی که علل‌های دیگر حذف شدند و به‌نظر رسید که نکروز عامل اصلی درد ناحیه لگن باشد تصویربرداری از استخوان لگن انجام می‌شود. با وجود این‌که ام آر آی دقیق‌ترین تشخیص پزشکی شناخته شده است اما محققان و متخصصین رادیوگرافی یک سیستم طبقه‌بندی شده از اشعه‌ایکس ساده را پیشنهاد کردند که سیستم فیکات نام دارد. اسکن‌های دیگر نظیر اسکن استخوان یا سی تی اسکن خیلی مفید و موثر نیستند و معمولا مختص مراحل خاصی از آسیب هستند. ام آر آی را می‌توان به‌عنوان ابزار تشخیص پزشکی و همچنین کنترل بازسازی و بهبود درنظر گرفت.
درمان نکروز آواسکولار
درمان محافظه‌کارانه نکروز آواسکولار سر فمور با فیزیوتراپی تقریبا بی‌تاثیر است. گرچه هدف از درمان محافظه‌کارانه کاهش فشار اعمال‌شده بر سر استخوان ران است (معمولا با استفاده از عصا) اما تحقیقات نشان می‌دهند که این عارضه ظرف 1 تا 2 سال پیشرفت می‌کند. بدون درمان قطعی، 70 تا 80 درصد از موارد نکروز آواسکولار سر فمور پیشرفت کرده و به‌ناچار باید جراحی شوند. هدف اصلی جراحی، صرف‌نظر از نوع آن این است که به‌جای تعویض سر استخوان ران از سر طبیعی فمور محافظت کنیم. درمان‌های غیرجراحی نیز وجود دارند که پیشنهاد می‌شوند قبل از پیشرفت بیماری و تخریب کامل سر استخوان لگن انجام شوند. این درمان‌ها در مراحل اولیه تحقیق و توسعه هستند. کاربرد انواع مختلف تجهیزات الکترومغناطیسی، تحریک صوتی یا روش‌های دارویی با موفقیت‌های متعدد مورد آزمایش قرار گرفته‌اند. دکمپرشن هسته یا به‌عبارتی کاهش فشار سر فمور یکی از معروف‌ترین و موفق‌ترین درمان‌ها در این زمینه است. این روش با ایجاد حفره‌هایی در سر استخوان ران انجام می‌شود. این حفره‌ها برای ایجاد کانال‌هایی برای عروق خونی جدید و خونرسانی به نواحی آسیب‌دیده لگن و یا پرکردن کانال‌ها با استخوان سالم از بخش‌های دیگر بدن صورت می‌گیرد. تحقیقات به عمل آمده از طریق ام آر آی بعد و قبل از عمل بیماران، حاکی از آن است که این روش در درمان نکروز خصوصا در مراحل اولیه آن بسیار موفق بوده‌است. همانطور که مشهود است رویکردهای مختلفی وجود دارد که می‌توان در کنترل سیاه‌شدن سر استخوان فمور بکار برد. در نهایت، برای اطمینان از این‌که بیماری به‌طور موثر درمان شده یا خیر می‌توان به ارتوپد مراجعه کرد. تصمیم به انتخاب نوع درمان به مرحله نکروز و ارزیابی بالینی بیمار بستگی خواهد داشت.
