تاریخ: ۱۸ آبان ۱۴۰۲
روش‌های درمانی در فیزیوتراپی با گذشت زمان دچار تغییراتی شده است. در گذشته، فیزیوتراپی تنها از طریق حرکات اصلاحی و تمرینات ورزشی انجام می‌شد اما امروزه متخصصین فیزیوتراپی با استفاده از دستگاه‌های الکتروتراپی مانند لیزر، بیماران را تحت معالجه قرار می‌دهند. لیزر پرتوان از جمله تغییرات جدیدی است که در فیزیوتراپی به وجود آمده است. دستگاه‌های لیزر بیش از دو دهه است که در زمینه‌های پزشکی مانند جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرند اما لیزر درمانی در فیزیوتراپی شامل دستگاه لیزر با عمق نفوذ کمتری است. بر خلاف جراحی لیزری، دستگاه‌های لیزر در فیزیوتراپی با باتری کار می‌کنند و باعث سوختگی و یا بریدگی عضلات نمی‌شوند. از این رو استفاده از آن‌ها بی خطر است.
از لیزر پرتوان برای تسکین درد استفاده می‌شود. لیزر در روند بهبودی نیز موثر است. پس از درمان شکستگی استخوان، از لیزر درمانی پرتوان برای توانبخشی بیمار نیز استفاده می‌شود.
در ادامه‌ی مطلب به کاربرد و مزیت‌های لیزر پرتوان اشاره شده است.
لیزر درمانی پرتوان چیست؟
لیزر درمانی پرتوان، که به عنوان لیزر درمانی با شدت بالا (HILT) نیز شناخته می‌شود، از تابش لیزر با طول موج بین 800 تا 1100 نانومتر استفاده می‌کند. طول موج‌های 808/810 و 980 نانومتر به عنوان طول موج‌های مناسب در نظر گرفته می‌شوند. طول موج اول باعث تحریک زیستی و طول موج دوم منجر به افزایش موضعی دمای بافت می‌شود. با استفاده از لیزر پرقدرت یا لیزر پرتوان، می‌توان دمای بافت را به حدود 42 درجه سانتیگراد افزایش داد.
طول موج 808/810 نانومتر به شدت توسط سیتوکروم‌های موجود در میتوکندری سلول‌ها جذب می‌شود. این فرآیند زنجیره تنفسی را فعال کرده و باعث افزایش تولید آدنوزین تری فسفات (ATP) می‌شود. همچنین، نور لیزر بر روی فعالیت آنزیم‌ها تأثیر می‌گذارد که منجر به ایجاد اثرات تحریک زیستی می‌شود.
طول موج 980 نانومتر به شدت توسط آب جذب می‌شود و باعث افزایش دمای بافت می‌شود. این افزایش دما منجر به افزایش متابولیسم، قابلیت کشش فیبر کلاژن، نفوذپذیری بیولوژیکی غشاها و کاهش درد می‌شود. استفاده از لیزر پرتوان در منطقه آسیب دیده، نه تنها به تحریک زیستی (رشد و ترمیم بافت) کمک می‌کند، بلکه بدون نیاز به روش‌های درمانی تهاجمی‌تر، بهبود قابل توجهی در درمان به دست می‌آورد. لیزر با طول موج 808/810 نانومتر نفوذ بیشتری (تا حدود 5 سانتیمتر) دارد، در حالی که لیزر با طول موج 980 نانومتر به دلیل جذب زیاد آب، نفوذ عمق کمتری دارد. هر دو طول موج خارج از محدوده قابل مشاهده در نور مرئی قرار دارند.
لیزرهای پرتوان از پرتو قابل مشاهده، معمولاً به رنگ قرمز استفاده می‌کنند. لیزر با قدرت بالا تأثیر زیادی بر فرایندهای بدن دارد. استفاده از آن تحریک سنتز DNA، افزایش فعالیت فیبروبلاست‌ها و فعال سازی فاگوسیتوز را امکان پذیر می‌کند. لیزرهای پرتوان در روند بهبودی نیز نقش دارند و باعث افزایش قابلیت انعطاف‌پذیری غضروف‌ها و تولید کلاژن می‌شوند.
لیزر درمانی با قدرت بالا چگونه به بیماران کمک می‌کند؟
تحقیقات زیادی، اثربخشی درمان بیماری‌ها با استفاده از لیزر پرتوان را ثابت کرده‌اند. در حال حاضر از لیزر پرتوان در معالجه بیماری‌های رشته‌های پزشکی عمومی، پوست، گوش و حلق و بینی، دندانپزشکی، مغز و اعصاب، ارتوپدی، پدولوژی، جراحی، روماتولوژی و حتی انکولوژی استفاده می‌شود. لیزر پرتوان همچنین در توانبخشی، فیزیوتراپی و آسیب‌های ورزشی موثر است و به کاهش اثرات ناشی از صدمات، آسیب‌های تاندون و استخوان کمک می‌کند.
لیزر پرتوان برای درمان بیماری در قسمت‌های مختلف بدن با تمرکز ویژه بر تسکین دردهای مداوم و شدید، ترمیم زخم و اثرات ضد التهابی به بهبودی بیمار کمک می‌کند. این نوع درمان نه تنها علائم مربوط به تغییرات پاتولوژیک در بافت را کاهش می‌دهد، بلکه علل آن‌ها را نیز به طور موثر درمان می‌کند.
قبل از لیزر درمانی در فیزیوتراپی
لیزر پرتوان بر جریان خون در بدن تأثیر می‌گذارد. به همین دلیل لازم است که هیچ اختلالی در جریان خون شما وجود نداشته باشد. به بیمارانی که لیزر پرتوان انجام می‌دهند، توصیه می‌شود از مصرف هر دارویی که ممکن است بر لخته شدن خون آن‌ها تأثیر بگذارد، خودداری کنند. برخی از داروها برای رقیق سازی خون استفاده می‌شوند. اجتناب از مصرف چنین داروهایی چند روز قبل از لیزر درمانی پرتوان ضروری است. مشاوره با پزشک قبل از قطع این داروها ضروری است.
موارد استفاده لیزر پرتوان در فیزیوتراپی
لیزر درمانی پرتوان در ترمیم و بازسازی بافت‌ها، فعال کردن فرایندهای متابولیکی سلول‌ها و تسریع گردش خون نقش مهمی را ایفا می‌کند. لیزر درمانی پر توان در درمان میالژیا و همچنین در درمان اعصاب آسیب دیده یا تحریک شده مرتبط با بروز درد، موثر است. لیزر درمانی پرتوان در درمان بیماریهایی، از جمله موارد زیر کاربرد دارد:
- درد تاندون پاشنه آشیل
- فاشیا پلانتار
- پیچ خوردگی مفصل، هالوکس
- آرتروز، بورسیت
- آسیب مینیسک
- دیسکوپاتی گردن، رادیکولوپاتی گردن
- خار پاشنه
- نورالژی بین دنده‌ای، نورالژی عصب سه قلو
- کبودی، پارگی رباط / تاندون
- کندرومالاسی کشکک
- دیسک کمر
- سیاتیک
- سندرم تونل تارس، تحلیل رفتن مفاصل
- کمردرد
اثرات مثبت لیزر درمانی بسته به پارامترهای مختلف و دفعات درمان پس از چندین جلسه قابل مشاهده است.
مزایای لیزر پرتوان در فیزیوتراپی
در زیر برخی از مزایای درمان لیزر پرتوان آورده شده است. این مزایا در بیشتر موارد دیده می‌شود.
- کاهش التهاب در ناحیه آسیب دیده
- تسکین درد شدید در زمان کمتر
- افزایش تحرک بافت‌ها
- افزایش جریان خون در ناحیه آسیب دیده
- افزایش جریان گلبول‌های سفید خون
- انعطاف پذیر شدن بافت‌های مربوط به ناحیه آسیب دیده
عوارض لیزر درمانی
گاهی اوقات لیزر پرتوان می‌تواند برای بیمار عوارض جانبی ایجاد کند. با این حال، این وضعیت بسیار نادر است. شرایط زیر یک در هزار اتفاق می‌افتد. در اینجا لیستی از عوارض جانبی ناشی از لیزر درمانی آورده شده است:
- تورم ناحیه تحت درمان
- قرمزی پوست برای چند روز پس از درمان
- تحریک پذیری متوسط در ناحیه آسیب دیده
- سوختگی پوست
- جای زخم در ناحیه درمان
- تغییر در رنگدانه‌های رنگ پوست
لیزر درمانی در فیزیوتراپی برای چه افرادی مناسب نیست؟
لیزر پرتوان یک روش درمانی بسیار ایمن است. از زمان استفاده از لیزر درمانی تاکنون، هیچ رویداد خطرناکی گزارش نشده است. با این حال، مواردی وجود دارد که لیزر درمانی اصلا توصیه نمی‌شود. این موارد شامل بیماران حساسی می‌شود که ممکن است دچار برخی عوارض جانبی پیش بینی نشده شوند. در صورت داشتن شرایط زیر، لیزر پرتوان برای بیمار انجام نمی‌شود.
- بارداری به خصوص در نزدیکی ناحیه رحم
- نزدیک ناحیه قفسه سینه یک بیمار قلبی (به خصوص هنگامی که بیمار دستگاه ضربان ساز دارد)
- لیزر درمانی روی پوست سوخته، زیرا باعث افزایش درد می‌شود.
- بیمارانی که فشار خون بسیار بالایی دارند. یکی از عملکردهای لیزر درمانی افزایش جریان خون است.
- بیماران کم توان ذهنی
لیزر درمانی در فیزیوتراپی – موارد احتیاط
لیزر پرتوان توسط درمانگران برای بهبود درد و درمان بسیاری از آسیب‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین نیاز بیمار به داروهایی که برای التیام درد استفاده می‌کند را کاهش می‌دهد. اما، استفاده‌ی بیش از حد هر چیزی می‌تواند مضر باشد. لیزر درمانی نیز یکی از آن موارد است. لیزر بیش از حد، می‌تواند برای بیمار آسیب زا باشد. بنابراین، درمانگر باید جلسات و زمان کافی را برای درمان تعیین کند. به طور کلی، اشعه‌های لیزر به داخل بدن ارسال می‌شوند و فقط ورود مقدار اشعه کنترل شده به بدن مفید است. جلسات درمانی لیزر پرتوان ممکن است چند هفته طول بکشد اما استفاده از لیزر تراپی در هر جلسه نباید از زمان مشخص شده طولانی‌تر شود.
نتایج لیزر درمانی در فیزیوتراپی
لیزر پرتوان یک درمان نسبتاً جدید است. داده‌های کافی برای نتایج لیزر درمانی در فیزیوتراپی وجود ندارد. با این حال، تحقیقات هنوز ادامه دارد. آزمایشات جدید و ایمن به صورت روزانه بر روی بیماران انجام می‌شود تا نتایج بررسی شوند. تاکنون هیچ مورد بدی گزارش نشده است. استفاده از لیزر درمانی برای بیماران هیچ آسیبی نداشته است. با توجه به اطلاعاتی که تاکنون به دست آمده است، می‌توان با اطمینان گفت که لیزر درمانی برای بیمار مفید است. بیماران نسبت به تمرینات سابق فیزیوتراپی سریع‌تر بهبود می‌یابند. همچنین نیاز به دارو پس از استفاده از لیزر درمانی تا حد زیادی کاهش می‌یابد. لیزر درمانی یک رویکرد علمی برای درمان است که توسط جامعه پزشکی از دهه‌ها قبل شناخته شده است. لیزر پرتوان به اندازه روش‌های قدیمی بی خطر است.
