علت کمر درد سمت راست و چپ: دلیل درد کمر زنان و مردان

تاریخ: ۲۷ آبان ۱۴۰۲

کمر درد برای هر فردی متفاوت است. برای برخی افراد این درد شامل یک درد خفیف است و در برخی دیگر از افراد درد شدیدی است که در هنگام انجام فعالیت تشدید شده و با استراحت تسکین می‌یابد. بیشتر پزشکان درد کمر را دردی حاد (معمولاً شدید اما کوتاه مدت)، نیمه حاد یا مزمن (بلند مدت یا با تناوب زیاد) توصیف می‌کنند. کمر درد حاد بین یک تا 3 روز طول می‌کشد. درد ممکن است خفیف یا شدید باشد و گاهی اوقات دلیل آن تصادف یا آسیب‌دیدگی است. کمر درد نیمه حاد معمولاً بین 7 روز تا 7 هفته طول می‌کشد و معمولاً خفیف و گاهی اوقات نیز شدید است. این درد معمولاً ربطی به بیماری‌های دیگری که شما به آنها مبتلا هستید ندارد. کمر درد مزمن معمولاً بیش از 3 ماه طول کشیده و ممکن است خفیف یا شدید باشد. این نوع کمر درد ممکن است با بیماری‌های دیگر شما مرتبط باشد یا احتمالاً دلیل مشخصی نداشته باشد.

متخصصین کلینیک توان‌بخشی و فیزیوتراپی امید با معاینه دقیق بیمار و انجام عکس‌برداری‌های لازم علت دقیق کمر درد را تشخیص خواهند داد. پس از تشخیص دلیل بیماری برنامه درمانی مناسب بیمار با رویکرد پلکانی تجویز خواهد شد. در این رویکرد درمان از روش‌های ساده مانند استراحت و بریس آغاز می‌شود و در صورت لزوم روش‌های پیچیده‌تر مانند تزریق پی آر پی و گاز اوزون تجویز خواهند شد.

علت ابتلا به کمر درد

کمر درد ممکن است علامت ابتلا به آرتروز یا بسیاری از بیماری‌های دیگر باشد، این موضوعی است که در مورد هر فرد مبتلا به کمر درد بیان می‌شود بدون توجه به دلیل آن. هر عاملی که بر عضلات یا عصب‌های کمر شما فشار وارد کند باعث ابتلا به کمر درد می‌شود. هر بیماری یا آسیب‌دیدگی در ستون فقرات ممکن است باعث ایجاد درد شود. علت ابتلا به بیشتر کمر دردهای حاد هنوز مشخص نیست اما شاید به دلیل کشیدگی‌ها یا رگ به رگ شدن‌های جزئی یا استفاده بیش از حد باشد. استرس‌های عاطفی نیز ممکن است باعث افزایش درد شود زیرا باعث کاهش سرعت روند بهبودی می‌شود. برخی دیگر از علل احتمالی ابتلا به کمر درد عبارتند از:

پاره شدن دیسک‌های بین مهره‌ای

این عارضه ممکن است بسیار دردناک باشد و تشخیص آن نیز راحت‌تر از بقیه عوارض کمر است. فتق دیسک کمر زمانی ایجاد می‌شود که دیسک بیرون زده و وارد کانال نخاعی شده و بر ریشه عصب‌ها فشار وارد می‌کند. این عارضه باعث تحریک ریشه‌های عصب می‌شود. دیسک ممکن است پس از خم شدن زیاد و بلند کردن اجسام بیرون بزند یا ممکن است دلیل مشخصی برای ابتلا به آن وجود نداشته باشد. فتق دیسک کمر ممکن است باعث کمر درد و اسپاسم عضلات شود؛ اما شایع‌ترین علامت آن ابتلا به درد سیاتیک است. گاهی اوقات این تنها علامت بیرون‌زدگی دیسک کمر است. فتق دیسک کمر معمولاً پس از انجام معاینات فیزیکی تشخیص داده می‌شود. گاهی اوقات برای تأیید تشخیص و تعیین لزوم یا عدم لزوم انجام عمل‌های جراحی باید فرایندهایی مانند میلوگرام، اسکن توموگرافی محوری کامپیوتری (کت اسکن) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) انجام شوند.

تنگی کانال نخاع

در صورت ابتلا به تنگی کانال نخاع، این کانال باریک شده و بر عصب‌ها فشار وارد می‌کند. این فشار باعث ایجاد کمر درد می‌شود. شایع‌ترین علامت ابتلا به تنگی کانال نخاع دردی است که در هنگام راه رفتن تشدید شده و وقتی می‌نشینید تسکین می‌یابد.

پوکی استخوان

پوکی استخوان یکی از انواع آرتروز است که باعث ابتلا به کمر درد می‌شود. در این بیماری، غضروف (ماده‌ای الاستیکی و نرم) که نقش ضربه‌گیر را برای مفاصل ستون فقرات و مفاصل دیگر در بدن دارد از بین می‌رود. وقتی پوکی استخوان بر لگن یا زانوها تأثیر می‌گذارد ممکن است باعث تشدید درد قسمت پایین کمر شود. پوکی استخوان به طور مستقیم نیز بر ستون فقرات تأثیر می‌گذارد و باعث کشیدگی عضلات، تاندون‌ها و رباط‌های آن می‌شود که در نتیجه کمر و گردن ممکن است دچار درد شوند.

آنکیلوزان اسپوندیلیت

آنکیلوزان اسپوندیلیت نوعی آرتروز است که باعث خشک‌شدگی و تورم مفاصل ستون فقرات می‌شود. خشک‌شدگی مفاصل ممکن است باعث جوش خوردن آنها به هم شود (با هم رشد می‌کنند). شایع‌ترین علائم عبارتند از درد و خشک‌شدگی در باسن و قسمت پایین کمر (به خصوص در هنگام صبح) که بیش از 3 ماه طول می‌کشد.

آسیب‌دیدگی یا تصادف

آیا تا به حال تجربه کرده‌اید که پس از جابجایی یکی از وسایل سبک منزل، روز بعد با درد کمر مواجه شوید؟ آیا تا به حال احساس کرده‌اید که پس از برداشتن چیزی، کمرتان پیچ خورده است؟ بسیاری از آسیب‌های کمر به دلیل چرخش‌ها و حرکات ناگهانی و غیرمنتظره رخ می‌دهند و معمولاً منجر به کشیدگی عضلانی می‌شوند. اسپاسم شدید عضلانی که ناشی از آسیب یا تصادف است، معمولاً 48 تا 72 ساعت طول می‌کشد و در روزهای بعد درد کمتر می‌شود. بهبودی کامل در کمردردهای خفیف معمولاً بین 2 تا 4 هفته زمان می‌برد. اما اگر رباط‌ها کشیده شده باشند یا کشیدگی عضلانی شدید باشد، دوره بهبودی ممکن است بین 6 تا 12 هفته طول بکشد. آسیب‌های شدید کمر به دلیل سقوط یا تصادف ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشند و زمان بهبودی پس از آن نیز بیشتر خواهد بود.

پوکی استخوان

پوکی استخوان یک بیماری استخوانی است که باعث نزول کلسیم در بدن و نازک و ضعیف شدن استخوان‌ها می‌شود. این بیماری به ویژه استخوان‌های ستون فقرات را آسیب می‌زند و باعث شکنندگی آسان آنها می‌شود. احتمال ابتلا به این نوع آسیب‌دیدگی‌ها در زنان سالخورده بیشتر است. شکستگی‌های فشاری یا شکستگی‌هایی که باعث مسطح شدن مهره‌ها می‌شوند، به پوکی استخوان مرتبط هستند. زمین خوردن، حمل و نقل اشیاء سنگین و حرکات نادرست می‌توانند باعث ایجاد شکستگی‌های فشاری شوند.

روماتیسم مفصلی

روماتیسم مفصلی باعث خشک‌شدگی، دردناک شدن و متوزم شدن مفاصل می‌شود. این عارضه ممکن است بر گردن تأثیر داشته باشد اما تقریباً هیچ موقع در مفاصل قسمت پایین کمر اتفاق نمی‌افتد.

پلی میالژی روماتیکا

پلی میالژی روماتیکا نوعی اختلال روماتیسمی است که باعث درد و خشک‌شدگی عضلات گردن و شانه‌ها، قسمت پایین کمر، ران‌ها و لگن می‌شود. این بیماری ممکن است چند ماه یا چند سال ادامه داشته باشد. بیشتر افراد مبتلا به این بیماری در هنگام صبح دچار خشک‌شدگی‌های شدید می‌شوند.

فیبرومیالژی

افرادی که مبتلا به فیبرومیالژی هستند، علائمی از درد و خشکی در عضلات و تاندون‌های خود، به خصوص در ناحیه گردن و قسمت بالایی کمر، تجربه می‌کنند. این درد ممکن است به مدت یک هفته، چند ماه یا حتی چندین سال ادامه داشته باشد. علائم فیبرومیالژی ممکن است به طور خودبخود تغییر کنند و بهبود یابند. این بیماری عموماً با مشکلات خواب و آسیب‌دیدگی‌های قدیمی مرتبط است.

بیماری پاژه

بیماری پاژه نوعی اختلال است که در آن کلسیم در استخوان‌ها به صورت نابرابر توزیع می‌شود. استخوان‌های پایین کمر، لگن، دنبالچه، جمجمه و استخوان‌های بلند پا بیشتر دچار این عارضه می‌شوند. کمر درد ممکن است علامت ابتلا به این بیماری باشد اما غالباً این بیماری علامت مشهودی ندارد بیماری پاژه معمولاً با عکس‌هایی که به وسیله اشعه ایکس گرفته می‌شود یا در اسکن استخوان که برای دلایل دیگر گرفته می‌شود مشخص می‌شود.

بیماری‌های دیگر که باعث ابتلا به کمر درد می‌شوند

گاهی اوقات منشأ دردی که در کمر احساس می‌شود، قسمت دیگری از بدن است. برخی از این گونه مشکلات عبارتند از: مشکل پروستات در مردان، مشکلات دستگاه تولید مثل در زنان، بیماری‌های کلیوی مانند عفونت یا سنگ کلیه، بیماری‌های دستگاه گوارش یا پانکراس مانند سرطان یا انسداد، سرطانی که به ستون فقرات گسترش یافته، میللومای چندگانه، نوعی سرطان استخوان و خمیدگی مغز استخوان در ستون فقرات و تومور نخاعی.
اگر کمر درد شما با هر یک از علائم زیر همراه بود باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
• ضعف یا بیحسی در یک یا دو پا
• دردی که به سمت زیر زانوها گسترش می‌یابد
• کمر درد ناشی از زمین خوردن یا آسیب‌دیدگی
• کمر درد همراه با تب بدون وجود علائم ابتلا به آنفولانزا
• دردی که بیش از 3 شب ادامه داشته و باعث اختلال خواب می‌شود.
• کمر دردی که پس از 6 هفته و علیرغم به کارگیری روش‌های درمانی خانگی بهبود نمی‌یابد

درمان کمر درد

بیش از 85 درصد افراد مبتلا به درد پایین کمر با انجام اقدامات درمانی اولیه پس از چند روز بهبود می‌یابند. اگر مشکلات کمر ادامه یافت معمولاً پزشک یک یا چند روش از روش‌های درمانی را برای شما تجویز می‌کند نظیر تمرینات ورزشی مناسب، استراحت، گرما درمانی و سرما درمانی، اصلاح وضعیت بدنی، کاهش وزن، مدیریت استرس و تمرینات آرام بخشی، مصرف برخی داروها، دست‌کاری ستون فقرات یا انجام عمل‌های جراحی

رژیم غذایی

اگر پزشک به شما توصیه کرد که وزن کم کنید تا کمر درد شما بهبود یافته و سلامت عمومی شما ارتقا یابد تعجب نکنید. بهترین روش برای کاهش وزن، پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و ورزش کردن منظم است. از رژیم‌های غذایی شدید یا برنامه‌های کاهش سریع وزن استفاده نکنید.

استراحت کردن

رایج‌ترین توصیه پزشکان برای درمان کمر دردهای شدید، استراحت در رختخواب است. افراد مختلف به میزان متفاوتی از استراحت نیاز دارند. معمولاً دو تا سه روز باید در رختخواب استراحت کنید، در این مدت فقط می‌توانید حمام بروید. این مدت استراحت برای تسکین کمر درد شما کافی است. می‌توانید از پزشک بپرسید که آیا لازم است از بالش یا تجهیزات خاصی در این مدت استفاده کنید یا نه. گاهی اوقات وسایل کمکی برای گردن، کمر یا پاها می‌تواند به تسکین درد شما کمک کند.

گرما درمانی و سرما درمانی

بسیاری از افراد متوجه می‌شوند که گرما درمانی یا سرما درمانی به کاهش و تسکین درد کمر آن‌ها کمک می‌کند.
ممکن است شما از هر دو روش استفاده کنید تا متوجه شوید که کدام یک مؤثرتر است. گرما باعث شل شدن عضلات و کاهش درد می‌شود. روش‌های مختلفی برای اعمال گرما وجود دارد. برخی افراد تمایل دارند دوش آب گرم بگیرند یا در وان آب گرم بروند در حالی که برخی دیگر از افراد ترجیح می‌دهند از پدهای گرمایی یا کمپرس‌های گرم استفاده کنند. اگر شما مبتلا به آرتروز هستید، گرم کردن عضلات باعث می‌شود راحت‌تر بتوانید تمرینات کمر را انجام دهید. در هنگام استفاده از گرما نباید بخوابید. سرما خاصیت بیحس کنندگی دارد و غالباً به تسکین درد کمک می‌کند.

اصلاح وضعیت بدنی

از آنجا که وضعیت بدنی نامناسب یکی از علل ابتلا به کمر درد است، اصلاح آن می‌تواند به تسکین کمر درد کمک کند. متخصص طب شغلی یا متخصص فیزیوتراپی، وضعیت بدنی مناسب را به شما آموزش داده و روش‌های درست نشستن، ایستادن، خوابیدن و بلند کردن اجسام را به شما می‌آموزد. برخی روش‌ها برای اصلاح وضعیت بدنی عبارتند از:

در هنگام نشستن

• روی یک صندلی سفت دسته‌دار بنشینید تا فشار وارده بر کمر و شانه‌های شما کاهش یابد.
• قسمت بالای کمر خود را صاف نگه داشته و شانه‌های خود را آزاد کنید. عضلات شکم را به سمت داخل کشیده و انحنای طبیعی پایین کمر را حفظ کنید. برای انجام این کار می‌توانید عضلات شکم و باسن خود را منقبض کنید. برخی افراد راحت‌ترند که با زاویه 15 تا 20 درجه روی صندلی بنشینند. یک کوسن پشت خود قرار دهید تا انحنای طبیعی کمر شما حفظ شود.
• زانوهای خود را کمی بالاتر از سطح لگن قرار دهید.
• در صورت لزوم یک میز عسلی یا کتاب زیر پای خود قرار دهید
• کف پاهای خود را روی زمین یا روی یک سطح قرار دهید
• به مدت طولانی ننشینید. هر از چند گاهی بایستید و سپس عضلات خود را منقبض کرده و آنها را آزاد کنید تا کمی استراحت کنند.

در حال ایستادن

• هنگامی که ایستاده‌اید وزن خود را به طور مساوی روی پاهای خود تقسیم کنید
• از قفل کردن زانوها بپرهیزد
• با قرار دادن پاها روی یک میز عسلی از تنش وارده بر کمر خود بکاهید
• اگر باید برای مدتی طولانی بایستید، کفش‌های پاشنه تخت بپوشید
• عضلات شکم و باسن خود را منقبض کنید تا کمر شما صاف بماند.

روی پهلوی خود در حالی که زانوهای شما خم است دراز بکشید

• اگر راحت‌تر هستید می‌توانید در هنگامی که به پهلو خوابیده‌اید یک بالش بین زانوهای خود قرار دهید.
• اگر شما روی کمر می‌خوابید از پزشک یا متخصص فیزیوتراپی بپرسید که آیا قرار دادن یک بالش بین زانوها به کاهش کمر درد شما کمک می‌کند یا باعث افزاش درد می‌شود.
• از یک تشک سفت استفاده کنید.

داروها

اگر روش‌های درمانی ذکرشده مؤثر واقع نشدند ممکن است پزشک مصرف برخی داروها را برای شما تجویز نماید. انتخاب نوع دارو به کمر درد شما بستگی دارد. به عنوان مثال، داروهای مسکن به تسکین درد کمک می‌کنند. مصرف برخی داروهای شل کنده عضلات به شل شدن و آزاد شدن عضلاتی که منقبض شده‌اند کمک می‌کنند. اگر کمر درد شما به دلیل ابتلا به آرتروز است ممکن است پزشک داروهایی را برای کاهش التهاب و تسکین درد کمر برای شما تجویز نماید. رایج‌ترین داروهایی که برای درمان کمر درد تجویز می‌شنوند، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی هستند. این داروها بدون این که اثراتی شبیه به کورتیزون (هورمون استروئیدی ضدالتهابی بدن) داشته باشند باعث کاهش التهاب می‌شوند. آسپیرین و ایبوپروفن جزو داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی هستند. داروهای دیگر از این گروه نیز در صورت نیاز برای شما تجویز خواهند شد.

ورزش درمانی

ورزش کردن صحیح کلید داشتن یک کمر سالم برای بیشتر افراد است. برخی تمرینات برای تقویت عضلات کمر و شکم طراحی شده‌اند در حالی که برخی دیگر برای بهبود وضعیت بدنی انجام می‌شوند. یک برنامه تمرینی 30 دقیقه‌ای شامل حرکات ایروبیک سه مرتبه در هفته برای تناسب عمومی اندام کافی است. پیاده‌روی و ورزش در آب نیز برای بیشتر افراد مبتلا به کمر درد توصیه می‌شوند. برنامه ورزشی مناسب به شما کمک می‌کند که مشکلات کمر خود را تحت کنترل نگه دارید و بتوانید امور روزمره خود را راحت‌تر انجام دهید. اگر انجام ورزش‌های سنگین باعث تشدید کمر درد شما می‌شود باید انجام آنها را متوقف کنید. از پزشک و متخصص فیزیوتراپی بپرسید که کدام ورزشی‌ها در تسکین درد، تناسب اندام و جلوگیری از آسیب‌دیدگی کمک می‌کنند. ورزش‌هایی که باعث تشدید کمر درد شما می‌شوند را نباید انجام دهید.

عمل جراحی

افراد مبتلا به سیاتیک یا تنگی کانال نخاع و برخی افراد مبتلا به تومور ستون فقرات غالباً باید تحت عمل جراحی قرار گیرند. به غیر از اینها، برخی افراد مبتلا به کمر درد نیز به عمل‌های جراحی نیاز دارند. بیشتر افراد با استراحت کردن، ورزش کردن و مصرف دارو به طور موفقیت‌آمیزی درمان می‌شوند. انجام عمل جراحی همیشه برای درمان بسیاری از انواع کمر دردها مؤثر واقع نمی‌شود و تشخیص اثربخش بودن یا نبودن عمل جراحی دشوار است. پزشک به شما در تصمیم‌گیری برای انجام عمل‌های جراحی کمک