علائم پوکی استخوان: نشانه های خاموش پوکی استخوان چیست؟

اکثر بیماری‌هایی که باعث ناتوانی جسمی بیمار می‌‌شوند معمولاً خاموش هستند و در ابتدا هیچ گونه علامتی ندارند که یکی از این اختلالات پوکی استخوان می‌باشد. در حقیقت پوکی استخوان قاتل خاموش گفته می‌‌شود زیرا علائم هشداردهنده بسیار کمی دارد و برخی از علائم اولیه آن قدر خفیف هستند که نادیده گرفته می‌‌شوند. دانش بزرگترین سلاحی است که در اختیار بشر قرار گرفته و آشنایی با علائم و نشانه‌های پوکی استخوان و علل بروز این اختلال باعث می‌شود که بتوان از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری کرد.

علائم و نشانه‌های پوکی استخوان در مراحل اول

 معمولاً پوکی استخوان در مراحل اولیه علائم بسیار کمی دارد و بیمار اصلاً متوجه اختلال ایجاد شده نخواهد شد. اما در صورتی که بیمار چند علامت را به صورت همزمان مشاهده نماید متوجه خواهد شد که دچار یک مشکل بزرگ شده است. برخی از علائم و نشانه‌های شایع پوکی استخوان و کاهش تراکم استخوان به شرح زیر می‌باشد:

شکنندگی ناخن

شایع ترین علت شکنندگی ناخن تغییرات هورمونی و مسائل مرتبط با تغذیه می‌باشد. زنانی که در سن یائسگی قرار دارند دچار نوسانات سطح استروژن خواهند شد. این وضعیت علاوه بر خشکی پوست و کاهش تراکم موها می‌تواند بر قدرت استحکام ناخن تاثیر بگذارد و همچنین اولین علامت پوکی استخوان، شکننده بودن ناخن می‌باشد. به طور کلی بیمارانی که دچار پوکی استخوان هستند و بیماری آنها تشخیص داده شده و تحت درمان قرار می‌‌گیرند اکثر این افراد ادعا می‌کنند که میزان مقاومت ناخن آنها افزایش پیدا کرده است.

محققان تلاش کرده‌ اند به ارزیابی ارتباط بین پوکی استخوان با احتمال شکنندگی ناخن در شکستگی استخوان بپردازند. در تحقیقی که در این رابطه انجام شده است و آنها توانسته اند ارتباط بین شاخص تراکم مواد معدنی استخوان و ترکیبات ناخن را مشخص نمایند. با این حال هیچ گونه ارتباطی بین پوکی استخوان یا ریسک شکستگی استخوان و ترکیبات ناخن یافت نشده است. در تحقیق دیگری آنها به بررسی ترکیبات معدنی موجود در ناخن پرداختن به این نتیجه رسیدند که تراکم کلسیم و منیزیم می‌‌تواند یک شاخص مناسب برای بررسی تراکم مواد معدنی استخوان باشد. تناقضات این تحقیقات انجام شده نشان دهنده ماهیت پیچیده این روش‌های مورد استفاده و متابولیسم استخوان است. به این ترتیب می‌‌توان گفت که ویژگی‌های استخوان و سلامت ناخن به روش‌های مختلف مورد استفاده ارتباط دارد و انجام تحقیقات بیشتر ضروری می‌باشد. شکنندگی ناخن می‌‌تواند اولین علامت کمبود مواد مغذی از قبیل ویتامین سی، کلسیم یا اسید فولیک باشد. به همین دلیل باید رژیم غذایی مناسب و سرشار از این مواد مغذی داشت و به اندازه کافی از انواع پروتئین و چربی‌های سالم استفاده نمود.

عقب رفتن خط لثه

کاهش تراکم استخوان به طور مستقیم با سلامت دهان و دندان ارتباط دارد و به طور کلی ۹۹ درصد از کلسیم و بدن در استخوانها و دندان وجود دارد. تحقیقات نشان داده است که پایین بودن تراکم استخوان در فک و دهان می‌تواند اولین علامت پوکی استخوان در این نواحی باشد. در صورتی که استخوان فک در حال تحلیل رفتگی باشد لثه نیز شروع به عقب رفتن می‌کند. به این ترتیب باید شما دقت کنید و هنگام مسواک زدن به لثه خود توجه نمایید تا بتوانید تغییرات خط لثه را تشخیص دهید. تحقیقات توانسته است ارتباط بین از دست دادن دندان و کمبود مواد معدنی استخوان را نشان دهد. در حقیقت زنانی که یائسه شده‌ اند و از پوکی استخوان رنج می‌‌برند دو و نیم برابر بیشتر از افرادی که تراکم استخوان مناسبی دارند دچار از دست دادن دندان خواهند شد.

ضعیف بودن قدرت انگشتان

در برخی از افراد باز کردن در مربا یا باز کردن پاکت ماکارونی بسیار دشوار است زیرا انگشتان آن‌ها قدرت کافی ندارند به همین دلیل انجام دادن این کارها آنها را به چالش خواهد کشید. علت اصلی بروز این مشکلات می‌تواند به استخوان آنها ارتباط داشته باشد. ضعیف بودن قدرت انگشتان یک شاخص مهم برای مشخص کردن تراکم استخوان می‌باشد. زنان و مردان اروپایی بالای ۵۰ سال در یک تحقیق مورد ارزیابی قرار گرفتند و محققان به بررسی ارتباط بین تراکم مواد معدنی استخوان و قدرت انگشتان آنها پرداختند. محققان متوجه ارتباط بین قدرت انگشتان دست و تراکم مواد معدنی استخوان در زنان شدند. زنانی که قدرت انگشتان آنها پایین بود متعاقباً تراکم مواد معدنی استخوان لگن و ستون فقرات آنها نیز کمتر بود. بدین ترتیب ریسک شکستگی مهره در زنانی که قدرت انگشتان آنها پایین است افزایش پیدا می‌‌کند.

اما نگران نباشید زیرا می‌‌توان به کمک ورزش کردن به اصلاح این چرخه معیوب پرداخت. در تحقیق دیگری که در این رابطه انجام شد و نتایج آن در مجله تحقیقات استخوان و مواد معدنی منتشر گردید محققان متوجه شده اند که ارتباط مثبتی بین قدرت انگشتان دست و میزان تراکم مواد معدنی در حین ورزش به ویژه تمریناتی که به کمک وزنه انجام می‌شود وجود دارد. از سوی دیگر زنانی که ورزش می‌کردند میزان قدرت انگشتان دست آنها بیشتر بود. به این ترتیب محققان توانستند ارتباط بین ورزش کردن به کمک وزنه و بهبود قدرت دست و انگشتان را مشخص نمایند.

کاهش تناسب اندام

یکی دیگر از اولین علائم پوکی استخوان کاهش تناسب اندام می‌باشد. یکی از مهمترین علائمی که در ارتباط با چنین وضعیتی وجود دارد کاهش قدرت عضلات، و از بین رفتن تعادل و کاهش توانایی جسمانی برای انجام دادن حرکات ایروبیک هستند. به این ترتیب اگر شما متوجه شده اید که برای راه رفتن، حرکت کردن و انجام دادن فعالیت‌های روزمره یا امور کاری مشکل دارید بهتر است هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید. محققان در یک تحقیق از زنانی که در دوران قبل از یائسگی قرار دارند را به دو دسته تقسیم نمودند. گروه اول که گروه کنترل نامیده می‌شود فعالیت جسمانی نداشتند حال آنکه گروه دیگر به مدت ۱۸ ماه به انجام تمرینات ورزشی سنگین می‌‌پرداختند. کلاس آنها به صورت سه بار در هفته و هر بار به مدت یک ساعت برگزار می‌شد که بر انجام دادن تمرینات ورزشی تقویتی و کششی تمرکز داشت. نتایج به دست آمده غیرقابل انکار بود زیرا گروهی که تحت ورزش قرار داشتند و به طور منظم ورزش می‌کردند شاهد بهبود تعادل، قدرت عضلانی و بهبود عملکرد سیستم اسکلتی خود بودند. افزایش قابل توجه تراکم مواد معدنی استخوان در مقایسه با گروه کنترل کاملاً قابل توجه بود. زنانی که ورزش می‌کردند شاهد افزایش تراکم مواد معدنی استخوان خورده بودند حالا که در گروه دیگر تراکم مواد معدنی استخوان به طور متوسط  به مقدار ۶/۰ درصد کاهش پیدا کرده بود. پزشکان هیچگونه تفاوت قابل مشاهده ای را در استخوان‌های افرادی که به انجام حرکات سبک می‌‌پرداختند مشاهده نکردند.

محققان در یک تحقیق دیگر در ارزیابی یک گروه از زنانی که در دوران یائسگی قرار داشتند پرداختند و از آنها خواستند که با انجام دادن تمرینات ورزشی سنگین بپردازند. حال آنکه دیگر هیچگونه فعالیت جسمانی نداشتند. در گروه دوم کاهش تراکم مواد معدنی استخوان در مقایسه با گروه اول که با انجام دادن تمرینات ورزشی سنگین می‌پرداختند بسیار فاحش و حدود ۲ و نیم درصد بود. زنانی که ورزش می‌کردند به تدریج شاهد افزایش حجم عضلات خود بودند و به این ترتیب محققان به این نتیجه رسیدند که این تاثیرات مثبت می‌‌تواند باعث کاهش ریسک زمین خوردن و شکستگی استخوان در آینده شود. صرف نظر از سن و سال شما و سطح سلامتی تان باید سعی کنید هر روزه به انجام دادن حرکات ورزشی مخصوص تقویت عضلات بپردازید. انجام دادن تمرینات ورزشی تقویتی و استقامتی یک روش بسیار عالی برای افزایش حجم عضلات می‌باشد. شما همچنین می‌توانید به کمک پیاده روی، هاکی، پیلاتس، تنیس، رقص یا دویدن و سلامت استخوان خود را تضمین کنید.

علائم و نشانه‌های پوکی استخوان در مراحل آخر بیماری

هنگامی ‌که با کاهش تراکم مواد معدنی استخوان این اندام شروع به ضعیف شدن می‌کند علائم حاصل از پوکی استخوان بیشتر خود را نشان می‌دهد. در مراحل آخر پوکی استخوان بیمار با مشکلات بسیار زیادی مواجه خواهد شد زیرا حجم استخوان به طرز قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. این اختلال خود را به صورت علائم بالینی از قبیل شکنندگی استخوان، قوز کردن کمر و شکستگی فشاری نشان می‌دهد. با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری را در خصوص علائم و نشانه‌های پوکی استخوان ارائه دهیم.

استخوان به سادگی دچار شکستگی می‌‌شود

شکستگی استخوان به علت زمین خوردن شایع‌ ترین علامت پوکی استخوان محسوب می‌‌شود و متاسفانه اکثر افراد خیلی دیر متوجه این اختلال خواهند شد. اکثر افراد طی مدت دو سال گذشته تصور نمی‌کردند که ممکن است به زودی دچار پوکی استخوان و علائم حاصل از آن شوند. شکستگی استخوان به علت زمین خوردن یا سقوط از ارتفاع نشان دهنده پوکی استخوان و کاهش تراکم استخوان می‌باشد. اگر شما دچار شکستگی استخوان هستید یا به طور مداوم دچار شکستگی استخوان می‌شوید و باید به پزشک مراجعه نمایید تا درخواست انجام تست تراکم مواد معدنی به کمک اسکن دگزا را بدهد.

قد به سرعت کاهش پیدا می‌‌کند

آیا تاکنون این سوال به ذهن تان خطور کرده است که بدن شما در حال کوچک شدن می‌باشد و این تغییرات ایجاد شده هیچ ارتباطی با سن شما ندارد؟ اگرچه کاهش قد به علت بالا رفتن سن طبیعی است کاهش شدید و غیر عادی آن می‌تواند یک علامت هشدار دهنده مبنی بر شکستگی مهره باشد. در حقیقت اکثر افرادی که دچار پوکی استخوان هستند از درد کمر شکایت دارند و معمولاً مشکل پوکی استخوان زمانی در آنها تشخیص داده می‌‌شود که یکی از مهره‌های ستون فقرات دچار شکستگی شود. علاوه بر کوتاه شدن قد سایر علائم هشدار دهنده شکستگی مهره ناشی از پوکی استخوان عبارتند از شروع ناگهانی درد کمر، محدود شدن دامنه حرکات ستون فقرات و افزایش درد و ناراحتی در هنگام ایستادن یا راه رفتن. با این حال گاهی اوقات شکستگی فشاری مهره می‌تواند باعث بروز هیچگونه دردی یا علائم بارز این شود به همین دلیل در صورت مشکوک شدن به ابتلا به پوکی استخوان باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه نمود تا اقدامات درمانی لازم را انجام دهد. کیفوز یکی دیگر از دلایلی است که سلامت استخوان را به چالش می‌کشد. کیفوز تحت عنوان انحراف ستون فقرات یا گوژپشتی شناخته می‌‌شود که گاهی اوقات به علت شکستگی چندین مهره ستون فقرات به وجود می‌آید. در این اختلال استخوان‌های مهره‌های ستون فقرات به تدریج آنقدر ضعیف می‌‌شوند که به راحتی دچار شکستگی خواهند شد و به علت جوش خوردن نامناسب وضعیت نامطلوبی را به وجود می‌آورند. می‌‌توان توسط عمل جراحی، کنترل درد و بهبود سلامت استخوان به کمک مواد معدنی، مکمل و انواع ویتامین به درمان کیفوز ناشی از پوکی استخوان پرداخت. برای درمان کیفوز وضعیتی نیز تقویت عضلات مرکزی و بهبود حالت بدن به رفع این مشکل کمک می‌‌کند.

درد استخوان یا درد و گرفتگی عضلات

برخی از افراد از درد استخوان و گرفتگی و درد عضلات شکایت دارند و این مسئله بر کیفیت زندگی آنها تاثیرات منفی می‌گذارد. درد استخوان معمولاً با درد و گرفتگی عضلات همراه می‌شود. هنوز مقداری درد و ناراحتی در عضلات و استخوان‌ها به فرآیند طبیعی پیری ارتباط دارد اما در صورتی که به علت پوکی استخوان به وجود آمده باشد بیمار دچار درد و ناراحتی و بیش از دامنه طبیعی سن خود خواهد شد. کمبود مواد معدنی و ویتامین در بروز چنین وضعیتی نقش مهمی را ایفا می‌کند. به عنوان مثال کمبود ویتامین دی با درد کمر ارتباط دارد و تحقیقاتی که در این رابطه انجام شده توانسته ارتباط بین کمبود ویتامین دی و درد مزمن کمر را تایید کند. از سوی دیگر کمبود منیزیوم با پوکی استخوان، ضعف عضلانی و گرفتگی عضله ارتباط دارد. بدن همه ما به مقادیر کافی ویتامین و مواد معدنی نیاز دارد تا به طور صحیح به انجام وظایف خود بپردازد و سلامت استخوان تضمین گردد. در صورتی که سطح مواد معدنی استخوان کاهش پیدا کند بیمار دچار مشکلات مرتبط با استخوان از قبیل پوکی استخوان خواهد شد.

قوز کردن کمر یا شکستگی فشاری استخوان

یکی از شایع‌ ترین علل بروز درد حاصل از پوکی استخوان به شکستگی فشاری ستون فقرات ارتباط دارد و شایع‌ ترین علامت شکستگی استخوان مهره، قوز کمر می‌باشد. شکستگی فشاری ستون فقرات می‌‌تواند باعث بروز درد شدید و ناگهانی کمر شود که در هنگام ایستادن یا راه رفتن بدتر خواهد شد. چرخاندن کمر یا خم شدن نیز باعث تشدید درد می‌شود اما دراز کشیدن درد بیمار را کاهش خواهد داد. گاهی اوقات بیمار دچار شکستگی استخوان مهره می‌‌شود حتی در حالتی که دچار زمین خوردگی یا سقوط از ارتفاع نشده است. در صورتی که مهره‌ها ضعیف باشند و ساختار نامطلوبی داشته باشند به راحتی دچار شکستگی خواهند شد. شکستگی مهره‌های ستون فقرات باعث می‌شود که قد بیمار کوتاه تر شود زیرا ارتفاع ستون فقرات کاهش پیدا می‌‌کند. در برخی موارد برای درمان شکستگی استخوان انجام عمل جراحی ضرورت پیدا می‌کند.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر شما ۴۰ سال به بالا سن دارید و یکی از علائمی ‌که در قسمت بالا به آنها اشاره کردیم را دارید باید به پزشک مراجعه نمایید تا در صورت نیاز در خواست انجام اسکن دگزا را بدهد و سلامت استخوان‌های شما را ارزیابی نماید. در صورتی که شما دچار درد شدید و ناگهانی کمر شده‌ اید باید هر چه زودتر به پزشک مراجعه نمایید حتی اگر قصد انجام اسکن دگزا را نداشته باشید. زیرا بروز درد شدید و ناگهانی کمر می‌تواند نشان دهنده شکستگی فشاری مهره ناشی از پوکی استخوان باشد. سعی کنید اطلاعات خوبی را در اختیار پزشک خود قرار دهید تا بتواند به طور صحیح به تشخیص مشکل شما بپردازد. اطلاعاتی که باید شما به پزشک خود بدهید شامل سابقه مصرف کورتیکواستروئید به مدت طولانی، یائسه شدن بانوان کیا داشتن سابقه خانوادگی پوکی استخوان می‌باشد.

در صورت بروز علائم پوکی استخوان چه باید کرد؟

پوکی استخوان به آرامی به وجود می‌‌آید به ویژه در مراحل اولیه که هیچ گونه علامت خاصی ندارد. تعداد زیادی از علائم پوکی استخوان به آهستگی به وجود می‌آیند به همین دلیل شما باید به زبان بدن تان گوش بدهید و هیچ گونه علامت هشداری را نادیده نگیرید. در برخی شرایط اوضاع از کنترل خارج می‌‌شود اما این مسئله به معنای از دست دادن امید نیست. برخی عوامل از قبیل جنسیت، سن، نژاد و سابقه خانوادگی و حتی ساختار بدن در به وجود آمدن پوکی استخوان نقش دارند. نمی‌توان به تنهایی به نقش ژنتیک در به وجود آمدن پوکی استخوان اشاره کرد زیرا ژنتیک فقط یکی از فاکتورهایی است که در به وجود آمدن این اختلال نقش دارد و شما می‌توانید با ورزش کردن، رژیم غذایی سالم و دریافت مواد معدنی و انواع ویتامی‌ن ریسک بروز پوکی استخوان را کاهش دهید. به طور کلی سبک زندگی و مواد مغذی که شما در اختیار بدنتان قرار می‌دهید در ابتلا به پوکی استخوان نقش دارند. شما باید از کنترل سلامت جسمانی خود را در دست تان بگیرید و اجازه ندهید فاکتورهای مختلف از قبیل اختلالات دارویی، ابتلا به برخی بیماری‌های خاص و ساختار شیمیایی بدن شما را به چالش بکشد. در صورتی که شما از یک داروی خاص استفاده می‌کنید می‌توانید با پزشک خود در ارتباط با جایگزین طبیعی یا سایر داروهای موجود صحبت نمایید.

رژیم غذایی و مواد مغذی

مصرف برخی مواد مغذی و ترکیبات معدنی خاص به افزایش قدرتمندی بدن و توانایی استخوان برای حفظ سلامت خود کمک خواهد کرد. چهار فاکتور مهمی که باید در رژیم غذایی خود بگنجانید عبارتند از کلسیم و منیزیم، ویتامین دی، و اسیدهای چرب امگا ۳.  K2 ویتامین

مصرف مواد غذایی سرشار از کلسیم از قبیل شیر ماست پنیر ماهی ساردین دانه کنجد ماهی سالمون و کلم پیچ را فراموش نکنید. کلسیم و ویتامین دی نقش مکمل را در بدن ایفا می‌کنند و در حضور ویتامین دی بدن می‌‌تواند به طور صحیح به جذب کلسیم بپردازد. شما می‌توانید با قرار گرفتن در معرض نور آفتاب به اندازه کافی به بدن خود ویتامین دی ارسال کنید اما در صورتی که به واسطه موقعیت جغرافیایی خاص محل زندگی شما امکان دریافت نور آفتاب به مقدار کافی وجود ندارد می‌توانید از مکمل ویتامین دی استفاده کنید. برای تامین منیزیم مورد نیاز بدن می‌توانید از دانه کنجد، بادام، شکلات تلخ و لوبیای سیاه استفاده کنید. فاکتور مهم بعدی که برای حفظ سلامت استخوان و جلوگیری از کاهش التهاب بدن ضروری می‌باشد و اسیدهای چرب امگا ۳ هستند. بروز التهاب در بدن باعث اختلال در فرآیند بازسازی طبیعی استخوان خواهد شد اما شما می‌‌توانید با مصرف امگا ۳ موجود در ماهی‌های چرب آب سرد از قبیل ساردین، سالمون، مکرل و روغن ماهی این ماده مغذی را در اختیار بدن تان قرار دهید.

ورزش کردن و اصلاح سبک زندگی

حتی اگر شما هیچ گونه علامتی مبنی بر بروز پوکی استخوان ندارید بهتر است با اصلاح سبک زندگی خود و انجام دادن تمرینات ورزشی به افزایش تراکم استخوان و بهبود سلامت بدن خود کمک کنید. حفظ سلامت بدن و سلامت استخوان دو فاکتور بسیار مهمی هستند که باید قبل از به وجود آمدن هر مشکلی به آنها توجه نمود. اگر شما به طور منظم ورزش می‌کنید، رژیم غذایی مناسبی دارید و از انواع ویتامین و مکمل مواد معدنی استفاده می‌کنید و سلامت بدن تان تضمین خواهد شد اما توجه نکردن به این عوامل شما را دچار مشکل می‌نماید. به تدریج به اصلاح سبک زندگی خود بپردازید زیرا به این ترتیب کمتر به مشکل بر می‌خورید و می‌توانید به شرایط جدید عادت کنید. سعی کنید در ابتدا دو بار در هفته غذای سالم بخورید و سه مرتب در طول هفته به انجام دادن تمرینات ورزشی مخصوص افراد مبتلا به پوکی استخوان بپردازید.