روش‌های جراحی دیسک کمر: دیسککتومی، لامینکتومی، فیوژن

تاریخ: 30 آبان 1402

بر اساس نتایج چندین مطالعه، شما ممکن است دچار برخی ناهنجاری‌های مرتبط با دیسک کمر باشید و متوجه آن هم نباشید. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که حدود دوسوم افرادی که بیش از 45 سال دارند به برخی عوارض مرتبط با دیسک کمر مبتلا هستند. برخی از این عارضه‌ها عبارتند از فتق دیسک کمر، لغزش دیسک، بیرون‌زدگی دیسک، پارگی دیسک، دیسک سیاه، تخریب دیسک، برآمدگی دیسک و… که این عناوین برای بیان مشکل دیسک گاهی اوقات جای یکدیگر نیز استفاده می‌شوند.

خوشبختانه برای همه افراد میان‌سال در جهان، بیشتر عوارض مرتبط با دیسک باعث بروز درد زیاد نمی‌شوند و نیازی هم به مداخلات درمانی نخواهند داشت. به هر حال، هنوز تعداد زیادی از افراد دچار علائم کلاسیک فتق دیسک کمر هستند: درد، بیحسی، احساس گزگز، ضعف و … .

طب مدرن روش‌های مختلفی برای درمان دیسک کمر به روش‌های جراحی و غیر جراحی دارد. این که کدام روش را برای درمان کمر درد انتخاب کنید به مشکل شما بستگی دارد: چه چیزی باعث بروز درد شده است، محل درد کجاست و علائم موجود چیست.

روش‌های درمان فتق دیسک

برای تعیین محل دقیق و تشخیص دیسکی که دچار فتق شده است باید ام آر آی انجام دهید زیرا بافت نرم در عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس به طور واضح مشخص نمی‌شوند. به علاوه، پزشک باید سؤالاتی در مورد شدت، منشأ و علائم درد از شما بپرسد و سپس اقدامات مناسب درمانی را به شما توصیه نماید.

 روش‌های غیر جراحی برای درمان دیسک کمر

روش درمانی غیر جراحی برای دیسک کمر پس از حدود حداکثر 6 هفته اثر می‌کنند. این روش‌ها برای کاهش درد و ناراحتی طراحی شده‌اند و همچنین می‌توان از این روش‌ها برای تست‌های تشخیصی تعیین ماهیت دقیق آسیب‌دیدگی دیسک نیز استفاده کرد.

برخی “سعی و خطاها” نیز برای دست‌یابی به یک ترکیب درمانی مناسب لازم هستند.

به علاوه، در روش‌های غیر جراحی، نحوه عملکرد مکانیسم‌های بدن به بیمار آموزش داده می‌شود تا از بروز آسیب‌دیدگی‌های مضاعف در آینده پیشگیری کند. روش‌های درست بلند کردن اجسام، حرکات کششی و تمرینات انعطاف‌پذیری، همگی از دیسک در برابر فرسودگی‌ها و پارگی‌های غیرضروری محافظت می‌کنند.

• استراحت. ساده‌ترین و غالباً مؤثرترین روش برای کاهش درد، استراحت کردن است. از آنجا که بیشتر آسیب‌دیدگی‌های دیسک کمر باعث بروز درد نمی‌شوند، این کار به رد احتمال این که منبع کمر درد، مشکلات دیسک است کمک می‌کند.
• درمان‌های فیزیکی. تمرینات و حرکات کششی به کاهش فشار وارده بر ریشه عصب‌ها کمک می‌کند.
• گرما درمانی و سرما درمانی. بسته‌های یخ و گرما به کاهش گرفتگی‌های عضلانی، کاهش تورم و التهاب و تسکین علائم کمک می‌کنند.
• دارو
  • مؤثرترین داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک برای تسکین درد، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی هستند. ایبوپروفن و ناپروکسن معمولاً مؤثرتر از آسپیرین و استامینوفن هستند.
  • در صورتی که درد، شدیدتر باشد ممکن است داروهای مخدر مانند کدئین، مورفین … تجویز شوند.
  • استروئیدها نیز ممکن است برای درمان مشکلات جدی‌تر مانند التهاب و به منظور تسکین درد توسط پزشک تجویز شوند.
  • تزریق اپیدورال نیز برای تسکین دردهای شدید و کاهش تورم ممکن است انجام شود.
• دستکاری، به خصوص دستکاری آرام و ملایم نیز ممکن است برای بیمارانی که مشکلات نورولوژیکی ندارند مفید واقع شوند.
• ترکشن. این روش ممکن است از نظر فیزیکی، فشار وارده بر ستون فقرات را کاهش دهد.

 روش‌های جراحی برای درمان دیسک کمر

در صورتی که 6 هفته پس از به کارگیری روش‌های درمانی اولیه غیر جراحی، مشکل شما برطرف نشد ممکن است برای کاهش درد ناشی از لغزش یا پارگی دیسک نیاز به عمل جراحی دیسک کمر داشته باشید.

دیسککتومی، رایج‌ترین عمل جراحی برای درمان لغزش دیسک است. در این عمل، همه یا بخشی از دیسک برداشته می‌شود. برخی روش‌های جراحی برای درمان بیرون‌زدگی دیسک کمر عبارتند از:

لامینوتومی و لامینکتومی

این عمل‌های جراحی به منظور کاهش فشار تغییرات ستون فقرات که به دلیل افزایش سن ایجاد شده‌اند، انجام می‌گردند.

• در لامینوتومی، قسمتی از لامینا یک لایه نازک از مهره که یک قوس محافظ روی نخاع ایجاد می‌کند برداشته می‌شود.
• در لامینکتومی قسمت بیش‌تری از لامینا یا همه آن برداشته می‌شود. در این عمل همچنین ممکن است بافت ضخیم شده که باعث تنگی کانال نخاع شده است نیز برداشته شود.

این عمل‌های جراحی ممکن است به طور همزمان با عمل دیسککتومی نیز انجام شوند.

دیسککتومی

در دیسککتومی موادی که بر ریشه عصب یا نخاع فشار وارد می‌کنند، برداشته می‌شوند. این عمل جراحی برای افرادی که دچار کمر درد بسیار شدید (سیاتیک) شده‌اند و روش‌های درمانی دیگر نیز برای آن‌ها مؤثر واقع نشده است انجام می‌شود.

گاهی اوقات این عمل به شکل میکرودیسککتومی انجام می‌شود که در آن یک شکاف کوچک برای انجام عمل جراحی ایجاد شده و آسیب‌دیدگی کمتری در بافت‌های اطراف ایجاد می‌کند.

فیوژن لومبار (پایین کمر)

در این عمل، حرکات غیرطبیعی ناشی از آسیب‌دیدگی‌های دیسک برطرف می‌شوند. برای انجام عمل جراحی فیوژن کمر یک حفره در کمر یا شکم (یا هر دو) ایجاد می‌شود، دیسک آسیب‌دیده برداشته شده و یک گرافت استخوانی یا جسم سخت مصنوعی (یا هر دو) برای تثبیت ستون فقرات جایان قرار داده می‌شود و مهره‌های مجاور به هم جوش داده می‌شوند.

میکرودیسککتومی / میکرودکامپرسیون 

عمل جراحی کم تهاجمی، یک روش جراحی است که به طور عمده برای کاهش درد پا (سیاتیک) که ناشی از فتق دیسک ایجاد می‌شود، استفاده می‌شود. در این روش، بخشی از دیسک برون‌زده برای دسترسی به ریشه عصب تحت فشار، برداشته می‌شود و فضای داخل کانال نخاع آزاد می‌شود، در نتیجه فشاری که به علت برون‌زدگی دیسک ایجاد شده بود، برطرف می‌شود.

عمل جراحی تعویض دیسک (تعویض کامل دیسک)

دقیقاً این گونه است: برداشتن دیسک آسیب‌دیده، بازیابی فضای بین مهره‌هایی که دیسک بین آن‌ها از بین رفته است و قرار دادن یک دیسک مصنوعی در این فضا.

به نظر می‌رسد ترکیب روش‌های جراحی و غیر جراحی برای تسکین بیشتر درد و دست‌یابی به نتایج موفقیت‌آمیز برای افراد مبتلا به دیسک کمر، فتق دیسک کمر، بیرون‌زدگی دیسک کمر یا هر مشکل مرتبط با دیسک مفید و مؤثر واقع شود.

 سؤالات رایج 

عمل جراحی دیسک کمر چقدر ممکن است مؤثر واقع شود؟

عمل جراحی دیسک کمر در قسمت پایین کمر برای بسیاری از افراد مفید است اما نه برای همه. پس از انجام این عمل‌های جراحی، همه یا بیشتر علائم برخی افراد مبتلا به دیسک کمر از بین می‌روند.

نتایج یک مطالعه ورزشی نشان داد که اگر افراد قبل از این که علائم آن‌ها 6 ماه طول بکشد تحت عمل جراحی یا درمان‌های دیگر قرار گیرند نتایج بهتری کسب خواهند کرد.

بعضی افراد به دلایلی نظیر نیاز به بازگشت سریع به کار یا سایر فعالیت‌های روزمره خود، تصمیم می‌گیرند به عمل جراحی بپردازند. اگر وظایف شغلی شما نیاز به حرکت زیاد نداشته باشد، ممکن است بتوانید در مدت زمان 2 تا 4 هفته پس از عمل جراحی به محل کار خود بازگردید. اما اگر وظایف شغلی شما نیاز به انجام فعالیت‌های فیزیکی داشته باشد، بهتر است حداقل 8 تا 12 هفته پس از عمل جراحی صبر کنید و سپس به کار خود بازگردید. این زمان مورد نیاز برای بهبود و بازیابی کامل بستگی به نوع عمل جراحی، وضعیت شخصیتان و توصیه‌های پزشکتان دارد.

چرا ممکن است پزشک به شما توصیه کند که تحت عمل جراحی دیسک کمر قرار گیرید؟

در موارد زیر ممکن است پزشک به شما توصیه نماید که تحت عمل جراحی قرار گیرید:

• شما دچار پا درد، بیحسی و ضعف (سیاتیک) شدید شده باشید و قادر به انجام فعالیت‌های عادی و روزمره خود نباشید.
• علائم موجود در پای شما پس از گذشته 4 هفته و به کار گیری روش‌های درمانی اولیه و محافظه‌کارانه بهبود نیابند.
• علائم شما تشدید شوند.
• شما به دلیل مسائل و مسئولیت‌های شغلی خود نیاز داشته باشید که زودتر سر کار خود بازگردید.
• آزمایش‌ها نشان دهند که فتق دیسک شما با عمل جراحی درمان می‌شود.
• شما قادر به انجام برنامه‌های توان‌بخشی به مدت چند هفته پس از انجام عمل جراحی باشید

مزایای انجام عمل جراحی

بر اساس مطالعات، نشان داده شده است که افرادی که به شدت از درد ناشی از فتق دیسک رنج می‌برند، پس از انجام عمل جراحی، به میزان بیشتری از افرادی که از روش‌های غیرجراحی برای مدت زمان بیشتری استفاده می‌کنند، تسکین پیدا می‌کنند. قدرت کمر و پای افراد نیز، تا یک هفته پس از عمل جراحی به طور قابل توجهی بهبود می‌یابد و این فرآیندمطالعات نشان می‌دهند که افرادی که به شدت از درد ناشی از فتق دیسک رنج می‌برند، پس از انجام عمل جراحی، تسکین بیشتری در مقایسه با افرادی که روش‌های غیرجراحی را برای مدت زمان بیشتری امتحان کرده‌اند، تجربه می‌کنند. علاوه بر این، قدرت کمر و پای افراد تا یک هفته پس از عمل جراحی به طور قابل توجهی بهبود می‌یابد و این فرآیند بهبودی معمولاً تا چند هفته ادامه می‌یابد.

به علاوه، عمل جراحی ستون فقرات مقرون به صرفه‌تر از به کارگیری روش‌های درمانی غیر جراحی مانند درمان‌های فیزیکی است که تحت پوشش بیمه هم قرار نمی‌گیرند.

اگر شما به دلیل به ابتلا به فتق دیسک کمر دچار درد ناتوان‌کننده شده‌اید باید به یک جراح مجرب مراجعه کرده و در مورد افزایش کیفیت زندگی خود با وی مشورت کنید.

 خطرات احتمالی ناشی از عمل جراحی دیسک کمر

بیشتر افراد مشکلی با عمل جراحی دیسک کمر ندارند اما مانند همه عمل‌های جراحی دیگر ممکن است برخی خطرات احتمالی بروز کند که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• احتمال جزئی آسیب‌دیدگی عصب‌ها یا ستون فقرات حین انجام عمل جراحی وجود دارد
• در برخی افراد ممکن است در محل عمل جراحی، بافت اسکار ایجاد شود که به عصب‌ها فشار وارد کرده و باعث بروز درد می‌شود
• احتمال بروز عفونت نیز وجود دارد که ممکن است باعث بروز آسیب‌دیدگی‌های بیشتر شود. برای درمان عفونت باید آنتی‌بیوتیک مصرف کنید یا تحت عمل‌های جراحی دیگر قرار گیرید.