دیکلوفناک: نحوه مصرف قرص، پماد و پدهای ضد التهاب و درد دیکلوفناک

تاریخ: 20 آبان 1402

دیکلوفناک دارویی ضد التهاب و غیر استروئیدی است که برای کاهش التهاب و درد و همچنین مشکلات مفاصل، ماهیچه‌­ها و استخوان­‌ها استفاده می­شود. موارد مصرفی داروی دیکلوفناک اکثرا شامل کمردرد، آرتریت روماتوئید، استئوآرتریت و نقرس، رگ به رگ شدن و کشیدگی عضلات و رباط­‌ها، اسپوندیلیت آنکیلوزان (التهاب ستون فقرات و سایر قسمت­‌های بدن) و میگرن می‌باشد. دیکلوفناک به عنوان قرص، کپسول و شیاف استفاده می‌­شود. که باید با تجویز پزشک تهیه شود. ژل دیکلوفناک برای درد مفاصل برای خرید از داروخانه ها در دسترس است. قبل از مصرف دیکلوفناک ، به پزشک اطلاع دهید که آیا تاکنون واکنشی بدی نسبت به سایر مسکن های ضد التهابی داشته اید یا خیر. اطمینان حاصل کنید که قرص / کپسول را مطابق برچسب بسته بندی مصرف کنید.

دیکلوفناک چگونه عمل می‌کند؟ 

دیکلوفناک یک دارو است که با مسدود کردن تأثیر آنزیم‌های سیکلواکسیژناز (COX) در بدن عمل می‌کند. این آنزیم‌ها در تولید پروستاگلاندین‌ها، مواد شیمیایی که در نواحی آسیب دیده یا مصدومی تولید می‌شوند و باعث درد و التهاب می‌شوند، نقش دارند. دیکلوفناک با مسدود کردن اثر COX، کاهش تولید پروستاگلاندین‌ها را ایجاد می‌کند و بنابراین درد و التهاب را کاهش می‌دهد.

دیکلوفناک به دو شکل دیکلوفناک سدیم و دیکلوفناک پتاسیم وجود دارد. تفاوت اصلی بین این دو شکل دارو در سرعت جذب بدن است؛ دیکلوفناک پتاسیم سریعتر توسط بدن جذب می‌شود. بنابراین، در مواردی که نیاز به تسکین سریع درد است، استفاده از دیکلوفناک پتاسیم مفید است، در حالی که استفاده طولانی مدت از دیکلوفناک سدیم تأثیر بیشتری در کاهش التهاب دارد. برخی از نام‌های تجاری این دارو شامل آتروتک و میسوفن هستند و معمولاً برای درمان آرتروز تجویز می‌شوند. همچنین، مصرف همزمان میزوپروستول می‌تواند به محافظت از معده در برابر تحریکات ناشی از استفاده طولانی مدت دیکلوفناک کمک کند.

میزان دوز مصرفی دیکلوفناک

دانستی­‌های لازم قبل از مصرف داروی دیکلوفناک:

• قبل از شروع مصرف داروی دیکلوفناک، بروشور اطلاعات چاپ شده داخل بسته را مطالعه کنید. این بروشور اطلاعات بیشتری درباره داروی دیکلوفناک به شما می‌دهد و فهرست کاملی از عوارض جانبی که ممکن است در اثر مصرف دارو تجربه کنید را در اختیار شما قرار می‌دهد.
• داروی دیکلوفناک را دقیقا همان طور که پزشک به شما دستور داده است، مصرف کنید. پزشک یا داروساز درباره میزان مصرف دارو و دفعات مصرف آن به شما اطلاع خواهند داد. ممکن است از شما خواسته شود روزانه فقط یک دوز یا چندین دوز از دارو را مصرف کنید. این اطلاعات همچنین برای یادآوری شما روی برچسب جعبه نیز چاپ می‌شوند.
• به عنوان یک قاعده کلی، مصرف داروی دیکلوفناک همراه با یک لیوان شیر یا پس از خوردن برخی مواد غذایی، می‌تواند به کاهش عوارض جانبی دارو مانند سوء هاضمه کمک کند.
• چندین فرمولاسیون مختلف برای داروی دیکلوفناک وجود دارد مانند قرص‌های استاندارد، قرص‌های آهسته رهش، قرص‌های مقاوم در مقابل گوارش /کپسول‌هایی با انتشار طولانی مدت. روی برچسب بسته داروی شما دستورالعمل‌هایی وجود دارد که درباره چگونگی انتخاب نوع مورد نظرخود اطلاعاتی به شما می‌دهد. به عنوان مثال قرص‌های آهسته رهش باید در ترکیب با مقدار اندکی آب و کپسول‌ها / قرص‌های انتشار طولانی مدت باید به طور کامل بدون جویدن بلعیده شوند. دستورالعمل‌های موجود روی برچسب دارو را با دقت بخوانید و آنها را دنبال کنید.
• اگر دوز مصرفی خود را فراموش کردید به محض یادآوری آن را مصرف کنید. مگر اینکه تا زمان مصرف دوز بعدی دارو مدت زیادی باقی نمانده باشد. در این وضعیت در صورت تحمل، تا زمان مصرف دوز بعدی صبر کنید. دوز بعدی دارو را مصرف نمایید و دوز از دست رفته را فراموش کنید. هرگز برای جبران دوز دارویی فراموش شده، دو دوز مصرف نکنید.
• دیکلوفناک علاوه بر قرص می­تواند در قالب شیاف، پدهای ضد درد و ژل باشد.

چگونه از شیاف دیکلوفناک استفاده کنیم؟

• شیاف‌ها داروهایی هستند که شما باید به آرامی و با مقداری فشار آنها را وارد ناحیه مقعد کنید.
• در صورت لزوم قبل از زدن شیاف به توالت بروید.
• قبل و بعد از استفاده از دارو دست‌های خود را بشویید. همچنین اطراف مقعد خود را با صابون ملایم و آب تمیز کرده و بشویید و خشک کنید.
• شیاف را از بسته خود خارج کنید.
• به آرامی شیاف را از سر باریکتر آن وارد مقعد کنید. لازم است شیاف در حدود ۳ سانتی متر وارد مقعد شود. حدود ۱۵ دقیقه روی زمین بنشینید یا دراز بکشید. شیاف در مقعد شما ذوب می‌شود. و ذوب شدن آن طبیعی است.

چگونه می‌توان از ژل دیکلوفناک استفاده کرد؟

برای استفاده از ژل دیکلوفناک:

• به آرامی تیوب ژل را فشار دهید یا به طور محکم و یکنواخت قسمت سر آن را فشار دهید تا مقداری ژل از آن خارج شود.
• ژل را روی ناحیه دردناک و متورم قرار دهید و به آرامی آن را ماساژ دهید. ممکن است روی پوست خود احساس خنکی داشته باشید. پس از زدن ژل، دست‌های خود را بشویید.

بسته به میزان قدرت ژل ۲ تا ۴ بار در روز از آن استفاده می‌شود. برای اطلاعات بیشتر بسته بندی دارو را مطالعه کرده یا با پزشک داروساز خود صحبت کنید.

اگر روزانه دو بار از ژل دیکلوفناک استفاده می‌کنید، یک بار صبح و یک بار عصر از آن استفاده نمایید. اگر روزانه سه تا چهار بار از این ژل استفاده می‌کنید، حداقل ۴ ساعت بین دفعات استفاده از ژل فاصله بیندازید.

از ژل دیکلوفناک بیشتر از چهار بار در هر ۲۴ ساعت استفاده نکنید.

 میزان ژل مورد نیاز شما متفاوت است و به اندازه ناحیه‌ای که به درمان احتیاج دارد بستگی دارد.

معمولاً باید در هر بار مصرف، از مقداری ژل به اندازه یک یا دو سکه استفاده کنید. ( ۲ تا ۴ گرم ژل دیکلوفناک)

چگونه باید از پد ضد درد و چسب دیکلوفناک استفاده کرد؟ 

برای استفاده از پدهای ضد درد دیکلوفناک موارد زیر را در نظر داشته باشید:

• دو بار در روز- یک بار هنگام صبح و یک بار هنگام عصر- یک پد ضد درد یا چسب دیکلوفناک را روی ناحیه دردناک بچسبانید. از فشار ملایم کف دست برای چسباندن کامل آن به پوست خود استفاده کنید.
• هربار تنها روی یک ناحیه دردناک از چسب استفاده نمایید. در هر دوره ۲۴ ساعته بیشتر از ۲ چسب درمانی را استفاده نکنید.
• هنگامی که می‌خواهید پد ضد درد یا چسب را بردارید، مرطوب کردن سطحی آن با مقداری آبمی‌تواند به کندن آن کمک کند. پس از کندن آن، پوست ناحیه آسیب دیده را بشویید و به آرامی با حرکات دایره‌ای مالش دهید تا هر گونه باقی مانده چسب از بین برود.

دیکلوفناک برای چه افرادی مناسب نیست؟

داروی دیکلوفناک برای افرادی که به بیماری قلبی مانند نارسایی قلبی رنج می‌برند، مشکلات گردش خون دارند یا قبلاً سابقه سکته قلبی یا مغزی داشته‌اند، مناسب نیست. دلیل این امر این است که بررسی‌ها نشان داده است که در این گروه از افراد، خطر بروز حمله قلبی یا سکته کمی بیشتر است. بنابراین، برای افرادی که با این شرایط مواجه هستند، مصرف سایر داروهای ضد التهاب ممکن است مناسب‌تر باشد. بهتر است با پزشک یا داروساز خود در مورد جایگزینی داروی دیکلوفناک صحبت کنید و راهنمایی‌های لازم را از آنها دریافت کنید. آنها می‌توانند بر اساس وضعیت شما و تاریخچه پزشکی، به شما داروی مناسب را توصیه کنند.

تداخلات دارویی وهشدارهای مربوط به داروی دیکلوفناک 

برخی از داروها برای افرادی که شرایط خاصی دارند مناسب نیستند. گاهی اوقات یک دارو تنها در صورتی استفاده می‌شود که مراقبت بیشتری برای بیمار اعمال شود. به همین دلیل لازم است قبل از شروع مصرف دوز داروی دیکلوفناک خود، موارد زیر را به پزشک خود اطلاع دهید:

• اگر مبتلا به آسم یا هرگونه اختلال آلرژیک دیگری هستید.
• اگر تا به حال دچار زخم معده یا زخم اثنا عشر شده‌اید یا یک اختلال التهابی روده مانند بیماری کولون یا کولیت اولسراتیو دارید.
• اگر دچار مشکل قلبی هستید یا در عروق خونی یا گردش خون خود مشکل دارید.
• اگر باردار هستید یا به نوزاد خود شیر می‌دهید.
• اگر فشارخون بالا دارید.
• اگر دچار مشکل در انعقاد خون هستید.
• اگر مبتلا به اختلالات بافت پیوندی- به عنوان مثال وضعیتی به نام لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) می‌باشید.
• اگر در عملکرد کبد شما یا عملکرد کلیه‌های شما مشکلی وجود دارد.
• اگر داروهای دیگری مصرف می‌کنید. این داروها می‌توانند شامل داروهای بدون نسخه و همچنین داروهای گیاهی و مکمل باشند.
• اگر تا کنون نسبت به هر یک از داروهایNSAID (مانند آسپرین، ناپروکسن، ایندومتاسین و ایبوپروفن) یا هر داروی دیگری واکنش آلرژیک داشته‌اید.

 عوارض جانبی

داروی دیکلوفناک نیز مانند سایر داروها می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند. اگرچه همه افراد دچار این عوارض جانبی نمی‌شوند. عوارض جانبی رایج قرص‌ها ،کپسول‌ها و شیاف‌های دیکلوفناک اغلب در بیشتر از یک نفر در هر صد نفر رخ می‌دهد. اگر عوارض جانبی زیر شما را آزار می‌دهد یا از بین نمی‌رود در این باره با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید.

• سردرد
• احساس سرگیجه یا دوران سر
• درد معده، نفخ یا از دست دادن اشتها
• احساس تهوع
• احساس بیماری ( تهوع) یا اسهال
• بثورات پوستی خفیف

احتمالاً عوارض جانبی شما با مصرف ژل دیکلوفناک یا پدهای ضد درد و چسب آن بسیار کمتر باشد. علت آن این است که در این روش مصرف، نسبت به داروهای خوراکی یا شیاف، دیکلوفناک کمتری وارد بدن شما می‌شود. با این حال ممکن است همچنان عوارض جانبی یکسانی وجود داشته باشد به خصوص اگر آنها را در قسمت‌های زیادی از پوست خود استفاده کنید.

علاوه بر این، استفاده از ژل دیکلوفناک یا  چسب آن می‌تواند پوست شما را تحت تاثیر قرار دهد. عوارض ژل دیکلوفناک یا چسب بر پوست شما شامل موارد زیر خواهد بود:

• پوست شما نسبت به تابش آفتاب حساس‌تر از مواقع معمول خواهد شد.
• ممکن است بثورات پوستیدر ناحیه‌ای که پد ضد درد یا چسب دیکلوفناک استفاده شده است، ایجاد شود.
• خشکی یا تحریک پوست (اگزما)
• خارش یا التهاب پوست ( درماتیت)