دیسکوگرافی کمر یک روش تزریق است که برای ارزیابی بیماران مبتلا به کمر درد که از رژیم‌های مراقبت محافظه کار جامع (غیرجراحی) به نتیجه‌ای نرسیده‌اند، استفاده میشود. بیشترین کاربرد دیسکوگرافی برای برنامه‌ریزی جراحی قبل از همجوشی کمر است.
این روش تشخیصی که دیسکوگرام نیز نامیده میشود یک روش بحث برانگیز است. متخصصین دیسکوگرافی معتقدند که اطلاعات جمع آوری شده از این بررسی به هر طریق دیگر غیرقابل دستیابی است. افراد مخالف این روش احساس می‌کنند پاسخ‌های برخواسته از فشار دیسک در ارزیابی بیماران مبتلا به کمر درد مفید نیستند. این مقاله برخی از جنبه‌های این روش را که ممکن است انجام این روش را برای بیمار راحت‌تر از درمان‌های دیگر که برای او مفید نبوده‌اند، بکند، توضیح می‌دهد.
متخصصین مرکز جامع توانبخشی امید پیش از تجویز هرگونه برنامه درمانی، با کمک جدیدترین روش‌ها و اسکن‌ها سعی می کنند علت دقیق درد را تشخیص دهند و براساس نتیجه معاینات و عکسبرداری ها بهترین درمان را ارائه کنند. یکی از روش های تشخیصی که متخصصین این کلینیک برای یافتن علت کمردرد از آن استفاده می کنند دیسکوگرافی است. رویکرد درمانی کلینیک امید پلکانی است و درمان از روش های ساده مانند ورزش، دارو و فیزیوتراپی آغاز میشود و در صورت لزوم درمان های پیچیده تر برای بیمار تجویز خواهد شد.
توصیه‌هایی برای انجام دیسکوگرام
توصیه‌های گوناگونی برای انجام دیسکوگرام قبل از جراحی فیوژن کمر در بین جراحان ستون فقرات وجود دارد. انجام روش بستگی به دسترسی به یک متخصص دیسکوگرافی ماهر دارد. دیسکوگرام اساساً یک آزمایش بسیار درونی است و اگر متخصص دیسکوگرافی باتجربه‌ای در دسترس نباشد، جراح ستون فقرات ممکن است از این آزمایش صرف نظر کند، زیرا انجام دیسکوگرام ضعیف هیچگونه تاثیر مفیدی ندارد.
دیسکوگرافی کمر برای بیمارانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که علی رغم درمان گسترده محافظه کارانه، دارای درد در قسمت پایین کمر، درد در قسمت کشاله ران، درد لگن و یا پا درد ناتوان کننده هستند. هنگامی که روش‌های مختلف تشخیصی ستون فقرات نتوانسته است عامل اصلی ایجادکننده درد را مشخص کنند، این افراد ممکن است از دیسکوگرافی کمر بهره مند شوند، خصوصاً اگر جراحی ستون فقرات در نظر گرفته شود.
جنبه‌های منحصر به فرد دیسکوگرافی
باید فهمید که دیسکوگرام کمتر مربوط به آناتومی دیسک است (شکل دیسک چگونه است) و بیشتر مربوط به فیزیولوژی آن است (تعیین دردناک بودن دیسک). برای کتب شناسان کاملاً شناخته شده است که یک دیسک با ظاهری غیرطبیعی ممکن است همراه با درد نباشد و یک دیسک با کمترین شکستگی همراه با درد شدید باشد. تشخیص قطعی دیسک دردناک بدون انجام دیسکوگرام غیرممکن است.
ام آر آی و سی تی اسکن میلوگرام کمری آزمایشات تشریحی بسیار حساسی هستند اما در تعریف مولدهای واقعی درد خیلی خاص نیستند. دیسکوگرام کمر، اگر به درستی انجام شود، برای القای درد در دیسک حساس طراحی شده است. در صورتی که تحت فشار قرار گرفتن دیسک باعث ایجاد ناراحتی بالینی بیمار نشود، یک روش فیوژن ستون فقرات که برای از بین بردن دیسک دردناک شکسته شده داخلی (مولد درد) طراحی شده باشد، روش مناسبی نخواهد بود. جراح ستون فقرات باید کاملاً مطمئن باشد که سطح یا سطوحی که همجوش می‌شوند موجب درد بیمار می‌شوند.
اگر سطح جوش خورده در ابتدا دردناک نبود، جراحی ستون فقرات کمکی نخواهد کرد و بیمار می‌ماند و یک ستون فقرات جوش خورده و احتمالاً همچنان درد دارد. از آنجا که یک روش همجوشی ستون فقرات میزان قابل توجهی از خطرات را به همراه دارد و زمان بهبودی آن طولانی است، هرچه اطلاعات بیشتری را قبل از جراحی کمر بدست آورید، بهتر است.
فرآیند عمل
در حالی که متخصص دیسکوگراف مختلف ممکن است فرآیند عمل را کمی تغییر دهند، در زیر یک مرور کلی از روش مدرن برای دیسکوگرام کمر در تشخیص کمر درد ارائه میشود.
تاریخچه و آزمایش فیزیکی
یک پرستار یا سایر متخصصان بهداشت مصاحبه اولیه را انجام می‌دهند. تمام سوالات و نگرانی‌های شما باید برطرف شده و پاسخ داده شوند. این زمانی برای بیان همه‌ی چیزهای ترسناکی است که ممکن است از متخصصان پزشکی (و غیر پزشکی) شنیده باشید. علیرغم آنچه به شما گفته شده، دیسکوگرام برای ایجاد درد طراحی نشده است.
در مرحله بعد، متخصص دیسکوگرام با شما صحبت می‌کند تا آناتومی مربوطه را بررسی کرده و در مورد روش کار با جزئیات بیشتر با شما بحث کند. اکنون برای بار دوم فرصت دارید که سوال‌هایتان را بپرسید و تصمیم بگیرید که می‌خواهید ادامه دهی یا خیر.
آماده‌سازی اولیه برای روش دیسکوگرام
در صورتی که اجازه‌ی این آزمایش را به متخصص دیسکوگرام بدهید، تنها در صورتی که داروهای intra-procedural مورد نیاز شوند لاین داخل وریدی شروع میشود. معمولاً از آرام بخشی اجتناب میشود تا در واکنش‌ها یا احساساتی که تجربه می‌کنید تداخل ایجاد نکند.
پس از آن، شما روی یک میز تخصصی قرار می‌گیرید که در اطراف آن یک یونیت فلوروسکوپی (اشعه ایکس) قرار گرفته است. فضاهای دیسک در پشت کمر شما با قلم جوهر مشخص میشود که در نهایت مورد بررسی قرار می‌گیرد. سپس کمر شما کاملا تمیز شده و پارچه‌های استریل روی کمر قرار داده می‌شوند. فلوئوروسکوپ نیز به صورت استریل پوشانده میشود و متخصص دیسکوگراف یک لباس جراحی استریل می‌پوشد.
تجویز بی‌حسی موضعی
هدف این است که هسته‌ا‌ی از بافت که از پوست شما تا سطح دیسک گسترش می‌یابد بی‌حس شود. هنگامی که این بافت‌ها بی‌حس می‌شوند، یک سوزن راهنما به سمت دیسک هدایت میشود و فقط سطح خارجی آنالوس (حاشیه خارجی دیسک) را لمس می‌کند.
از طریق این سوزن راهنما، یک سوزن دیسک بسیار کوچکتر به سمت مرکز دیسک پیش می‌رود و در نهایت وارد میشود. این روند نباید دردناک باشد، اما گاهی ممکن است با درد همراه باشد.
عمل دیسکوگرام معمولاً کمتر از یک ساعت طول می‌کشد. در سوراخ‌های سوزنی که چند روز طول دوام خواهند داشت درد خواهید داشت. برای تسکین درد می توانید از استامینوفن، ایبوپروفن استفاده کنید یا برای مدت چند دقیقه از پک یخ استفاده کنید. برخی از پزشکان داروهای ضد درد مخدر کوتاه مدت را برای استفاده بعد از عمل تجویز می‌کنند.
تحت فشار قرار دادن دیسک‌ها در قسمت تشخیصی عمل دیسکوگرام
بعد از قرار دادن همه سوزن‌ها، دیسک‌ها یکی یکی تحت فشار قرار می‌گیرند. فشار شامل تزریق مقدار کمی مایع استریل (معمولاً ماده کنتراست (رنگ اشعه ایکس)) به مرکز دیسک است.
این مهمترین قسمت مطالعه است و شما باید بر روی آنچه احساس می‌کنید تمرکز کنید. در اصل سه انتخاب وجود دارد:
- هیچ احساسی ندارید
- احساس فشار می‌کنید
- احساس درد می‌کنید
اگر از تزریق احساس درد می‌کنید، درد به شرح زیر است:
- درد آشنا، که اینگونه معنی میشود “اوه، این درد من است!”
- دردی ناآشنا، که متعلق به شخص دیگری است و اینگونه معنی میشود، “اوه، من قبلاً هرگز آن درد را احساس نکرده‌ام”.
پس از فشار دادن هر سطح، با یونیت فلوروسکوپی عکس گرفته میشود و سوزن‌ها برداشته می‌شوند. معمولاً یک سی تی بعد از دیسکوگرام برای مستندسازی ساختار داخلی دیسک بدست می‌آید. و همین!
انجام این عمل معمولاً کمتر از یک ساعت طول می‌کشد. در سوراخ‌های سوزنی که چند روز دوام خواهند داشت درد خواهید داشت. برای تسکین درد می توانید از استامینوفن، ایبوپروفن استفاده کنید یا برای مدت چند دقیقه از پک یخ استفاده کنید.
آیا این روش با درد همراه است؟
به طور خلاصه، دیسکوگرام یک مطالعه قبل از عمل است که برای تعیین اینکه آیا دیسک بین مهره‌ای مولد درد است یا خیر طراحی شده است. قرار دادن سوزن اولیه نباید درد داشته باشد. اگر تحت فشار قرار گرفتن دیسک باعث درد آشنایی شود، از بین بردن عمل جراحی (همجوشی) مولد درد (مولدها) می‌تواند باعث کاهش چشمگیر درد کمر شود.
نتایج
پزشک تصاویر و اطلاعاتی را که در مورد دردی که در طی این عمل داشتید مرور می‌کند تا به شما کمک کند تا منشأ کمر درد شما مشخص شود. پزشک از این اطلاعات برای راهنمایی درمان شما یا آماده کردن برای جراحی استفاده خواهد کرد.
پزشکان معمولاً تنها به نتایج دیسکوگرام اعتماد نمی‌کنند زیرا ممکن است دیسکی با تغییر ساییدگی باعث درد نگردد. همچنین، پاسخ‌های درد در هنگام دیسکوگرام می‌تواند بسیار متفاوت باشد.
به طور معمول، نتایج دیسکوگرام با نتایج آزمایشات دیگر مانند ام آر آی یا سی تی اسکن و معاینه فیزیکی هنگام تعیین یک برنامه درمانی برای کمر درد ترکیب میشود.
خطرات و عوارض احتمالی دیسکوگرام
مانند هر آزمایش تهاجمی دیگر، خطرات مرتبط و عوارض احتمالی نیز وجود دارد.
- ترسناک‌ترین عارضه عفونت فضای دیسک است که درمان آن بسیار دشوار است. خوشبختانه، با استفاده از تکنیک‌های بسیار سخت استریل، این یک عارضه بسیار غیر معمول است.
- احتمال آسیب دیدگی ریشه عصب بسیار نادر است.
- درد ستون فقرات نیز یک خطر نادر است.
با وجود یک متخصص دیسکوگراف ماهر و باتجربه که از تکنیک‌های مدرن دیسکوگرافی استفاده می‌کند، همه این خطرات بسیار نادر هستند.
