دیابت نوع یک: نشانه ها، تشخیص، درمان و پیشگیری

در دیابت نوع یک ( یا دیابت جوانی یا دیابت وابسته به انسولین)، پانکراس هیچ انسولینی ترشح نمی کند، انسولین هورمونی است که بدن را قادر می سازد تا گلوکز موجود در غذا را به انرژی تبدیل کند. درنبود این هورمون ، گلوکز به جای تبدیل به انرژی به جریان خون باز می گردد و سبب ایجاد علایم و مشکلات بسیاری از جمله خستگی می شود. نوعی دیابت در دوران بارداری به نام دیابت بارداری شناخته می شود.
دیابت نوع یک با دیابت نوع دو متفاوت است زیرا که دیابت نوع یک تنها با انسولین قابل درمان است.

انسولین معمولا یا از طریق تزریق زیر پوستی یا از طریق پمپ انسولین به فرد تجویز می گردد که انسولین درمانی گفته می شود. بسیاری از علایم دیابت نوع 1 مشابه نوع 2 هستند. پزشک شما می تواند با انجام آزمایشاتی عملکرد پانکراس شما را بررسی کرده و تشخیص قطعی را بدهد.
با رژیم دیابتی دیابت های نوع های مختلف قابل کنترل می شوند.

نشانه های ابتلا به دیابت نوع یک

نشانه های این نوع دیابت می توانند به سرعت خود را نشان دهند و شامل:
•    تشنگی شدید ، خشکی دهان و ادرار پی در پی
•    کاهش وزن غیرعادی، خستگی و بی حالی
•    گرسنگی شدید و افزایش اشتها
•    تاری دید
•    مشکلات پوستی (خشکی پوست، عفونت های قارچی و باکتریایی) که معمولا در دخترها شایع تر از پسرهاست.
سایر نشانه های خطرناک این بیماری که در اثر عدم کنترل قندخون رخ می دهد، شامل:
•    از دست دادن هوشیاری
•    بی حسی یا سوزن سوزن شدن در پا
•    کتواسیدوز – زمانیکه سلول های شما نمی توانند برای تامین انرژی قند بسوزانند شروع به سوزاندن چربی برای بدست آوردن انرژی می کنند که اینکارشان باعث بوجود آمدن کتون ها در خون می شود. کتون ها اسیدهایی هستند که می توانند بدن را مسموم کنند. میزان بالای اسید در بدن و سایر اختلالات که در نتیجه تغییر سطح PH خون ایجاد شده‌اند، می توانند فرد را دچار اغماء کنند. در این شرایط باید فرد را سریعا به بیمارستان منتقل کرد.

راه های تشخیص دیابت نوع یک

•    – آزمایش ساده خون می تواند نشان دهد که شما به دیابت مبتلا هستید یا نه.
•    – آزمایش قند خون ناشتا و یا آزمایش اتفاقی قند خون نیز می تواند برای تشخیص استفاده شود.
•    – آزمایش خونی هموگلوبین گلیکوزیله (Hb A1c) که نشان دهنده میزان قند خون در 2 تا 3 ماه گذشته است، نیز می تواند برای تشخیص به کار برده شود.
•    – این آزمایشات باید در دو روز مجزا تکرار شوند تا مطمئن شوید که دیابتی می باشید.
•    – آزمایش تحمل گلوکز کمتر برای تشخیص دیابتی بودن به کار می رود.

دلایل ابتلاء به دیابت نوع یک

پزشکان هنوز در پی آن هستند که بفهمند چه چیزی باعث می شود سیستم ایمنی بدن به پانکراس حمله کند. بیشتر یافته ها نشان می دهد عوامل ژنتیکی و محیطی در این باره موثرند.
دانشمندان، 50 ژن که دیابت نوع یک را باعث می شوند، شناسایی کرده اند. اما ژنتیک تنها علت بروز دیابت نوع یک نیست، یعنی فقط داشتن ژن هایی که باعث این بیماری می شوند، نشان‌دهنده آن نیست که حتما به دیابت مبتلا می شویم.
برخی از مطالعات نشان می دهند که عوامل محیطی مثل ویروس، رژیم غذایی و عوامل وابسته به بارداری می توانند در بروز دیابت نوع یک نقش داشته باشند.
هرچند دلیل اصلی ابتلاء به دیابت نوع 1 نامعلوم است، اما در اکقر افراد مبتلا، سیستم ایمنی بدن که بطور معمول با باکتری ها و ویروس های خطرناک مبارزه می کند، اشتباها شروع به نابود کردن سلول‌ های سازنده‌ی انسولین (islet) درون پانکراس می کند. ژنتیک و ویروس‌هایی خاص ممکن است عامل این واکنش غیرعادی سیستم ایمنی باشند. در ادامه بعضی از عواملی که می توانند در ابتلاء به این بیماری موثر باشند، بیان می کنیم:
•    عوامل ژنتیکی
•    سابقه خانوادگی
•    منطقه جغرافیایی
•    بعضی از ویروس ها
•    مصرف ویتامین D در نوزادی – تحقیقات نشان می دهد که ویتامین D می تواند در برابر بیماری دیابت نوع یک از شما محافظت کند، با اینحال نوشیدن زودهنگام شیرگاو(یکی از منابع معمول ویتامین D ) در کودکی  با افزایش خطر ابتلاء به دیابت نوع یک ارتباط دارد.

درمان

بر خلاف مبتلایان به دیابت نوع 2 که  در مراحل اولیه نیاز به انسولین ندارند و اگر با وجود مصرف قرص های ضد دیابت درتنظیم قند خون ناتوان بودند باید از انسولین استفاده کنند، مبتلایان به دیابت نوع 1 هرگز نمی توانند از دارو استفاده نمایند. هدف انسولین درمانی این است که کار انسولین ترشح شده در بدن را تقلید کند.
یکی از فاکتورهای کلیدی در انسولین درمانی افراد دیابتی، این است که گلوگز خون را به دقت کنترل کند و کمک کند تا میزان قتد خون تا حد ممکن به حد طبیعی نزدیک گردد. بیماران دیابتی باید با پزشک خود در مورد میزان گلوکز خون هدف خود مشورت نمایند. همچنین تعیین میزان A1C  بسیار مهم است(آزمایشی که نشان می دهد کنترل دیابت شما طی 3-2 ماه گذشته چگونه بوده است). با کنترل قند خون و رساندن آن به حد طبیعی شما می توانید از بسیاری از مشکلاتی که سایر افراد دیابتی با آن مواجهند ، پیشگیری نمایید.

تزریق انسولین

بیشتر بیماران مبتلا، تزریق انسولین را در چند بار در روز انجام می دهند.
پزشک به شما خواهد گفت که چگونه میزان انسولین تزریقی را بر اساس نتایج حاصل از قند خون تنظیم کنید.
هدف از درمان این است که تا حد ممکن، میزان قند خون را به میزان طبیعی نزدیک کنیم.

پمپ انسولین

این دستگاه، انسولین را از یک لوله باریک به پوست وارد می کند (تصویر کناری).
این دستگاه، انسولین را سر ساعت وارد بدن می کند و دیگر نیازی به تزریق انسولین نیست.
پمپ انسولین کمک به حفظ میزان مناسب قند خون می کند و با برنامه های غذایی سازگارتر می باشد.
اما این پمپ انسولینی نیز دارای معایبی می باشد. بنابراین بهتر است در مورد استفاده از پمپ انسولین، با پزشک خود مشورت کنید.

پیشگیری

هیچ راهی برای پیشگیری از دیابت نوع ۱ وجود ندارد همچنین هدف از درمان این است که قند خون را تا حدامکان به میزان طبیعی (۱۰۰ -۷۰ میلی گرم در دسی لیتر) نزدیک کنیم، به این ترتیب پیشرفت عوارض درازمدت دیابت که نتیجه آسیب رسیدن به بعضی از اعضای بدن است، کند یا متوقف می‌شود وشخص می تواند به زندگی عادی وطبیعی خود ادامه دهد.

اهمیت انسولین

اگرچه کنترل دیابت نوع اول بدون تزریق انسولین امکان پذیر نیست، ولی فرد مبتلا می تواند با داشتن شیوه زندگی سالم اعم از تغذیه مناسب، فعالیت بدنی و کنترل استرس در کنترل قند خون موفقیت بیشتری داشته که این نیاز به انسولین را برای فرد مبتلا محدود تر می نماید. علاوه بر این تغییر شیوه زندگی بروز عوارض دیابت را به تاخیر خواهد انداخت.
از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)