درمان درد لگن در بارداری با ورزش، فیزیوتراپی، مدل خوابیدن صحیح و …

تاریخ: ۱۸ آبان ۱۴۰۲

از هر چهار زن باردار، یک نفر دچار لگن درد است (درد شدید در لگن یا کشاله ران وجود دارد). ممکن است در اواخر سه ماهه اول شروع شود و تا چند ماه پس از زایمان یا بیشتر ادامه یابد. درد لگن در دوران بارداری قابل درمان است و شما می‌توانید با چند نکته در مورد مراقبت در منزل، درد را کنترل کنید. تمرینات خاصی که توسط فیزیوتراپی و تغییر سبک زندگی نیز تجویز می‌شود، می‌تواند به کاهش درد و بهتر شدن کمک کند.

چه عواملی باعث درد لگن در بارداری می شود؟ 

متخصصان معتقدند که درد لگن که به درد کمربند لگنی نیز معروف است، در اثر عوامل مختلفی مربوط به تغییرات طبیعی بارداری ایجاد می‌شود.

• از اوایل هفته‌ی دهم بارداری، جفت در حال رشد، میزان هورمونی به نام ریلاکسین را افزایش می‌دهد. این هورمون دقیقاً همان چیزی را که از نامش پیداست انجام می‌دهد. رباط‌های شما از جمله رباط‌هایی که استخوان‌های لگن را به هم می چسباند را از بین می‌برد. این باعث می‌شود که سر کودک شما هنگام زایمان راحت‌تر عبور کند.
• مقادیر بالاتر استروژن و پروژسترون در دوران بارداری نیز ممکن است در این اثر شل کننده نقش داشته باشد. اگر رباط‌های شل شده بیش از حد کشیده شوند یا اجازه دهند استخوان‌هایی که در جای خود قرار دارند به راحتی حرکت کنند، آسیب می‌بینند. این استخوان‌ها می توانند تغییر مکان داده و به عضلات مجاور فشار وارد کنند و باعث درد شوند.

• افزایش وزن و تغییر مرکز ثقل شما نیز می‌تواند باعث درد لگن شود. با بزرگ شدن شکم، لگن شما به جلو رانده می‌شود و منحنی کمرتان بارزتر می‌شود. این می‌تواند فشار زیادی روی عضلات و رباط‌های داخل لگن و اطراف آن ایجاد کند. در حقیقت، کمردرد و درد لگن در بارداری اغلب با هم مرتبط هستند.

علائم درد لگن در بارداری چیست؟ 

وجود رباط‌های شل شده در منطقه لگن می‌تواند باعث ایجاد درد یا سوزش در هر بخشی از بالای استخوان‌های ران تا پایین لگن شود. این احساس درد یا سوزش ممکن است در قسمت جلو یا پشت لگن شما احساس شود.

بعضی از خانم‌ها این احساس را هنگام بلند کردن، خم شدن یا راه رفتن تجربه می‌کنند. فعالیت‌هایی مانند پله‌ها رفتن بالا و پایین، بلند شدن از حالت نشسته و به خصوص تغییر وضعیت در رختخواب ممکن است بسیار دردناک باشد. برخی از خانم‌ها ممکن است در شب، به خصوص پس از یک روز بسیار فعال، درد را بیشتر احساس کنند. همچنین، برخی افراد می‌توانند حس ناپایداری در منطقه لگن خود را تجربه کنند.

انواع مختلف لگن درد در بارداری کدامند؟ 

انواع مختلف درد لگن در بارداری:

اختلال عملکرد سمفیز پوبیس (SPD)   

سمفیز شرمگاهی، مفصلی است که دو طرف لگن در جلو به هم می‌رسند، درست در زیر جایی که موهای شرمگاهی شما رشد می‌کند. این توسط شبکه‌ای از رباط‌ها پشتیبانی می‌شود و هنگامی که این رباط‌ها شل می شوند، مفصل بیش از حد حرکت می‌کند و باعث ایجاد دردی از خفیف تا آزار دهنده می‌شود.

دیاستازیس سمفیز پوبیس(DSP)

این شرایط زمانی اتفاق می‌افتد که شکاف در سمفیزم شرمگاهی بیش از حد زیاد شود. مفصل در طول بارداری به طور معمول حدود 2 تا 3 میلی متر باز می‌شود تا به کودک در عبور از لگن کمک کند. در بعضی از خانم‌ها، سمفیز شرمگاهی به قدری گسترده می‌شود که ناپایدار می‌شود.

درد مفصل ساکروایلیاک 

مفاصل ساکروایلیاک حاوی رباط‌هایی است که استخوان خاجی (ساختاری که از پنج مهره آخر ستون فقرات شما تشکیل شده است) را به “بال” لگن در دو طرف را متصل می‌کند. اگر این رباط‌ها بیش از حد شل شوند، می‌تواند باعث حرکت استخوان‌های این ناحیه شود و به عصب‌ها و عضلات اطراف فشار وارد کند. با درد مفصل ساکروایلیاک، ممکن است یک طرف لگن شما بیشتر از طرف دیگر آسیب ببیند. درد ممکن است از پایین پاها، در پشت یا جلوی ران شما تابیده شود. یا ممکن است ترکیبی از کمردرد داشته باشید و احساس کنید استخوان‌های لگن ناپایدار هستند.

درد رباط گرد در بارداری 

دو رباط گرد وجود دارند که رحم را به لگن متصل می‌کنند. زمانی که رحم از لگن خارج می‌شود، این رباط‌ها کشیده و ضخیم می‌شوند تا بتوانند آن را پشتیبانی کنند. این تغییرات باعث ایجاد درد می‌شوند که معمولاً تنها برای چند ثانیه ادامه دارد و با تغییر موقعیت تسکین می‌یابد. این درد عمدتاً در منطقه کشاله ران، در ناحیه‌ای که شکم با پاها تماس دارد، متمرکز می‌شود. با این حال، گاهی اوقات ممکن است قسمت داخلی ران نیز درگیر شده و درد ایجاد کند.

چه افرادی در معرض لگن درد بارداری هستند؟ 

در صورت بروز موارد زیر احتمال دارد که در دوان بارداری به درد لگن مبتلا شوید:

• در حاملگی قبلی لگن درد داشته‌اید.
• چندین بارداری داشته‌اید.
• سابقه ضربه لگن، مانند آسیب کمر یا شکستگی لگن.
• فعالیت‌های سنگین مانند بلند کردن، پیچاندن و خم شدن را انجام داده‌اید.

اضافه وزن یا حمل یک نوزاد بسیار بزرگ (شرایطی به نام ماکروزومی) نیز ممکن است خطر ابتلا به درد لگن را افزایش دهد، اما شواهد متناقض است.

چگونه درد لگن در بارداری تشخیص داده می‌شود؟

اگر در هر دوره از بارداری در هرجایی احساس درد می‌کنید، لازم است که به پزشک یا ماما خود بگویید. او می‌خواهد مطمئن شود که درد شما به دلیل مشکلات سلامتی دیگری نیست و گزینه‌هایی برای تسکین به شما ارائه دهد.

پزشک شما را معاینه می‌کند و ممکن است آزمایش‌های حرکتی خاصی را برای کمک به مشخص کردن محل درد انجام دهد. در بعضی موارد، ممکن است نیاز به انجام سونوگرافی یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) داشته باشید که تصاویر بافت نرم و استخوان‌ها را فراهم می‌کند.

درد لگن در بارداری چگونه درمان می‌شود؟ 

درمان‌های زیادی در دسترس است. اگرچه ممکن است در طول بارداری از درد لگن کاملاً راحت نشوید، اما می‌توانید برای جلوگیری از بدتر شدن آن اقداماتی انجام دهید. بسیاری از خانم‌ها برای به حداکثر رساندن تسکین خود از بیشتر این روش‌ها استفاده می‌کنند.

کمربند و نوارهای بارداری

کمربند‌های بارداری، با فشار ملایم به لگن کار ثبات بیشتری به شما می‌دهند. وقتی با ورزش ملایم ترکیب شوند می‌توانند موثر باشند.

موقعیت خواب

بالش‌های بارداری که از شکم و باسن شما پشتیبانی می‌کنند، می‌توانند فشار وارد شده به رباط‌های لگن شما را کاهش دهند و باعث می‌شوند خواب خوبی داشته باشید. ممکن است لازم باشد برای یافتن موردی که برای شما مناسب است چند مدل آن را تست کنید. لگن زنان به خصوص در بارداری از زانوها گسترده‌تر است. با بالش بین زانوها بخوابید تا لگن‌ها را در وضعیت خنثی نگه دارد و از فشارهای شدید بر روی لگن و کمرتان جلوگیری کنید.

طب سوزنی 

برخی از خانم‌ها دریافتند که طب سوزنی به درد لگن کمک می‌کند. هنگامی که توسط یک پزشک باتجربه انجام می‌شود، طب سوزنی برای مادران باردار ایمن محسوب می‌شود.

تسکین دهنده درد 

استامینوفن (مانند تایلنول) دارویی بدون نسخه است که سابقه طولانی ایمنی در دوران بارداری را دارد. از مصرف ایبوپروفن (ادویل، مورتین) و سایر داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مانند ناپروکسن و آسپرین خودداری کنید.

فیزیوتراپی 

مطالعات نشان می‌دهد که برخی از تمرینات به ویژه در آب می‌تواند در کاهش درد لگن مفید باشد. از پزشک یا مامای خود بخواهید شما را به فیزیوتراپیست متخصص در بارداری معرفی کند. کشش‌ها را برای تسکین درد و تمریناتی برای تقویت هسته، کف لگن و کمر یاد خواهید گرفت تا لگن شما با ثبات بیشتری فراهم شود. یک فیزیوتراپ همچنین می‌تواند به شما یاد دهد که چگونه هنگام برخاستن از رختخواب و انجام کارهای روزمره از درد جلوگیری کنید.

برخی از تمرینات به تسکین درد کمک می‌کنند اما قبل از امتحان با پزشک خود مشورت کنید. کشش و تقویت عضلات کمر، لگن و عضلات چهار سرران در تسکین درد لگن در بارداری موثرند.

تمرین پل

با فشار دادن عضلات کف لگن، لگن خود را به سمت بالا برده و نفس خود را بیرون دهید. دو تا سه ثانیه در این حالت بمانید و لگن‌ها را پایین بیاورید. این وضعیت را مجدد تکرار کنید.

لیفت لگن

چهار زانو بزنید، یک پا را به سمت بالا ببرید و سپس به عقب برگردانید. این وضعیت را مجدد تکرار کنید.

فشار ساق پا

به پهلو دراز بکشید و ران را به سمت سینه بلند کنید. در مرحله بعد، با فشار دادن عضلات کف لگن و باسن، آن را به بیرون فشار دهید.

بالا بردن پا

به یک طرف دراز بکشید و پای خود را بلند کنید، اما نه خیلی بالا. آن را به آرامی پایین بیاورید و فقط در حرکات کوچک قرار بگیرید. همچنین می‌توانید تمرینات کف لگن مانند شیب لگن، کگل، کشش گربه و پل لگن را انجام دهید. تمرینات با توپ نیز کمک خواهد کرد.

برای کاهش درد لگن در دوران بارداری چه کار دیگری می‌توانم انجام دهم؟

علاوه بر روش‌های درمانی که پزشک یا ماما توصیه می‌کند، روش‌هایی وجود دارد که می‌توانید با گذراندن روز درد خود را کاهش دهید:

• از انجام فعالیت‌های دردناک خودداری کنید. فعالیت‌هایی را که باعث ناراحتی می‌شوند، مانند بلند کردن و حمل سنگین، ایستادن یا راه رفتن به مدت طولانی و ورزش شدید محدود کنید. روش‌های جدیدی برای انجام کارهایی که باعث درد شما می‌شوند پیدا کنید. به عنوان مثال، به جای اینکه از حالت خوابیده و مستقیم نشسته از رختخواب بلند شوید، سعی کنید ابتدا به پهلو بپیچید و از آن وضعیت به سمت بالا فشار دهید.
• مرتب استراحت کنید. سعی کنید هر چند وقت یک بار و به طور منظم، چند دقیقه در یک موقعیت راحت استراحت کنید.
• به آرامی ورزش کنید. ورزش‌های ملایم تا متوسط​​، مانند ورزش‌های ملایم تقویت کننده شکم، عضلات کف لگن، یوگا قبل از زایمان و پیاده روی را امتحان کنید. در این کار زیاده روی نکنید و از ورزش‌هایی که نیاز به اسکات زدن یا گسترش پاها دارند و می‌تواند درد مفصل ران را تشدید کند، اجتناب کنید.
• وضعیت بدنی مناسب را تمرین کنید. کمر خود را صاف و مرتب نگه دارید. سعی کنید پایین نیایید، خصوصاً در حالت نشسته.
• یخ یا گرما بگذارید. سعی کنید از کیسه یخ استفاده کنید یا یک مکعب یخ را روی مناطقی که درد می‌کند بمالید. (برای کمردرد، یکی از بسته‌های یخی داخل فریزر را روی یک حوله و سپس روی کمر خود قرار دهید). یخ به کاهش التهاب کمک می‌کند. اگر هنوز کمردرد نیز دارید، یک پد گرم کننده می‌تواند تسکین دهنده باشد – اما از آن فقط در پشت خود استفاده کنید (هر بار حدود 20 دقیقه)، نه در قسمت جلوی رحم و کودک.
• روش‌های مختلف بالا رفتن از پله‌ها را کاوش کنید. هنگام استفاده از راه پله، ابتدا از پای بدون درد و سپس از پای دیگر استفاده کنید.
• هنگام پیاده روی به جای قدم‌های طولانی‌تر، قدم‌های کوتاه‌تر بردارید.
• از نشستن در حالت ضربدری خودداری کنید.
• قبل از خندیدن، سرفه یا عطسه، هنگام درگیر شدن عضلات کف لگن هوشیار باشید.
• از صندلی‌هایی که دارای پشتی هستند و یا از کوسن برای حمایت از کمرتان استفاده کنید.
• هنگام بیرون آمدن از تخت، زانوهای خود را کنار هم نگه دارید.
• از کفش‌هایی با پاشنه کم و پشتیبانی قوس استفاده کنید.
• از یک درمانگر متخصص ماساژ، قبل از تولد نوبت بگیرید.

آیا درد لگن روی زایمان تأثیر می‌گذارد؟ 

در اینجا چند نکته وجود دارد که ممکن است لازم باشد در نظر بگیرید:

• با نزدیک شدن به موعد زایمان به ویژه اگر قصد تزریق اپیدورال دارید، مطمئن شوید که پزشک شرایط شما را مجدداً ارزیابی کرده و سطح درد و دامنه حرکت شما را آزمایش کرده است. این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا در هنگام زایمان مراقبت‌های خاصی برای شما فراهم شود.
• بسته به تحرک شما، ممکن است موقعیت‌های مختلفی برای زایمان شما توصیه شود: زانو زدن در حالی که فردی از پشت شما را پشتیبانی می‌کند و یا دراز کشیدن به پهلو در حالیکه شخصی پای شما را گرفته است.
• اگر بی حسی اپیدورال یا نخاعی را انتخاب کنید، می‌توانید رباط های حساستان را بیش از حد کشیده و بی حس کنید. این امکان را با پزشک خود در میان بگذارید تا بتوانید برای جلوگیری از این مشکل برنامه ریزی کنید.

آیا بعد از تولد کودکم هنوز درد لگن دارم؟ 

بیشتر خانم‌ها در حدود 3 ماه پس از زایمان احساس تسکین کامل می‌کنند. تعداد کمی از آن‌ها درد لگن را دارند که ممکن است به درمان بیشتری مانند تسکین دهنده درد یا دستگاه‌های بی حرکتی مانند کمربندها نیاز داشته باشند. بسیاری از خانم‌ها برای تقویت عضلات شکم و کمر و بازسازی قدرت و هماهنگی در کف لگن از فیزیوتراپی بهره مند می‌شوند.

در موارد بسیار نادری که سمفیز شرمگاهی از هم جدا شده است‌، ممکن است برای تثبیت لگن به جراحی نیاز باشد.