تریگر پوینت‌علت، علائم، تشخیص و درمان

تاریخ: ۱۸ آبان ۱۴۰۲

تریگر پوینت‌ها (یا نقاط ماشه‌ای) نواحی حساسی در عضلات یا بافت همبند (فاشیا) هستند که وقتی تحت فشار قرار می‌گیرند دردناک می‌شوند. فشار دادن روی یک تریگر پوینت باعث درد ارجاعی شده و به این ترتیب، به شناسایی ناحیه خارجی بدن که درد را تولید می‌کند کمک می‌کند. اما گاهی اوقات، درد تریگر پوینت‌ها به سراسر عضله منتشر شده و باعث سندرم‌های درد میوفاسیال می‌شوند. در درمان تریگر پوینت‌ها، مقادیر متمرکزی از فشار بر این نقاط حساس بدن وارد می‌شود تا اسپاسم عضلانی تسکین پیدا کند. اگر درد به درمان غیرجراحی جواب ندهد، از روش تزریق در تریگر پوینت‌ها استفاده می‌‌شود که هدف آن غیرفعال کردن این نقاط و تسکین درد میوفاسیال است.

آناتومی و علل درد

تریگر پوینت‌ها در میوفاسیا شکل می‌گیرند؛ عمدتاً در مرکز یک شکم عضله (muscle belly)، یعنی جاییکه صفحه محرکه انتهایی وارد می‌شود (این‌ها تریگر پوینت‌های اولیه یا مرکزی هستند). این نقاط، یک سری گره‌های قابل لمس با اندازه حدود 2 تا 10 میلیمتر هستند که در درون عضلات سفت بروز می‌کنند. آن‌ها می‌توانند در هر یک از عضلات اسکلتی سراسر بدن شکل بگیرند. همگی ما در بدنمان تریگر پوینت‌هایی داریم. این گره‌ها حتی می‌توانند در نوزادان و کودکان هم به وجود بیایند، اما وجود آن‌ها ضرورتاً باعث ایجاد سندرم درد نمی‌شود. با این حال تریگر پوینت‌ها می‌توانند ارتباط مستقیمی با سندرم درد میوفاسیال، مشکلات اسکلتی- عضلانی، اختلالات روانی و محدود شدن عملکرد روزمره ما داشته باشند.

 چه چیزی باعث دردناک شدن تریگر پوینت‌ها می‌شود؟

اگرچه هنوز ماهیت دقیق تریگر پوینت‌ها ناشناخته است، اما به طور کلی یک تریگر پوینت به عنوان ناحیه کوچکی از عضله تعریف می‌شود که به شدت اسپاسم (انقباض شدید) شده است. به عبارت دیگر، تریگر پوینت یک نقطه کوچک اسپاسمی در بافت عضلانی است. در این ناحیه کوچک، عروق خونی تنگ‌تر می‌شوند و این باعث می‌شود ناحیه مورد نظر کمترین مقدار خون را دریافت کند و در نتیجه حساسیت بیشتری به تحریک پیدا کند؛ این چرخه تشدید را معمولاً “بحران متابولیک” می‌نامند. به همین دلیل، گاهی اوقات از تریگر پوینت‌ها به عنوان سندرم عضلانی بیماری یاد می‌شود.

با این حال، برخی نیز ممکن است این نظر را اشتباه بدانند. آن‌ها باور دارند که این مشکل در واقع یک اختلال حسی یا درد ناشی از تحریک قسمتی از عصب‌های محیطی است که به عنوان نوروپاتی محیطی شناخته می‌شود.

تریگر پوینت‌ها تنها به فشار حساس نیستند، بلکه گاهی اوقات درد و سفتی آن‌ها حتی زمانیکه تحت فشار نیستند، به مناطق اطراف آن‌ها منتشر می‌شود. یک تریگر پوینت ممکن است همچون یک زرده در تخم مرغ در مرکز درد قرار داشته باشد یا به نقاط بسیار دورتری از آن منتشر شود.

علت بروز تریگر پوینت‌ها چیست؟

در مورد علت بروز تریگر پوینت‌ها چند نظریه وجود دارد که عبارتند از:

• کمبود مواد مغذی در بافت، از جمله اکسیژن. کاهش جریان خون به بخش‌های مختلف عضله می‌توانند باعث ایجاد این گره‌ها و در نهایت بروز درد شود.
• استفاده بیش از حد از عضلات که می‌تواند به دلیل ورزش، حالت بدن (پاسچر) و کار طولانی مدت و بدون استراحت با رایانه باشد. چنین حالتی، گاهی اوقات باعث می‌شود که فیبرهای عضلات به طور مزمن منقبض شوند که همین به مرور زمان باعث درد می‌شود.
• وارد آمدن آسیب‌هایی مثل کشیدگی (strain)، به عضله یا فاشیا. این آسیب‌ها ممکن است بعد از بهبودی، تریگر پوینت‌هایی را از خود به جا بگذارند.
• عارضه‌ی استرس مزمن (و مشکلاتی مثل اضطراب، افسردگی و ترومای ناشی از فشارهای روانی)
• کمبود ویتامین‌هایی مثل C، D و B؛ اسید فولیک و آهن
• اختلالات خواب
• مشکلات مفصلی از جمله هایپرموبیلیتی
• افزایش سن
• آسیب‌های ناشی از زمین خوردن، استرس یا ترومای زایمان.

طبقه‌بندی تریگر پوینت‌ها

 تریگر پوینت‌ها را می‌توان به چند گروه تقسیم کرد:

تریگر پوینت‌های اولیه یا مرکزی و ثانویه یا ماهواره‌ای (Satellite)

• تریگر پوینت‌های اولیه یا مرکزی آن‌هایی هستند که باعث درد شدید موضعی شده در محل فشار شده و دردشان مطابق نقشه درد ارجاعی منتشر می‌شود. آن‌ها معمولاً در اطراف مرکز یک شکم عضله بروز می‌کنند. اما، تریگر پوینت‌های ثانویه یا ماهواره‌ای در واکنش به تریگر پوینت‌های مرکزی موجود در عضلات مجاور بروز می‌کنند. معمولاً، آن‌ها بعد از بهبود تریگر پوینت مرکزی خودبخود رفع می‌شوند. این تریگر پوینت‌ها، گاهی اوقات به شکل یک خوشه ایجاد می‌شوند.

تریگر پوینت‌های فعال و غیرفعال یا نهفته

• تریگر پوینت فعال به هر نقطه‌ای گفته می‌شود که در هنگام لمس، باعث درد و ایجاد الگوهای درد ارجاعی می‌شود. تقریباً در همه موارد تریگر پوینت‌های مرکزی و گاهی اوقات هم تریگر پوینت‌های ماهوراه‌ای، فعال هستند. تریگر پوینت‌های غیرفعال، در صورت وجود یک عامل محرک، می‌توانند در نهایت به تریگر پوینت‌های فعال تبدیل شوند.
• تریگر پوینت‌های غیرفعال یا نهفته می‌توانند در هرجایی و حتی زیر نوک انگشتان بروز کرده و به شکل توده‌هایی احساس شوند، اما دردی ندارند. آن‌ها می‌توانند سفتی عضلات را افزایش بدهند.

تریگر پوینت‌های منتشر

این تریگر پوینت‌ها معمولاً در مواردی که حالت بدن دچار ناهنجاری شدیدی است بروز می‌کنند؛ زمانی که این ناهنجاری‌های اسکلتی با این سطح از شدت وجود دارند، (به جای یک تریگر پوینت) چند تریگر پوینت اولیه به وجود می‌آید؛ که بنابراین، در چنین مواردی، ایجاد چند تریگر پوینت ثانویه، فقط پاسخی به مکانیزمی به نام انتشار یا پراکندگی (defuse) است.

تریگر پوینت‌های محل اتصال (Attachment)

این تریگر پوینت‌ها در محل‌های اتصال تاندون و استخوان بروز کرده و آن‌ها را به شدت حساس به لمس می‌کنند. این مشکل در صورت درمان نشدن می‌تواند باعث شروع فرایند تخریب تدریجی در یک مفصل مجاور شود.

تریگر پوینت‌های رباطی

حتی رباط‌ها هم می‌توانند دچار تریگر پوینت شوند. برای مثال، وجود تریگر پوینت‌ها در رباط طولی خلفی ستون فقرات می‌تواند باعث ناپایداری گردن شود. همچنین، بعضی از سندرم‌های درد زانو، بعد از درمان تریگر پوینت‌های رباط کشکک و رباط جانبی فیبولار، خودبخود بهبود می‌یابند.

تریگر پوینت‌ها چطور تشخیص داده می‌شوند؟

برای تشخیص یک تریگر پوینت چهار معیار اصلی وجود دارد:

• وجود یک نوار سفت در فیبر عضله
• وجود یک ناحیه حساس به فشار در درون آن نوار سفت بافتی
• نقطه مورد نظر درد یا فشار حس شده را به ناحیه دیگری ارجاع می‌دهد؛ برای مثال، شما عضله تراپزیوس را فشار می‌دهید اما انتشار آن را به درون سر خود احساس کرده و دچار سردرد می‌شوید.
• بروز یک انقباض ناگهانی در پاسخ به وارد کردن فشار یا سوزن خشک به عضله‌ مورد نظر.

علائم یک تریگر پوینت

حالا چطور می‌توان فهمید که مشکل تریگر پوینت است، نه یک استخوان یا عصب؟ در جواب باید گفت که یک سری علائم وجود دارد که با مشاهده آن‌ها می‌توان فهمید که درد موجود ناشی از یک تریگر پوینت است. این علائم عبارتند از:

• گره یا نواری که روی آن فشار می‌دهید روی یک عضله است، نه روی استخوان یا عصب.
• نقطه‌ای که روی آن فشار می‌دهید درد را ارجاع می‌دهد. وقتی مستقیماً روی یک عصب فشار می‌دهید معمولاً درد عصبی را به شکل یک شوک الکتریکی یا سوزن سوزن شدن حس می‌کنید، اما درد تریگر پوینت به این صورت نبوده، بلکه درد مبهمی است که منتشر می‌شود.
• دچار یک درد عضلانی می‌شوید که از بین نمی‌رود و حتی حرکت یا ورزش کردن هم آن را بدتر می‌کند.
• درد عضلانی‌تان مزمن است.

رو‌ش‌های درمان تریگر پوینت

برای تسکین درد تریگر پوینت چند روش وجود دارد. معمول‌ترین روش برای این کار استفاده از فشار مداوم با انگشتان دست خصوصاً شست، آرنج یا توپ و سایر ابزارهای ماساژ است. روش سوزن خشک هم یکی دیگر از درمان‌های تریگر پوینت است که به خاطر تأثیر قابل توجهش استفاده از آن در حال گسترش است.

درمان دستی برای تریگر پوینت

این روش معمولاً شامل فشار مداوم بر تریگر پوینت‌ها است که تا تسکین درد ادامه دارد. در این روش، اگر گره موجود در نوار سفت بافتی را پیدا کردید، باید آنقدر روی آن فشار بیاورید تا درد شروع به کاهش کند. این کار ممکن است 30 ثانیه تا یک دقیقه طول بکشد. اگر تریگر پوینت واقعاً مزمن باشد، برای تسکین درد به چند نوبت درمان نیاز خواهد بود. برای اعمال فشار و تسکین درد می‌توانید از یک توپ استفاده کنید. این روش که تحت عنوان فشار ایسکمیک هم شناخته می‌شود، اینگونه عمل می‌کند که ابتدا با اعمال فشار جریان خون از محل گره دور شده و بعداً که دست یا وسیله فشار دهنده را برمی‌دارید جریان خون به سرعت به محل برگشته و تمام مواد مغذی تازه را با خود به آنجا می‌برد.

سوزن خشک برای دردهای میوفاسیال

استفاده از این روش برای رفع تریگر پوینت‌ها به تدریج گسترش پیدا کرده است. در این روش، یک سوزن طبی به تریگر پوینت فرو برده می‌شود تا در عضله یک پاسخ انقباضی ناگهانی ایجاد شود. سوزن، با ایجاد انقباض ناگهانی باعث می‌شود که عضله منقبض و سپس شل شود؛ این سفت و شل شدن عضله کمک می‌کند تا بدن دست از انقباض مداوم بافت عضله بردارد. سوزن خشک، همچنین به سیستم عصبی کمک می‌کند تا حساسیت کمتری نسبت به درد داشته باشد که این باعث می‌شود بعد از درمان دردی را احساس نکنید یا حداقل دردتان کاهش پیدا کند. علاوه بر این، سوزن خشک کمک می‌کند تا جریان خونِ بیشتر، و در نتیجه مواد مغذی بیشتری، به عضله وارد شود.

درمان‌های خانگی تریگر پوینت‌ها

درمان‌های خانگی که با استفاده از آن‌ها می‌توانید عضله را ریلکس کرده و درد را تسکین دهید به این شرح‌اند:

• اگر بعد از یک فعالیت درد شدت پیدا کرد می‌توانید با استفاده از کیسه یخ، درد و التهاب را کاهش بدهید. اگر درد برای مدتی باقی ماند، یا اگر موقع بیدار شدن هنوز هم درد عضله داشتید، می‌توانید با استفاده از یک پد گرمایی سفتی عضله را کاهش بدهید.
• ماساژ دادن تریگر پوینت، گره را شل کرده و باعث ریلکس شدن عضله می‌شود.
• داروهای ضدالتهاب می‌توانند درد عضله را تسکین بدهند.
• ببینید چه فعالیت‌هایی تریگر پوینت را تشدید می‌کنند و در صورت امکان از انجام آن‌ها اجتناب کنید. اگر ناراحت بودن محل کارتان به تنش عضلانی شما کمک می‌کند، سعی کنید از میز و صندلی ارگونومیک‌تری استفاده کنید. به یاد داشته باشید که تریگر پوینت‌ها می‌توانند واکنشی به استرس‌های روحی و جسمی باشند.
• در برنامه روزانه خود، آن دسته از تمرینات ایروبیک که بر عضلات گردن و شانه‌ها تمرکز دارند را هم بگنجانید. انجام یک ست حرکت پروانه، حرکات کششی یا شنا می‌تواند با گرم کردن و کشش دادن به عضلات تراپزوئید، تنش عضلانی شما را کم کند.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

اکثر گردن دردها ظرف چند روز یا چند هفته رفع می‌شوند. اگر تریگر پوینت‌های شما به درمان‌های خانگی جواب ندادند، در این صورت باید برای ارزیابی و درمان به یک متخصص دردهای عضلانی مراجعه کنید. مشکلات ناشی از کشیدگی و استرس‌های عضلانی می‌توانند روی هم انباشته شوند، بنابراین همیشه بهتر است درد را هرچه زودتر درمان کنید. اغلب، انجام یک برنامه درمانی شامل فیزیوتراپی و ماساژ درمانی، و در صورت نیاز تزریقات تریگر پوینت، می‌تواند تریگر پوینت‌ها را ریلکس کرده و به بهبودی شما کمک کند.

پرسش‌های متداول

بهترین درمان برای تریگر پوینت چیست؟

برای درمان تریگر پوینت‌های غیرفعال مدالیته‌های مختلفی مثل تکنیک کشش و اسپری، اولتراسونوگرافی، درمان‌های دستی و تزریق، وجود دارد. تحقیقات نشان داده که تزریق در تریگر پوینت‌ها یکی از مؤثرترین مدالیته‌های درمانی برای درمان تریگر پوینت‌های غیرفعال بوده و علائم آن را به سرعت تسکین می‌دهد.

بهبود یک تریگر پوینت چقدر طول می‌کشد؟

علائم تریگر پوینت‌هایی که اخیر به وجود آمده‌اند را اغلب می‌توان ظرف فقط چند دقیقه تسکین داد، اما برای رفع اکثر تریگر پوینت‌های حاد به 2 تا 10 روز زمان نیاز است. عارضه‌های مزمن پیچیده‌تر بوده و غالباً کمتر به درمان‌ها جواب می‌دهند. با این حال، حتی بعضی از این مشکلات را هم می‌توان فقط ظرف 6 هفته رفع کرد.

آیا تریگر پوینت‌ها خودبخود از بین می‌روند؟

تریگر پوینت‌ها خودبخود از بین نمی‌روند. البته، با استراحت و درمان، تا حدی تسکین پیدا می‌کنند که دیگر درد را ارجاع ندهند، مگر اینکه متخصص یا درمانگر روی آن‌ها فشار بیاورد؛ اما در هر حال، بدون یک درمان قطعی، آن‌ها در جای خود باقی خواهند ماند.