خوابیدن با وجود درد ستون فقرات آسان نیست. از آنجا که ما در هنگام خواب حرکت می‌کنیم، حتی اگر در ابتدا به حالتی خوابیده باشیم که نسبتاً راحت بوده باشد مانند خوابیدن به پشت ممکن است ناگهانی در هنگام حرکت در خواب به دلیل بروز دوباره درد بیدار شویم.
دانستن این که چه چیزی باعث بروز کمر درد شده است، منشأ درد کجاست و چگونه می‌توان آن را درمان کرد به تعیین بهترین حالت خواب ما کمک می‌کند. یکی از شایع‌ترین منابع درد، فتق دیسک کمر است که گاهی به آن لغزش، پارگی یا بیرون‌زدگی دیسک نیز گفته می‌شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در کلینیک امید میتوانید با شماره تلفن‌های02188801800 و 09107803155 تماس حاصل فرمایید.
فتق دیسک کمر چیست؟
زمانی که قسمت نرم بین مهره‌های ستون فقرات به عصب‌های اطراف آن فشار وارد می‌کنند، گفته می‌شود که دیسک بیرون زده است. عبارت “فتق” به معنی بیرون‌زدگی یا لغزش است. گاهی اوقات به این مشکل، پارگی دیسک نیز گفته می‌شود.
فتق دیسک کمر غالب اوقات در ناحیه پایین کمر یا لومبار– قسمتی از ستون فقرات که بین انتهای دنده‌ها و لگن قرار دارد – اتفاق می‌افتد. دیسک‌ها ضربه‌گیرهای نرمی هستند که بین استخوان‌های ستون فقرات قرار دارند.ستون فقرات، بدن ما را نگه می‌دارد و از نخاع و عصب‌ها محافظت می‌کند. دیسک‌ها در ستون فقرات امکان حرکت را برای آن فراهم می‌کنند.
علت ابتلا به فتق دیسک کمر چیست؟
علل فتق دیسک کمر:
- فرسودگی و پارگی ناشی از تحلیل عمومی ستون فقرات. با افزایش سن، دیسک‌ها آب خود را از دست داده و خشک می‌شوند. وقتی این اتفاق می‌افتد، لایه خارجی آن مستعد شکستگی و ترک‌خوردگی شده و لایه داخلی از این ترک‌ها بیرون می‌زند.
- بلند کردن و چرخش با اجسام سنگین در حالی که وضعیت بدنی نامناسب باشد. باید اجسام را به کمک زانوی خود بلند کنید و کمر خود را در هنگام بلند کردن اجسام خم نکنید. قسمت میان تنه خود را در هنگام چرخش بدن ثابت نگه دارید.
- چاقی. وزن اضافی باعث افزایش فشار وارده بر مهره‌های ستون فقرات شده و در نهایت به دیسک‌های بین آنها آسیب وارد می‌کند.
- تحلیل ژنتیکی دیسک‌ها نیز ممکن است باعث از بین رفتن دیسک‌ها شود. در حالی که ممکن است شما به یک بیماری ارثی واقعی مبتلا نباشید اما اگر والدین شما به آن مبتلا باشند احتمال این که شما هم دچار فتق دیسک شوید وجود دارد.
علائم شایع
نشانه‌های فتق دیسک کمر:
- بیحسی و احساس گزگز (گاهی اوقات احساس سوزن سوزنی شدن مانند زمانی که پای شما خواب می‌رود) در دست‌ها و پاها. اگر شما هر یک از این علائم را مشاهده کردید باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
- درد موضعی در محل بیرون‌زدگی یا درد تیرکشنده ناشی از وارد آمدن فشار بر عصب‌های ستون فقرات. یک مثال عمومی در صورت ابتلا به فتق دیسک شدید، درد سیاتیک است که از قسمت پایین کمر شروع شده و به پشت پاها کشیده می‌شود.
- ضعف عضلانی که باعث بروز مشکلاتی نظیر بی‌اختیاری ادراری می‌شود.
- عدم وجود علامت – برخی افراد ممکن است علامتی از فتق دیسک نداشته باشند.
بهترین وضعیت برای خوابیدن در صورت ابتلا به فتق دیسک کمر
پس از مشورت با پزشک و تعیین شدت فتق دیسک و ارائه روش درمانی مناسب باید توجه ویژه‌ای به نحوه خوابیدن خود نیز داشته باشید.
خوابیدن مانند جنین
برای افراد مبتلا به فتق دیسک به خصوص در قسمت پایین کمر، غالباً توصیه می‌شوند که مانند یک جنین بخوابند زیرا در این حالت فشار دیسک بیرون زده بر عصب‌ها به دلیل باز شدن فضای بین مهره‌ها کاهش می‌یابد. برای خوابیدن به این حالت، یک جنین را در رحم مادر تصور کنید – روی پهلوی خود دراز کشیده و زانوها را به سمت قفسه سینه بکشید و کمر خود را گرد کنید. دستان خود را میتوانید نزدیک قفسه سینه یا هر جایی که راحت هستید قرار دهید.
خوابیدن به پشت
اگر شما معمولاً به پشت می‌خوابید، در صورت ابتلا به فتق دیسک کمر برخی تنظیمات به شما در بهتر خوابیدن کمک می‌کنند. یک بالش محکم زیر زانوهای خود قرار داده و به پشت دراز بکشید. مشابه خوابیدن به حالت جنینی، بالا آوردن زانو باعث برداشته شدن فشار از روی قسمت پایین کمر شما می‌شود.
خوابیدن به پهلو
اگر عادت دارید به پهلو دراز بکشید، یک بالش بین زانوهای خود قرار دهید تا لگن شما با ستون فقراتتان هم تراز شده و انحنای طبیعی ستون فقرات نیز حفظ شود. همانند حالت جنینی، در این حالت نیز فضای بین مهره‌های شما کمی بازتر می‌شود.
خوابیدن روی ریکلاینر
افرادی که ریکلاینر دارند و عادت دارند که به پشت بخوابند فرصت مناسبی در اختیار دارند. با این که خوابیدن در رختخواب شخصی راحت است اما در برخی شب‌ها که درد دارید باید خود را آماده کنید که روی ریکلاینر بخوابید. با بالا آوردن پاها، فشار وارده بر ستون فقرات شما کاهش می‌یابد. برای این منظور میتوانید یک بالش محکم در زیر قسمت بالای کمر و زیر پاهای خود قرار دهید.
از خوابیدن به چه حالت‌هایی باید خودداری کنید؟
در صورت امکان باید از خوابیدن روی شکم خودداری کنید زیرا در این حالت ستون فقرات شما در وضعیت مناسبی قرار نمی‌گیرد. زمانی که شما به این حالت می‌خوابید، انحنای طبیعی کمر تغییر کرده و باعث بروز درد و مشکل در آینده می‌شود. اگر شما عادت دارید که به این شکل بخوابید و در تلاش برای درمان فتق دیسک کمر خود نیز هستید سعی کنید از روش‌های بالا برای خوابیدن بهره ببرید تا به کاهش درد شما کمک شود.
خوابیدن پس از انجام عمل جراحی
در موارد حاد، پزشک ممکن است انجام عمل جراحی را برای حل مشکل به شما توصیه نماید. اگر شما برای درمان فتق دیسک کمر خود به عمل جراحی نیاز دارید نباید استرسی در مورد نحوه خوابیدن خود پس از انجام عمل داشته باشید.
پس از انجام عمل جراحی میتوانید همان طور که عادت دارید بخوابید. خوابیدن به پهلو در حالی که یک بالش بین پاهای خود قرار داده‌اید یا خوابیدن به پشت در حالی که یک بالش در زیر زانوهای خود گذاشته‌اید به افزایش راحتی شما کمک کرده و از ستون فقرات شما بیشتر محافظت می‌کند.
زمانی که حالت خود را تغییر می‌دهید باید به جای چرخاندن قسمت بالا یا پایین بدن خود از حرکات پایدار و با ثبات استفاده کنید.
تسکین درد ناشی از ابتلا به فتق دیسک کمر
در صورتی ابتلا به فتق دیسک کمر علاوه بر نحوه خوابیدن باید به نکات دیگری نیز در مسیر بهبودی خود توجه داشته باشید:
- حرکات کششی یا یوگای سبک – انجام حرکاتی که باعث تحرک شما می‌شوند، مزایای زیادی به دنبال خواهند داشت. یوگا برای تقویت عضلات میان تنه مفید است و احتمال ابتلا به مشکلات کمر در آینده را کاهش می‌دهد. این کار همچنین به افزایش آرامش و آزادی ذهن شما در هنگام خوابیدن نیز کمک می‌کند.
- به حرکات خود در هنگام بیداری توجه داشته باشید – برای پیشگیری از تشدید علائم و تسریع روند بهبودی بهتر است نسبت به حرکات خود توجه داشته باشید. از حرکات تکانشی و ناگهانی پرهیز کنید و در هنگام بلند کردن اجسام سنگین یا چرخیدن به طرفین توجه کافی داشته باشید.
- حفظ وضعیت بدنی صحیح – قوز کردن یا نشستن در وضعیتی که ستون فقرات شما انحنای درستی نداشته باشد باعث بروز مشکلات وضعیتی می‌شود. اگر شما باید به مدتی طولانی بنشینید، هر از چند گاهی استراحت کنید و همین طور روی یک صندلی ارگونومیک بنشینید.
- از تشک‌های مناسب و بالش‌های مرغوب استفاده کنید – رختخوابی که خیلی سفت باشد (از آزاد بودن ستون فقرات شما جلوگیری کند) یا خیلی نرم باشد (باعث ایجاد انحنای غیر طبیعی یا احتمالاً ابتلا به اسکولیوزیس شود) از کمر شما به اندازه کافی محافظت نمی‌کند. تشک‌هایی که سفتی و نرمی آنها در حد متوسط باشد معمولاً از کمر به اندازه کافی حفاظت و حمایت می‌کنند.
- خواب را در اولویت قرار دهید – حتماً بین 6 تا 8 ساعت در شب بخوابید و به زمان خوابیدن خود متعهد باشید. اگر خوابیدن جزو اولویت‌های شما باشد، بدن خود را ترغیب می‌کنید که روند بهبودی موفقیت‌آمیزی داشته باشد.
سؤالات رایج
برای درد ناشی از فتق دیسک کمر چه کاری می‌توان انجام داد؟
پزشک ممکن است داروهایی را برای تسکین درد تجویز نماید. ممکن است شما پس از دو روز مصرف این داروها فعال‌تر شوید. فعال شدن به شما کمک می‌کند که سریع‌تر بهبود یابید. اگر درد شما شدید است، پزشک ممکن است به شما توصیه نماید که به مدت یک یا دو روز در رختخواب استراحت کنید.
اگر مصرف داروهای مسکن مؤثر واقع نشد، پزشک ممکن است داروهایی در ستون فقرات شما تزریق نماید. این ممکن است باعث رفع درد شما شود. احتمال دارد که شما به بیش از یک مرتبه تزریق نیاز داشته باشید.
گاهی اوقات کشش ستون فقرات توسط پزشک خانواده یا کایروپرکتیکور به تسکین درد کمک می‌کند.
احتمال بهبودی من چقدر است؟
شانس شما خوب است. بیشتر افراد مبتلا به فتق دیسک کمر پس از 4 هفته بهبود می‌یابند. گاهی اوقات ممکن است این زمان طولانی‌تر شود. اگر شما هنوز پس از 4 تا 6 هفته، درد یا بیحسی دارید یا اگر مشکل شما تشدید شده است باید با پزشک خود صحبت کنید. گاهی اوقات برای تسکین درد نیاز به عمل جراحی دارید.
اگر شما برای استحمام کردن یا کاهش وزن مشکل دارید، در هنگام شب درد دارید یا درد و بیحسی شما در ستون فقرات بیش از حد معمول است باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. این ممکن است علامت ابتلا به مشکلات جدی‌تر و خطرناک‌تر باشد.
