آنژیوگرافی: مراقبت های لازم در منزل

آنژیوگرافی روندی است که دقیق ترین اطلاعات ممکن را از عروق تهیه و قبل از عمل در اختیار جراح قرار می دهد.

بر مبنای این اطلاعات جراح می تواند برخی از بیماری ها را بدون نیاز به عمل جراحی باز درمان کند و در صورت نیاز به عمل باز این اطلاعات در انجام سریع و دقیق جراح را یاری می کند.
آنژیوگرافی از دو کلمه آنژیو به معنای رگ یا عروق و کلمه گرافی به معنای نگاشتن تشکیل شده استکه به مطالعه رادیولوژی سرخرگهای خونی باتزریق ماده حاجب یددارمحلول درآب رابه طورمستقیم باسوزن(Catheterism)باهدایت کاتترانجام می گیرد.
پس از انجام آنژیوگرافی عروق کرونر و یافتن محل ‏تنگی سرخرگی، در صورت مناسب بودن این ضایعه برای آنژیوپلاستی، بالون آنژیوپلاستی از ‏طریق کاتتر وارد سرخرگ شده و در محل تنگی باز می شود. به این وسیله تنگی شریان باز ‏می شود. با توجه به برگشت تنگی در این محل در اغلب موارد، در این محل استنت ( یک ‏لوله فنر مانند) قرار داده می شود. ممکن است آنژیوپلاستی یک یا چند رگ در یک جلسه ‏انجام شود. برخی از استنت ها حاوی دارو می باشند که این دارو به تدریج آزاد شده و از ‏تنگی مجدد و رشد مخاطی جلوگیری می کند؛ قطعاً این نوع استنت ها هزینه بالاتری دارند.

موارد نیاز به آنژیوگرافی

ممکن است افراد دچار انسداد در سرخرگهای قلبی ،چنانچه احساس ناراحتی زیادی در قفسه سینه بکنند یا انسداد سرخرگهای قلبی، آنها را در معرض خطر حمله قلبی یا مرگ قرار بدهد، نیاز به آنژیوگرافی قلب پیدا کنند . سالانه افراد بسیار بیشتری تحت آنژیوگرافی کروناری قرار می گیرند .

نحوه کار

در آنژیوگرافی یک کاتتر پلاستیکی نازک به داخل یک رگ بزرگ سطحی (نظیر شریان فمورال ‌، شریان براکیال، ورید جوگولر) وارد می‌شود و به سمت ناحیه هدف هدایت می شود. سپس ماده حاجب ید دار به داخل رگ تزریق می‌شود. (برای بیمارانی که به مواد ید دار حساسیت دارند می توان از گاز دی اکسیدکربن استفاده کرد.)
سپس پرتوهای ایکس از قسمت بالایی دستگاه سی آرم به سمت ناحیه هدف تابانده می شود و گیرنده هایی در قسمت پایین دستگاه سی آرم وجود دارد که این پرتوها را جذب می کنند.
پس از این فرایند، تصویری واضح و دقیق از رگ و قسمت های مختلف آن بر روی عکس یا فیلم ظاهر می شود. در هنگام عکس‌برداری به علت اینکه بافت عروقی بدن جزء نسج نرم بوده و تراکم کمی دارد ، اشعه به راحتی از همه آن ها عبور کرده و بر روی فیلم نمی توان هیچ تصویری داشت. به همین علت جهت مشخص کردن ساختمان و وضعیت عروق بدن از موادی با عدد اتمی بالا مانند اوروگرافین و آمنیو پاک و غیره استفاده می کنند که این مواد را اصطلاحاً مواد حاجب گویند و در لحظه عکس‌برداری این مواد را به داخل عروق هدایت کرده و همزمان عکس‌برداری انجام می شود.

اقدامات قبل از انجام آنژیوگرافی

قبل از انجام آنژیوگرافی، اگر بیمار داروهای قندخون، فشارخون، چربی خون و ضدآنژین را مصرف می کند، باید به پزشک بگوید.

1. میزان مصرف مایعات چند روز قبل از انجام آزمایش باید افزایش یابد.
2. افرادی که به ید یا غذاهای دریایی حساسیت دارند، یا مبتلا به دیابت یا مشکلات کلیوی هستند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای واکنش و حساسیت نسبت به ید موجود در مواد رنگی آنژیوگرافی باشند، بنابراین باید حتما این مسئله را از قبل به پزشک بگویند.
3. سابقه واکنش به مواد حاجب در گذشته، مصرف داروی ویاگرا (Viagra) یا احتمال حاملگی نیز باید حتما به پزشک گزارش شود.
4. فرد باید ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از انجام آزمایش چیزی نخورد. در برخی موارد از افراد خواسته می‌شود که شب قبل از انجام آنژیوگرافی در بیمارستان بستری شوند، در غیر این صورت، صبح همان روز در بیمارستان مورد معاینه قرار می‌گیرند.
5. قبل از انجام آنژیوگرافی باید رضایت‌نامه بیمار امضا شود و لباس مخصوص (گان) پوشیده شود. معمولا مراقب بهداشتی نحوه انجام آزمایش و خطرات احتمالی آن را توضیح خواهد داد.
6. قبل از آنژیوگرافی، موهای محل ورود کتتر آنژیوگرافی در قسمت بازو یا ران تراشیده می شوند.

عوارض آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی

شایعترین عارضه آن خونریزی از محل رگ گیری (کشاله ران) است که با رعایت توصیه های شده پیشگیری می شود.
انسداد مجدد داخل استنت نیز مهم است. و به دو دلیل رخ می دهد: ۱) انسداد ناگهانی داخل استنت بدلیل تشکیل لخته با تحریک جسم خارجی (استنت فلزی )، که در استنت های داروئی طولانی مدت تر است. علائم آن درد سینه ناگهانی مثل سکته قلبی است که باید سریعا و بدون درنگ به بیمارستان مراجعه کرد . اتلاف وقت با امید بهبودی درد یا مصرف پرل زیر زبانی تی ان جی TNG)) به صلاح نیست.و با مصرف طولانی مدت و منظم روزانه آسپرین و کلوپیدوگرل (پلاویکس، اسویکس و …) قابل پیشگیری است. ۲) انسداد تدریجی و رشد اندوتلیوم عروق کرونری . که پدیده ای تدریجی بوده با درد سینه فعالیتی (آنژین) پیشرونده طی چندین ماه رخ مشخص می شود و در استنت های ساده غیر داروئی شایعتر از استنت های داروئی است.
یکی از عوارض‌ دیگر آنژیوپلاستی این است که اگر پزشک تبحر کافی نداشته باشد، طی فشاری که توسط بالون به رگ وارد می ‌شود، رگ پاره می‌ شود که البته در بیمارستان ‌هایی که آنژیوپلاستی انجام می ‌شود پزشک جراح قلب آماده‌ است تا در صورت نیاز بیمار فورا به اتاق عمل انتقال یابد.

مزایا

مزایای انجام آنژیو گرافی عبارتند از:

1. آنژیوگرافی جزئیات زیادی را از عروق کرونری بصورت تصاویر واضح تهیه می کند که در موارد نیاز به جراحی بسیار مفید است.
2. در آنژیوگرافی انتخابی این امکان وجود دارد که عروق کوچکتر و فرعی تر نیز با عبور کاتتر کوچکتر از درون کاتتر بزرگ مورد بررسی قرار گیرد.
3. کیفیت وجزئیات بدست آمده از آنژیوگرافی در مقایسه با روشهای دیگر غیرتهاجمی بسیار بالا است.

خطرات آنژیوگرافی

1. تامپوناد قلبی
2. نامنظم شدن ضربان قلب
3. پایین آمدن فشار خون
4. سکته مغزی
5. حملات قلبی

مراقبت های لازم در منزل

پس از انجام آنژیو گرافی و ترخیص بیمار لازم است مواردی رعایت شود که عبارتند از:

1. سی دی و جواب آنژیوگرافی را ازبخش تحویل بگیرید و در نگهداری آنها کوشا باشید.
2. یک تا سه روز از انجام فعالیتهای سنگین بلند کردن اشیاء سنگین، باال رفتن از پله ها و رابطه زناشویی خودداری نمایید.
3. پانسمان محل آنژیوگرافی را یک روز بعد از ترخیص زیر دوش آب بردارید.
4. در موقع دوش گرفتن روی صندلی بنشینید. حمام خیلی گرم یا خیلی سرد نباشد . زمان دوش گرفتن کوتاه در حد پنج تا ده دقیقه باشد.
5. در صورتیکه محل آنژیوگرافی دچار التهاب ،خونریزی یا تورم شود به پزشک مراجعه نمایید (سیاهی پوست ناحیه تا حدودی طبیعی است).
6. در صورت بروز درد قفسه سینه یا سوزش جناغ هر جا که هستید دراز بکشید و یک عدد قرص زیر زبانی استفاده کنید و پنج دقیقه صبر دهید. در صورت ادامه درد قرص دوم را استفاده کنید و پنج دقیقه صبر دهید اگر درد هنوز ادامه داشت قرص سوم را هم مصرف نمایید و به نزدیکترین مرکز درمانی و یا پزشک مراجعه فرمایید.
7. روز ترخیص با در دست داشتن برگه نوبت دهی به پذیرش درمانگاه مراجعه نمایید و نوبت مراجعه بعدی را دریافت نمایید.
8. در موقع مقرر به پزشک مراجعه نمایید و مدارک پزشکی بویژه سی دی و گزارش آنژیوگرافی را به همراه داشته باشید.
9. داروهای خود را به موقع و به میزان تجویز شده استفاده نمایید.
10. از هیجانات شدید و محیط های پر اضطراب و شلوغ پرهیز نمایید.
11. رژیم غذایی کم نمک و کم چربی را رعایت فرمایید.
12. حتما ورزش و پیاده روی را در برنامه روزانه خود بگنجانید .
13. در صورت مصرف سیگار حتما آن را قطع فرمایید.
14. در صورت داشتن وزن باال می بایست وزن خود را کاهش دهید.
15. در صورتیکه سابقه قند خون و یا چربی خون دارید می بایست قند وچربی خود را با رژیم غذایی و دستورات دارویی طبق نظر پزشک کنترل نمایید.

از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات  عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت  و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)