آنژیوگرافی قلب و کاربردهای تشخیصی و درمانی

این روش که در ابتدا بر روی حیوانات آزمایشگاهی انجام شد، برای اولین بار در سال ۱۹۲۹توسط ورنر فورسمن بر روی انسان صورت گرفت. هدف فورسمن ابداع روشی برای رساندن مستقیم داروها به درون قلب بود، اما قابلیت تکنیک فورسمن، به عنوان یک ابزار تشخیصی توسط افراد دیگر مورد توجه قرار گرفت. امروزه کاتتریزاسیون و آنژیوگرافی قلبی برای اهداف تشخیصی، مداخله درمانی و یا هر دو انجام می‌پذیرند.

کاربرد آنژیوگرافی قلب

کاربرد تشخیصی

مهم‌ترین ویژگی آنژیوگرافی بررسی دقیق عروق کرونر قلب میباشد. این روش تصویربرداری اطلاعاتی را به دست می‌دهد که شاید هیچ روش دیگری قادر به مهیاکردن آنها نباشد. در این روش امکان اندازه‌گیری مستقیم فشارهای داخل قلب و با تزریق ماده حاجب امکان مشاهده عروق کرونر قلب، حفره‌های قلبی و عروق بزرگ فراهم می‌شود. کاربرد معمول آنژیوگرافی شامل تایید ناهنجاریهای احتمالی داخل قلبی و تعیین موقعیت آناتومیک و اهمیت فیزیولوژیک آنها و نیز بررسی تنگی عروق کرونری قلبی می‌باشد. اگر عروق قلب به‌طور کامل باز باشند، ماده حاجب به خوبی در طول رگ امتداد پیدا می‌کند اما اگر مناطقی از رگ دچار تنگی باشند در این نواحی ماده حاجب خوب عبور نمی‌کند و در عکس به خوبی محل تنگی و شدت آن مشخص می‌شود، و از روی همین اطلاعات، نحوه درمان و نیاز به آنژیوپلاستی یا جراحی قلب را تعیین می‌کند.
اپس قبل از اقدامات درمانی مانند آنژیوپلاستی شریان (سرخرگ) کرونر،جراحی باز پیوند عروق کرونر یا عمل جراحی دریچه‌ها ،به آنژیوگرافی تشخیصی نیاز است.

کاربرد درمانی (آنژیو پلاستی)

آنژیوپلاستی به معنی باز کردن یا ترمیم رگ می‌باشد. در این روش رگ مسدود توسط بادکنکی متسع می‌شود و چند ثانیه در این حالت نگاه داشته می‌شود تا رگ باز شود. اغلب برای محکم کاری یک لوله فنر مانند به نام
استنت داخل رگ مسدود قرار داده می‌شود تا از انسداد مجدد آن جلوگیری به عمل آید.

مزایای آنژیوگرافی قلب

آنژیوگرافی قلب در زمانی کوتاه وضعیت گرفتگی عروق قلب را به‌خوبی نشان داده و به پزشک کمک می‌کند تا نوع درمان را با اطمینان بیشتری تعیین ‌کند. آنژیوگرافی درمانی کاربرد بسیار گسترده‌ای داشته و در مقایسه با عمل جراحی از مزایای متعدد از جمله کوتاه شدن دوره بستری، کاهش هزینه و کاهش عوارض بعد از عمل جراحی برخوردار است. به گفته متخصصین قلب و عروق امروزه آنژیوگرافی برای بررسی عروق کلیه، مغز، قلب، ریه و دستگاه گوارش نیز به کار می‌رود.

اقدامات قبل از آنژیوگرافی

( BASIC REQUIREMENTS )
1 – ارائه تصاویر پرکیفیت بر روی کلیشه رادیوگرافی
2 – توانایی رادیوگرافی به صورت سریال روی فیلم حتی تحت زاویه
۳- ارائه تصاویر به صورت ( Real Time ) با دقت بسیار بالا و امکان پردازش تصویر پس از دریافت
۴- تابش زاویه ای ( Angled Projection )
5 -برای آنژیوگرافی مغزی ( Cerebral ) و شکمی ( Abdominal ) تکنیکهایی مانند :
Magnification Radiography ، Radiography Stereoscopic Radiography and Stereoscopic magnification ، (cine fluorography ( cine biplane fluorography تکنیک های اختصاصی محسوب می شوند .
۶- ابزار ثبت آثار حیاتی و توانایی برنامه ریزی کردن انژکتور اتوماتیک و سیستم کنترل ژنراتور اشعه ایکس با آثار حیاتی .
۷- ژنراتور مناسب ، توان مناسب ، ثبات فاکتورهای رادیوگرافی ، تشعشع کنترل شده و پر کیفیت .
۸- عدم نیاز به حرکت دادن بیمار
۹- توانایی عملکرد به عنوان یک تشخیص اورژانس
۱۰- فضای مناسب برای کار پزشک و دستیاران در هنگام عبور کاتتر در عروق بیمار
۱۱- اطمینان از عدم تابش غیر برنامه ریزی شده پرتوی x
12- قابل استریل بودن دستگاه ،‌ لوازم و …
۱۳- ایمنی کامل در مقابل شوک الکتریکی
۱۴- دوز کمتر اشعه
۱۵- سهولت عمل با کاتتر قلبی ( Cardiac Catheterization ) امروزه به عنوان معمولترین گزینه ( روتین ) تلقی شده و اطلاعاتی از قبیل فشارخون درون عروقی ،‌ الکتروکاردیوگرام، oxygen saturation
، Carbon dioxide saturation و غیره به راحتی از طریق کاتتر ارسال شده به درون عروق ، به صورت دینامیک ( زنده ) در محل ضایعه به دقت قابل مشاهده خواهد بود .

بنابراین می توان گفت اطلاعات مربوط به فرم ، وضعیت و چگونگی ،‌ محل و نوع ضایعه ، تشخیص را ممکن و اقدام بعدی را بلافاصله مشخص می نماید .

سی تی اسکن ( XCT ) که از تجهیزات اختصاصی قلب محسوب نمی شود ،‌ در بسیاری از موارد به عنوان تشخیص سریع اولیه می تواند به کارگرفته شود ، ولی در مورد ضایعات بسیار کوچک ، تشخیص قابل اعتمادی را تضمین نمی کند . در ضمن به علت زمان نسبتاً زیاد بین اسکن و بازسازی تصاویر نمی تواند در بررسیهای کاردیاک به کار آید . MR اخیراً با کمک نرم افزارهای بسیار پیچیده توانسته است جای خود را در این عرصه باز نماید و امروزه MR Angiography گزینه ای صحیح به عنوان جایگزین تلقی می گردد .

آنژیوگرافی یکی از روش های تصویربرداری تشخیصی با استفاده از اشعه ایکس می باشد. در حال حاضر بااستفاده از ام آر آی و سی تی اسکن نیز امکان آنژیوگرافی وجود دارد ولی در آنژیوگرافی عروقی بیشتر از لوله باریکی که اصطلاحاً کاتتر نام دارد استفاده می شود.
در این روش با شکاف دادن ناحیه ای که سرخرگ در زیر آن واقع شده است آنژیوکت وارد سرخرگ شده و کاتتر به منطقه مورد نظر هدایت می شود و سپس کاتتر به انژکتور اتوماتیک متصل شده و ماده حاجب به داخل رگ تزریق و تصویربرداری انجام می گیرد . انژیوگرافی برای بررسی عروق کلیه ، اندامها ، مغز ، قلب ، ریه و دستگاه گوارش به کار می رود. این روش تصویربرداری برای بیماری های زیر کاربرد دارد : تصلب شرائین ، آنوریسم ، صدمات عروقی ،برای بررسی عروق کرونر ، برای بررسی عروقی که خون رسانی به تومور را به عهده دارند و احیانا” مسدود کردن این عروق به منظور از بین بردن تومور و بالاخره برای بررسی خونریزی های داخلی

انواع مختلف آنژیوگرافی

آنژیوگرافی کرنری (Coronary Angiography)
آنژیوگرافی مغزی (Cerebral Angiography)
آنژیوگرافی محیطی (از دست یا پا) (Peripheral Angiography)
آنژیوگرافی احشایی (Visceral Angiography)
آنژیوگرافی ریوی (Pulmonary Angiography)
آنژیوگرافی لنفاویlumph Angiography) (
پرتو نگاری بطنی قلب از طرف راست(Right heart ventriculography)
پرتو نگاری بطنی قلب از طرف چپ(Left heart ventriculography)
آنژیوگرافی آئورت(Aortography)
آنژیوگرافی شبکیه‌ای(Retinal Angiography)
آنژیوگرافی تشدید مغناطیسی(Magnetic Resonance Angiography)

عوارض آنژیوگرافی قلب

اگرچه معمولا آنژیوگرافی قلب بدون درد و ناراحتی انجام می‌شود، اما در مواردی عوارض بعد از آنژیوگرافی هنگام تزریق ماده حاجب احساس تهوع و استفراغ، برافروختگی موقت یا گرمی به بیمار دست می‌‏دهد که به سرعت برطرف می‌شود.آنژیوگرافی قلب معمولا یک آزمایش بی‌خطر است اما در موارد نادر اگر در حین عبور کاتتر بیمار دچار مشکل شود، معمولا می‌توان به سرعت داروهای لازم را به طور مستقیم به داخل قلب تزریق و مشکل را رفع کرد.

از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات  عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت  و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)